"Mae e'n digwydd gyda phob math o fudiadau hefyd " meddai.

Casgliad y llyfr yw mai mudiad oedolion ifainc dosbarth canol addysgiedig oedd y Gymdeithas rhwng 1962 a 1992, proffil sy'n gyffredin i lawer o fudiadau ymgyrchu eraill; yn wir, un o gryfderau'r astudiaeth hon yw'r modd y defnyddir astudiaethau ar fudiadau megis CND a Chyfeillion y Ddaear i oleuo datblygiad y Gymdeithas a'i rhoi hi yn ei chyd-destun fel mudiad pwyso.

Pe bai'r gwahanol fudiadau gwledig yn cyfarfod, yn ymgysylltu ac yn rhannu problemau'n amlach ac yn cynnal llai o ymrafael cyhoeddus yn y papurau newydd, yna byddai gwell gobaith am gytgord a chydymdeimlad.

Rhaid ceisio gweld yr Adroddiadau fel esiamplau o anallu llwyr Dirprwywyr o gefndir cymdeithasol, crefyddol, cenedlaethol a dosbarth rhai tebyg i Lingen i ddeall sut y gallai unrhyw un feddwl am gefnogi'r fath fudiadau.

Fe fyddai Cymdeithas yr Iaith ynghyd â llu o fudiadau di-drais eraill yn syrthio'n dwt i'r categori yma.

Mae ystod eang o fudiadau yn cynnig cymorth iddynt – mudiadau diwylliannol, ecolegol, heddychwyr ac ati.

Parheir i gynnig gwasanaeth clerigol i nifer fawr o fudiadau e.e.

Hyd yn oed mwy bygythiol ar y pryd oedd nerfusrwydd yr awdurdodau gwladol ynglyn â gweithgareddau'r gwahanol fudiadau anghydffurfiol.

Ym marn rhai aelodau o'r Bwrdd ei hun, y broblem oedd fod y newid wedi digwydd yn ddifrifol o gyflym - roedd hi'n ymddangos ar y dechrau fod hyd yn oed fudiadau fel Merched y Wawr yn cael eu gwrthod.

Mae'n gweithredu fel cydlynydd ar ran yr holl fudiadau sy'n gweithio ar ran y Basgeg.

Yr oedd cryn ddadlau ynglŷn â'r ffordd yr oedd Plaid Cymru ynghlwm wrth fudiadau rhyngblaid fel CND, nad oeddynt yn uniongyrchol berthnasol i genedl aetholdeb Cymreig.

Fe'i cefnogwyd gan gannoedd o gynghorau lleol a chan lu mawr o fudiadau, cyrff crefyddol, undebau llafur a chymdeithasau o bob math.

Realiti'r sefyllfa yw bod na fesur yn cwblhau'r camau olaf yn Nhŷ'r Cyffredin ar hyn o bryd a all labelu pob un aelod o Gymdeithas yr Iaith yn derfysgwyr, ynghyd ag aelodau nifer fawr o fudiadau protest di-drais cyffelyb.

Mae llawer o fudiadau ac asiantaethau eto i ddarparu gwybodaeth ar dap, cyfieithydd neu systemau dolen.

Doedd grantiau ddim yn cael eu rhoi am flwyddyn gyfan ar y tro; roedd angen cyflwyno cynlluniau busness manwl a'u trafod ac roedd y Bwrdd yn canolbwyntio ar fudiadau gyda'r prif amcan o hybu'r iaith.

Gallai'r person a apwyntir roi ei holl egni i ddiwallu anghenion cymdeithasol ieuenctid a chydlynu rhwng y gwahanol fudiadau a chymdeithasau sydd eisoes yn darparu ar eu cyfer.

Dyma'r lle i ddod os ydych am gyfeiriad neu rif ffon penodol er enghraifft, neu os ydych am gael manylion am fudiadau lleol yn eich ardal.

Ni ddaeth unrhyw fesurau eraill ar warthaf y gwasgu ar fudiadau adain dde, ac felly yn aml iawn ymffurffiodd y rheiny'n fudiadau newydd dan enwau eraill.

Dywedodd Dafydd Morgan Lewis Swyddog Ymgyrchoedd y Gymdeithas: 'Mae'n siwr y bydd nifer o fudiadau yn dymuno dathlu chwe chan mlwyddiant gwrthryfel Glyndŵr eleni.

Estynnwn at fudiadau radicalaidd eraill gyda her.

Tyfodd degau o fudiadau a grwpiau bychan, oll â syniadau gwahanol ynglŷn â sut i barhau'r frwydr.

Mae'n hollol wir y bu esgeuluso ar y Gymraeg gan lywodraethau, gan fasnach a diwydiant, gan y banciau a'r Bwrdd Croeso a British Telecom a'u bath þ a chan fudiadau, sefydliadau a chymdeithasau eraill.

Deddf Iaith a fydd yn cynnwys y sector preifat a gwirfoddol yn ogystal â'r sector cyhoeddus ac yn sefydlu'r egwyddor o'r hawl i wasanaeth Cymraeg waeth pwy yw'r darparwyr. Erbyn hyn mae'r sector cyhoeddus wedi crebachu a darperir mwy a mwy o wasanaethau gan fudiadau gwirfoddol neu gwmnïau masnachol.

Yn ail, am iddo adeiladu ar y ddysg honno trwy ddarllen yn ddeallus y llwyth llyfrau ar fudiadau a sectau a phersonau canol yr ail ganrif ar bymtheg a gynhyrchwyd gan haneswyr Lloegr yn ystod y deng mlynedd ar hugain diwethaf, corff gwych o waith.

Daeth cyfle yma i gyd-drafod er mwyn cyd-weithio â nifer o fudiadau a chyrff cyhoeddus.

Disgwyliwn i'r Cynulliad ddod o hyd i ffyrdd creadigol i annog cyfranogiad pobl Cymru gyfan yn holl brosesau'r Cynulliad gan gynnwys cynnal fforymau lleol i fudiadau pwyso a chynrychiolaeth gymunedol o bob agwedd ar fywyd ein cymunedau.