Beirniadwyd yr ysgolion yn arbennig gan Symons yn yr Adroddiad ar Frycheiniog, Maesyfed a Cheredigion am eu diffyg sylw i hyfforddiant moesol a oedd, yn ei farn ef, mor hanfodol yng Nghymru.

Ac yntau'n frodor o sir Frycheiniog, ac wedi treulio'r rhan helaethaf o'i oes yn llafurio yn y sir honno, y mae'n teilyngu amlygrwydd mawr yn yr Eisteddfod Genedlaethol eleni.

Ar ol gorchfygu rhannau helaeth o dde Cymru yn yr unfed ganrif ar ddeg a'r ddeuddegfed ganrif lluniodd y Normaniaid arglwyddiaeth o Frycheiniog a'i galw'n Brecknock, eu ffordd hwy o geisio ysgrifennu ac ynganu'r ynganiad lleol Cymraeg ar yr enw - Brechenog.

Awgryma aelodaeth Harris yng nghwmni meirchfilwyr Sir Frycheiniog ei agosrwydd at y sefydliad Seisnig.

Yr hyn a barodd y gofid mwyaf i Elisabeth ai thad-cu oedd bod byddin y Senedd yn cyrchi i Frycheiniog am fod Brenhinwyr Dyffryn Wysg yn bygwth codi a chipio Aberrhonddu.

Y mae'n uniaethu Penri â Martin Marprelate ac ef hefyd yw'r cyntaf i ddweud mai o sir Frycheiniog y deuai Penri.

Ond brysia i ddweud bod yr ymdeimlad hwn yn cilio'n raddol, ac nad yw'n gyffredin ond yn rhannau Cymreiciaf sir Frycheiniog erbyn hyn.

Yn êl y Vita Cadoci, fe ddychwel Cadog o Iwerddon ac ê i Frycheiniog i astudio dan gyfarwyddyd ysgolhaig adnabyddus.