Os yw'r grug yn blodeuo yn Awst, bydd yr hydref yn fyr a'r gaeaf yn gynnar.

Daw'r eira cyn y bore, meddai'r naill wrth y llall, gan wrando ar ddolefiad y gwynt a chofio'r gaeaf rhewllyd chwe blynedd ynghynt.

mae tros hanner teulu'r nico yn mudo i Ffrainc ac i Sbaen tros y Gaeaf ond wrth lwc mae amryw yn aros yma.

Fe'i defnyddid gan wrachod yn eu swynion ac felly os darganfyddid un mewn tusw o flodau Calan Mai fe'i teflid ymaith ar unwaith.Cyfeiria'r enw arall - Mantell y forwyn - at siap y blodau a'r hen arferiad o daenu mentyll ar lwyni i sychu yn y gwanwyn cyn eu cadw tan y gaeaf.

Ar ôl treulio'r gaeaf yn Sri Lanka mae troellwr Morgannwg a Lloegr, Robert Croft, wedi dychwelyd i hinsawdd llai trofannol Gerddi Sophia.

Yn ffodus i'r ffermwyr hyn, mae eira trwm Sweden yn y gaeaf wedi bod o ryw help iddyn nhw i ddod o hyd i'r baeddod, ac felly yn rhoi cyfle iddyn nhw i'w dal neu eu lladd nhw.

CYNHAEAF Y GAEAF - Duncan Brown

Mae'r Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar wedi ymdynghedu i ymladd y mesur seneddol hwn i'r eithaf, a bydd y gaeaf hwn yn adeg allweddol, pan fydd y Llywodraeth yn cyflwyno'r ddeddfwriaeth.

Dywedodd entomolegydd (person sy'n astudio pryfetach yn broffesiynol) wrthyf yn ystod un gaeaf caled fod y mathau sy'n gaeafu yn y ddaear yn treiddio'n ddyfnach fel y disgyn tymheredd pridd er mwyn ceisio amddiffyn eu hunain tuag at oroesi i dymor arall.

Ar gefn ceffyl ai i'r dre yn y gaeaf i nol neges gyda "maletas" wrth ei sgîl gan mae dyna'r unig ffordd bosibl i fynd.

Mae pinc y mynydd, sydd yn bridio yn Llychlyn a gogledd Rwsia yn dod yma i dreulio'r Gaeaf ac fe'i gwelir yng nghwmni'r ji-binc yn aml.

Coed yn bwrw eu dail yn gynnar - gaeaf caled.

Ni allaf weld chwaith y gwnai rhew niwed i blanhigion glaswellt, mae defaid yn pori trwy'r gaeaf nes bydd arwynebedd y borfa yn llwm iawn, hynny yw, wedi torri'r glaswellt yn agos iawn i wyneb y pridd ond heb ei niweidio ar gyfer porfa'r tymor dilynol.

Honnir ar siaced lwch Y Gaeaf Sydd Unig Marion Eames, er enghraifft - nofel sy'n trafod cyfnod Llywelyn Ein Llyw Olaf : Er bod cymdeithas wedi newid yn ddybryd ers yr amser hynny, mae'r nofel yn dangos nad oes terfynau amser ar ymateb y natur ddynol i broblemau oesol cariad, cenfigen, dyletswyddau a marwolaeth.

Adar yn dewion ym Medi - gaeaf caled.

Cynulleidfaoedd da drwy'r haf a'r gaeaf cyntaf hwnnw, ac yna'n sydyn ym mis Mawrth, nifer fawr o bobl ddim yn eu seddau, a finne'n methu deall beth own i wedi gwneud, beth own i wedi dweud - ai gwir rhybudd Merfyn wedi'r cyfan?

Sefydlwyd Cymdeithas Cymry Birkenhead ym 1961 a byddwn yn cyfarfod bob yn ail Nos Lun drwy'r gaeaf yn Festri Capel Salem, Laird Street, Penbedw.

(ii) Amserlen y gaeaf Eglurodd y swyddog y newidiadau i'r amserlen.

