Mae angen cynllunio'r defnydd o'r gair llafar yn fanwl o safbwynt y defnydd ohono gan athrawon a disgyblion.

Mae'r gair a luniodd yn bwysig, oherwydd ei bod yn rhaid i'r gair sydd gen i i'w gynnig gael ei gysylltu ag ef.

Gan mai dyma gartref y grŵp Anweledig, bachwyd ar y gair hwnnw fel slogan.

"Antidote ydi'r gair, was i," ebr efô, wedi inni fod am dipyn yn trafod posibilrwydd yr awgrymiad.

Cydymdeimlwn a hi, a gadawn iddi hi gael y gair olaf:- "Dywedai bob amser ei fod yn un da i lenwi bwlch.

Yr oedd canran uchel ohonynt (saith deg y cant) y tu allan i'r eglwysi, ac i'r mwyafrif llethol roedd y gair 'Duw' yn gwbl ddiystyr, a'r goruwchnaturiol yn ddeimensiwn cwbl afreal.

O ganlyniad, mae'r cwmni%au ffôn ar hyn o bryd yn newid ein rhwydwaith genedlaethol o wifrau am rwydwaith o ffibrau optegol, ac mae sôn am ddod â ffibrau i'r cartref cyn hir er mwyn i ni fwynhau (os mai hwnnw yw'r gair) sianeli teledu di-ri a chysylltiadau cyfrifiadurol â'r byd y tu allan.

Nid yw'r Methodistiaid i "gablu urddas" ond i ymddwyn, mewn gair a gweithred, yn ffyddlon ddiffuant i'r llywodraeth gan anrhydeddu'r Brenin a'r sawl sydd mewn awdurdod oddi tano.

Dros amser collwyd y gair tafarn o'r enw ond tyfodd yr elfen olaf boncath yn enw ar y pentref lle safai'r dafarn.

"Caution" meddai'r paent, gair digon disgwyliedig ar dro o'r fath - ond wele'r ychwanegiad "- Revolution in Progress".

Am gael gair efo Mr Rees cyn iddi agor, medda' fo." Does gen i ddim cystal trwyn a Snowt am stori, ond mae gen innau glust sy'n gwrando.

Ym mhen tipyn bach ar ôl hyn, yr oedd "yr hogiau% (yr efrydwyr am y Weinidogaeth felly, i ddweud gair o brofiad wrth Fwrdd y Cymun yn y Cyfarfod Misol, a'r seraff duwiol, y Parchedig Gruffydd Parry y Borth Borthygest felly) yn gwrando ar ein tipyn "Profiadau%, Ni chofiaf y nesaf peth i ddim a ddywedais.

Ar ddiwedd y gêm nid oes un gair yn sefyll yn ddigyswllt mewn gwagle.

Daw'r gair 'ystwyll' o'r gair Lladin am 'seren', a'r seren a arweiniodd y Doethion i Fethlehem yw'r un yr ydym yn sôn amdani.

Chlywais i ddim gair pellach oddi wrtho, ond mae'n debyg fod degau yn gofyn am waith iddo bob dydd.

BBC Cymru: Gair gan bawb cyn ffarwelio.

Crwydro o gwmpas y ffair, felly, a wnai ef, arogli'r sŵn, a lled gyfarfod a hwn a'r llall, heb dorri'r un gair a neb yn iawn, megis mewn sioe amaethyddol.

Unai maen nhw'n rhy hawdd ac yn ymylu ar fod yn blentynnaidd eu hiaith a'u stori, neu maen nhw'n or- uchelgeisiol ac mae unrhyw fwynhad o'u darllen yn cael ei golli yn yr angen i chwilota mewn geiriadur bob yn ail gair.

Ni allaf feddwl am unrhyw wlad arall yn y Gorllewin oddi ar yr unfed ganrif ar bymtheg, ddim hyd yn oed wlad Babyddol, lle y tra-arglwyddiaethwyd mor llwyr ar y gair printiedig gan weithiau crefyddol ag y gwnaed yng Nghymru'r ganrif ddiwethaf.

Ar yr un pryd y mae'n bur ochelgar ynglŷn â defnyddio'r gair 'dylanwad'; e.e., ar ôl brawddeg aneglur sy'n awgrymu fod rhaid fod arferion y Trwbadwriaid wedi dylanwadu ar arferion y Gogynfeirdd, 'fel y rhaid bod y naill wedi dylanwadu ar y lleill, neu eu dyfod o ffynhonnell gyffredin i ddechreu', â rhagddo i sgrifennu.

Ni ddywedodd hi yr un gair wrtho.

Yn hytrach amrywiad ydyw neu yn fwy tebygol ffurf luosog y gair casas "tro mewn afon, cilfach o for, bae%.

Bid a fo am hynny, mae'r gair Cymraeg 'awen' yn nes o ran ei ystyr i ysbrydoliaeth nag ydyw dychymyg, ac onid wyf yn camgymryd, 'roedd Waldo'n ffyddlon i ryw gynneddf yn ei natur wrth ddewis y gair hwn, ac wrth wneud, 'roedd yn gallu cadw'r hyn a oedd yn werthfawr yn ystyr y gair 'Imagination' i Blake heb gael ei lluddias gan rai o ragdybiaethau'r meddwl diweddar am y dychymyg.

Efallai nad oedd Wilson Knight yn bwriadu i ni gymhwyso ei frawddegau at eiriau unigol ond mae'n demtasiwn cymryd defnydd Waldo o'r gair 'awen', ac, o ran hynny, y gair 'adnabod' fel enghreifftiau o "words inflated by mind", ac arwain hyn ni i ystyried pa fath o feddwl a oedd gan Waldo, gan gynnwys yn y gair 'meddwl' nid yn unig y meddyliol ond hefyd y teimladol yn ei wneuthuriad.