Ac nid llai ysgytiol y stormydd enaid sy'n ymosod arnom pan ddaw'r gaeaf ysbrydol.

Bu'r gaeaf yn garedig wrthynt gan ganiata/ u i fwy nag arfer ohonynt fyw.

.' (neu 'ffisig coch', 'ffisig gwyrdd' neu 'ffisig du', yn ôl y galw.) Un gaeaf pan oeddwn yn llanc, o fethu â chael gwared â pheswch go gyndyn, nid oedd dim amdani ond galw yn Llys Meddyg i ddweud fy nghwyn.

Clywais droeon am yr hen orchymyn i ni beidio â chyffwrdd mwyar duon ar ôl bydd Calan Gaeaf.

Ond mae hi'n ras fawr, a buan y dychwel y rhew a'r eira a bydd yn rhaid i'r adar droi am le cynhesach i dreulio'r Gaeaf.

Cof gennyf o deithio droeon i Sir Fôn yn ystod y pedwardegau i wylio adar, ac uchafbwynt ymweliad berfedd gaeaf fyddai taro heibio Cors Cefni i gael golwg ar y Gwyddau Dalcenwen fyddai'n treulio rhan o'r gaeaf yno.

Rhwng hyn a llai yn cael ei dyfu'n gyffredinol trwy'r cynllun neilltuo tir fe fydd haidd gwanwyn yn brin y gaeaf nesaf ac felly hefyd y gwellt sydd yn bwysig i ffermwyr yr ardal yma.

Yn ystod y gaeaf oer diwethaf gawsom ni oedd hi, ac yn ystod rhyw bythefnos neilltuol o oer, roeddwn i, ac amryw byd o rai eraill gallwn feddwl, wedi dod o hyd i gornel gynnes mewn tafarn diraen ynghanol y ddinas lle ceid bob amser cinio danllwyth o dân ar lawr.

Yn yr un modd, yn Gaeaf yn Nrws y Coed, a'r eira yn blanced wen yn gorchuddio'r byd, gwelir ambell i ddafad yn crafu am welltyn glas ac yn llwyddo i gyfleu y ddelwedd gydnabyddedig o'r ddelfryd o'r gaeaf.

Mae llawer mwy o fanylder yn narluniau Gwyneth ap Tomos fel y dyfnder sydd yn y coed yn Gaeaf yn Nrws y Coed.

Cofiai Joe gryn drigain o chwareuwyr gwyddbwyll a ddeuai i wylio neu i chwarae wrth naw neu ddeg bwrdd, fore, pnawn a nos yn ystod misoedd y gaeaf.

Yn wir defnyddir y planhigyn yn helaeth yno Yn yr haf mae modd defnyddio'r dail gwyrdd mewn salad neu wedi eu coginio Ac yn y gaeaf ar ôl tyfu'r chicons gellir coginio'r gwraidd fel y gwneir yn gyffredinol yn Ffrainc.

I'r anifeiliaid a'r planhigion fel ei gilydd, mae yna ddirfawr werth yn yr encilio i gyflwr aros a disgwyl dros dymor digroeso'r gaeaf.

Yn dilyn yr haf tesog daeth gaeaf gerwin.

Roedd y cwpoc, y ceirios, yr afalau bach surion, a'r eirin duon bach i wneud gwin, yn arwydd nad oedd y gaeaf wedi cyrraedd eto.

Byddwn yn parcio fy nghar lle'r oedd pawb arall yn parcio a cherdded yr holl ffordd i ble bynnag yr oeddwn am fynd - hyd yn oed yn y gaeaf ar hyd palmentydd rhewllyd.

Syn golygu, maen debyg, mair presant gorau y gall rhywun ei bryni i rigar y gaeaf nesaf fydd potel ddwr poeth.

Pob parch i bawb sy'n cael Cerddi'r Gaeaf at eu chwaeth (ac 'rwyf innau yn eu mysg) ond yr un parch i'r rhai y mae eu barn yn amau'r clod a roir i 'Awdl yr Haf' ('rwyf ymysg y rheini hefyd).

Rhoddir anifeiliaid i bori yn y caeau ym mis Awst a thros y gaeaf er mwyn rheoli'r tyfiant a chynnal y tir glas ar gyfer y tegeiriannau.

Wrth i derfynau yr iâ encilio fwy-fwy i'r gogledd bob blwyddyn, roedd yr adar hefyd yn ymestyn eu man bridio ac yn dychwelyd i rannau cynnes Affrica yn y Gaeaf.

Aeron y llwyni yw unig fwyd llawer o greaduriaid yn ystod y gaeaf.

Ond yn sydyn, dechreuodd wichian yn afreolus wrth i'w frychau tywyll welwi fel brychni'r haf yn y gaeaf.

'Roedd o fodfedd i fodfedd a hanner o egin arnynt eisoes, hwy nag arfer oherwydd y gaeaf cynnes, yna gorchuddio'r cyfan nes bod yr egin deiliog hefyd o dan bridd, a'u gadael yn y tþ gwydr.

Erys gwledd i'r synhwyrau o'n blaenau wrth gerdded tua phen pella'r trwyn, ffresni tyfiant ifanc y gwanwyn, aeddfedrwydd cynnes y rhedyn a'r eithin ar bnawn o haf, lliwiau machlud tanbaid yr hydref ac awyrgylch gysglyd y gaeaf yn aros y deffro cyfarwydd, gyfareddol.

Byddai ambell un yn goleuo'r tywyllwch yn nhrymder gaeaf.

Roedd y pâr ifanc, fel y mwyafrif o blant dynion, yn bur dlodion, heb nemawr o ddodrefn na dillad, a chan fod y gaeaf yn nesu, penderfynodd y penteulu fyned i sale Hendre Llan, ran debyg y byddai yno le da i gael pâr o wrthbannau am bris rhesymol, yr hyn oedd arno fwyaf angen o ddim.

Hydref cynnes, gaeaf oer.

Un gwahaniaeth gwerth tynnu sylw ato yw bod yna amryw o arwyddion o ddiwedd yr haf a dechrau'r gaeaf yng Ngwlad Pþyl yn darogan y tywydd ymhell i'r flwyddyn ganlynol.

Ar Nos Calan Gaeaf defnyddid cnau i weld a fyddai cariadon yn priodi ai peidio.

Hefyd pinc y mynydd fydd yn treulio'r Gaeaf yn y wlad hon.

Byddwn yn y cysgod o hyn i ddiwedd y daith, yn wir ychydig iawn o haul a wêl yr ochr yma i'r dyffryn i lawr i Nant Peris dros fisoedd y gaeaf.

Os yw dechrau Awst yn boeth, bydd eira'r gaeaf yn para'n hir.

Nodwedd amlwg ein gaeaf ni, yw brigau noeth y coed a'r llwyni, fel y dderwen a'r ddraenen.

Roedded nhw wedi cael trafferth efo llygod y gaeaf cynt, a chawsai nythaid ohonynt wledd Nadolig flasus: degau o sanau gwlân.

Ar hyn o bryd mae Mrs Freeman yn byw y gaeaf gyda Rita yn Trelew, ac yn ystod yr haf, ar y ffarm gyda Homer.

Byddai'r Torïaid yn cael gwared â gimics" y llywodraeth, fel arian tuag at danwydd y gaeaf, trwyddedau teledu am ddim a'r bonws Nadolig.

Cafodd glaw di-ddiwedd y gaeaf effaith ar ffermydd tir ar heb gyfle i ddechrau aredig na thrin y tir.

Gwyddom ninnau am beryglon gaeaf - am y rhew caled sy'n dod â rhyndod ac angau i'r hen, neu'r gwyntoedd nerthol sy'n corddi'r môr a pheri iddo orlifo'r tir.

Cwestiwn ofynnwyd imi droeon ar ôl dechrau'r flwyddyn hon oedd ynglŷn â thorri'r lawnt yn y gaeaf.

Yn yr haf, cholera yw'r broblem, yn y gaeaf, typhoid a diffyg bwyd.

Rwyn teimlo bod dod a chwaraewyr mewn o wledydd cynnes i wlad lle maen oer ofnadwy yn y gaeaf ddim yn beth da, meddai.

Cododd y ffermwr ei lais a rhybuddiodd y bechgyn fod dau arall o'r pentref wedi herio'r ysbryd hanner can mlynedd yn ôl ar noson Calan Gaeaf.

Ond mae rhan helaeth ohonynt yn setlo yn yr aberoedd i dreulio'r Gaeaf yn y wlad hon.

Ond erbyn ei chyhoeddi yn Cerddi'r Gaeaf newidiwyd peth arni.

Felly, hefyd, y byddai Kate fach Cae'r Gors yn mwynhau teimlad ei bwa blewog am ei gwddw yn y gaeaf.

Hon oedd blwyddyn 'gaeaf yr anniddigrwydd' pan welwyd biniau sbwriel yn ymgasglu ar y strydoedd, ysbytai yn gwrthod cleifion, toriadau yng nghyflenwad bwyd a phetrol, miloedd ar y clwt ac ambell enghraifft o dorrwr beddau yn gwrthod agor beddau.

Mae'r planhigion blynyddol fel llau'r perthi a'r ffrom- lys a'r pys per yn gwasgaru'r had, yn gwywo a marw, a'r hadyn wedyn goroesi'r gaeaf i egino yn y gwanwyn.

mater hollol wahanol yw penhwyaden y gaeaf yn ei holl gryfder.

Dyma'r bobl a gychwynnodd yr arfer o symud yr anifeiliaid ar ddechrau'r haf o'r hendref ar y bryniau isel i'r hafod ar y mynydd agored, a'u dwyn yn ôl drachefn i'r hendref erbyn y gaeaf.

Does dim bridio yn y Gaeaf, a phan ddaw'r Gwanwyn, maent yn dychwelyd i'r wledd fydd yn eu haros yn y rhannau fydd wedi bod dan eira a rhew am chwe mis.

Wyr y rhain ddim am y gaeaf, maent yn byw mewn byd o ddau haf!

Yn ffodus iawn, fe recordiais i rai o'r darlithoedd hynny, ac ambell hwyrnos gaeaf mi fyddaf yn rhoi'r tâp yn y peiriant, ac yn cael mwynhad o ailwrando, ac o all-greu hwyl y gwmn aeth felys honno ar ben yr odyn.

Cerddai yn gyson, haf a gaeaf, o Fron-y- graig i Gefn Brith i gadw Seiat.

Bu Llanwrtyd a'i ffynhonnau yn gyrchfan boblogaidd gan lowyr a gweithwyr alcan dyffryn Aman yn ystod y cyfnod hwn, ac yma y treuliai Gwilym Meudwy yntau fisoedd yr haf, gan ddychwelyd i Frynaman, Llanelli, neu Abertawe bob gaeaf.

Ymhle fyddai'r gwartheg yn cael eu godro y gaeaf canlynol?

arwydd o'r gaeaf diffrwyth ac oer oedd y Cripil iddo.

A sylwer yn neilltuol ar gryfder y ferf yn llinell olaf y pennill hwn: rhaid 'rhwygo'r gwanwyn pêr' o bridd y ddaear, fel pe bai honno eisiau gorwedd yn ddiffrwyth yn nhrymder a syrthni ei gaeaf.

Bol buwch ddu go golledig oedd ymddeoliad y ser a'r lleuad dan gymylau trymion y gaeaf hwn ar ei egraf.

Mae eraill yn crwydro'r haf ond yn bwrw'r gaeaf mewn halting sites, sef safleoedd arbennig y mae'r awdurdodau lleol yn eu darparu ar eu cyfer.

Me yna gartrefi bach y gwyddon ni amdanyn nhw lle mae hers y trefnydd angladdau i'w weld yn sefyll wrth y drws bron bob gaeaf.

Mae cyw wedi ei godi mewn nyth ar fferrn ym Mhen Llþn yn treulio'r Gaeaf yn Affrica, ond mae yn dod yn ôl i'r union nyth y'i magwyd ynddo, y Gwanwyn canlynol.

Prif Ddigwyddiadau Hanesyddol Hon oedd blwyddyn 'gaeaf yr anniddigrwydd' pan welwyd biniau sbwriel yn ymgasglu ar y strydoedd, ysbytai yn gwrthod cleifion, toriadau yng nghyflenwad bwyd a phetrol, miloedd ar y clwt ac ambell enghraifft o dorrwr beddau yn gwrthod agor beddau.

o Bwllheli o amserlen y gaeaf ac y tynnwyd sylw Cynhadledd Gyswllt Rheilffordd y Cambrian at y mater.

Haf yn Ionawr, gaeaf yn yr haf.

Ac yr oedd peth felly yn iechyd i ymysgaroedd ar nosweithiau gaeaf di-deledu a di-radio.

Yn ystod misoedd y gaeaf byddai Cyfarfod y Plant ar ein cyfer a chofiaf sôn am flaengarwch J.

Y mae'n debyg fod hyn yn digwydd yn fynych iawn yn Castellamare, yn enwedig yn y gaeaf.

Caws llyffant yn brin ym Medi - mae'r gaeaf ar ei ffordd.

Yn y gaeaf, os oedd yr oerni'n fawr, byddai yn lapio rug am ei chanol ac yn mynd i'r capel ar hyd y stryd gefn wrth lan yr afon.

Mae'r arferiad o addurno'r tai gyda phob math o ddeiliach fythwyrdd yn mynd yn ôl i'r oesoedd paganaidd pan oedd pobl yn cael eu hudo gan y coed fythwyrdd oedd yn ffynnu fel pe baent o dan rhyw ddylanwad hudol yn ystod hirlwm y gaeaf pan oedd pob dim arall yn ymddangos yn farw.

Eisteddwn ein dau o boptu'r tân ar hirnos gaeaf - Mair y wraig a minnau.

Rhaid oedd eu pedoli, felly, yn y gaeaf a'r gwanwyn; cedwid y gofaint yn brysur anarferol yn gwneud hyn.

Dylech fod yn dwys ystyried a fydd eich carafan yn cael ei defnyddio yn hwyr yn yr hydref a i mewn i'r gaeaf.

Cnydau o bob math yw bwyd cwningod, cnydau megis glaswellt, ydau, rwdins, moron a dail llysiau, ond yn y gaeaf fe wnânt ddifrod mawr ar goed yn ogystal trwy ddirisglo'r pren ac ymborthi ar y rhisgl.

Yn Seasons cafwyd synau pedwar tymor olaf y Mileniwm ar gof a chadw, gyda'r gwrandawyr yn profi gwanwyn, haf, hydref a gaeaf olaf y ganrif drwy lygaid pum person gwahanol iawn.

Mae ffrwythau yn fwyd i adar nid yn unig i fagu bloneg ymlaen llaw yn yr Hydref i wynebu'r llymder sydd i ddod, ond hefyd maent yn gynhaliaeth gefn gaeaf llwm.

Mae Oriel Plas Glyn-y-Weddw wedi agor unwaith eto ar ôl y cyfnod byr o seibiant dros fisoedd y Gaeaf, ac mae'r paratoadau a'r rhaglen arfaethedig yn swnio yn ddiddorol ac yn amrywiol iawn.

Mae'n bosibl gweld Andromeda yn ystod yr hydref a'r gaeaf, ac mae'r diagram isod yn dangos ble i edrych amdani yn yr awyr.

Diolch i chi am ddod yma yn y gaeaf oer, yng nghanol y glaw.' Roedd wedi ffoi o Kirkuk, ac yn chwilio am ei wraig, ei ddwy ferch a'i fab.

Cludant y cynhaeaf i daflodydd pren yng nghefn y tai i'w daflu islaw, yn y gaeaf, i'r gwartheg Simmental ar y llawr cyntaf.

Bob dechrau gaeaf yn y Cwm byddai y "Gymdeithas Bach" yn cychwyn ei thymor.

"Y gaeaf hwnnw fe ddechreuodd hi fflyrtan gyda'r cowmon newydd, bachan ifanc digon teidi o'r North 'na rywle bachgen cryf, yn eitha golygus, ac yn weithwr da.