Ac yr oedd yn llefaru'r gair wrthynt.

Gwyddwn ei ystyr ond rhaid i mi gyfaddef nad oeddwn wedi sylweddoli mai deshabille o'r Ffrangeg oedd y gair.

Dringodd y ddau i Land Rover Syfydrin heb ddweud gair.

Fel y dywedodd Golygydd Y Cymro mewn cyswllt arall, "Yr eliffant a'r morfil yn unig o holl greaduriaid Duw sydd i'w cadw, fe ymddengys." Yr oedd y dwr llwyd yn fy mhiser yn dechrau gloywi tipyn erbyn hyn; dechreuwn sylweddoli nad diben coleg diwinyddol oedd wynebu problemau trydanol yr oes, ond rowndio'r traddodiad fel llechgi, "heb ofal am y defaid"; un o ddyfeisiadau'r Ffydd i ffoi rhag ffaith, mewn gair.

Safai, a'r crwt bach yn gorffwys ar ei chlun, i wylio Dai Mandri'n gweithio ar ddarn o haearn, heb yngan gair ac heb wenu, fel pe bai Hadad yn greadur ar wahân.

Mae nifer o bobol busnes Trearddur yn dweud na fydd ymwelwyr yn gallu dod o hyd i'r lle heb y gair Bae ar ei gynffon.

'Dyma ni!' meddai Mini ymhen rhai eiliadau, gan gadw ei bys esgyrnog ar y gair 'cath'.

Ar un olwg dyma un o'r llyfrau anhawsaf i ddyn geisio dywedyd gair amdano.

Yn ôl yr hyn mae pobl yn ei ddweud wrtha i, maen nhw'n clywed pob gair sy'n cael ei gario ar y gwynt.

Ym mhob atom mae'r hyn a elwir (yn niffyg gwell gair) yn ronynnau egni.

Gosodwch y cyrchwr o flaen y gair nid a llusgwch ar draws y gair fel ei fod yn cael ei ddethol.

Dŵad ymlaen ata' i wnaeth hi ar ddiwedd sesiwn o Taro i Mewn yn Festri Salem, un bore Mawrth, i ddiolch am y cwmni a'r gymdeithas gan ychwanegu, ar yr un gwynt, na ddaru hi ddim deall gair o'r Myfyrdod Cymraeg.

Bu'r cydweithio yn dda a rhoddwyd yn hael, a'r cyfan yn rhoi peth ystyr i'r geiriau "gwneuthurwyr y Gair".

Y gwir amdani oedd mai ysbeidiol oedd llwyddiant y Piwritaniaid ym mhob man - o leiaf, eu llwyddiant yng ngwir ystyr y gair gwleidyddiaeth.

Ond problem unrhyw ddiwylliant lleiafrifol yw ei bod yn straen ar adnoddau dynol ac ariannol gorfod darparu'r helaethrwydd defnyddiau sy'n angenrheidiol i blesio chwaeth amrywiol y gynulleidfa, ac na ellir chwaith fforddio troi unrhyw ffurf lenyddol i gyfeiriadau rhy esoterig ddeallusol ar draul ennyn diddordeb y mwyafrif (sydd ynddo'i hun yn lleiafrif!) Felly rhaid o hyd ennyn diddordeb yn y gair Cymraeg printiedig trwy gyfrwng pethau fel Cyfres y Fodrwy neu'r papurau bro, er bod y wasg argraffu'n anleu fwyfwy at bobl sy'n meddwl yn ystyriol erbyn hyn.

Y mae stôr o wybodaeth gan bob siaradwr, sy'n ei alluogi i gynhyrchu a deall nifer annherfynol o olyniadau newydd yn ei iaith, ac â'r wybodaeth fewnol honno'n bennaf (competence yw term Chomsky) nid â'r sylwedd a gynhyrchir gan y siaradwr (performance yw gair Chomsky) y mae a wnelo gramadeg.

Clywais i fy nhad yn dweud ei fod wedi anfon gair at ddyn o'r enw Rhisiart Roberts yn Washington ynghylch cael gwaith iddo yno.

Gair y Rhos am y peth oedd "mynd i le%, ac yr oedd merched y Rhos y pryd hwnnw yn gwasanaethu mewn lleoedd fel Lerpwl, Liscard, Bolton, a Manchester wrth yr ugeiniau.

Ond prin y gwedda'r gair adnabod i adeg mor gynnar yn ein cyfeillgarwch.

Fe ddechreuodd drwy ddiolch i fi am helpu gyda'r holl drefniade, ond soniodd hi'r un gair am y 'wyllys.

Daw'r enw protein o'r gair Groeg proteios.

Ac i ble'r wyt ti'n mynd rwan?' 'Yr ydw i wedi cael gwahoddiad i dy Emrys i de.' 'Gad imi roi un gair o gyngor iti cyn iti fynd yno.' Edrychai'r Golygydd yn ddifrifol iawn.

Mae gair neu ddau'n unig yn ddigon.

Haerodd hithau nad oedd ond wedi dweud y gwir bob gair a bod Siôn Elias wedi gofyn iddi ddod yn ôl ato ym mis Ebrill.

Cytunwyd y dylai'r Cadeirydd anfon gair ato.

I sillafu'n gywir, mae'n bwysig gweld y gair yn ogystal â'i glywed; a hwyrach bod plant sy wedi cael eu codi o'r crud ar luniau'r teledu yn ei chael yn haws i ddarllen lluniau na darllen geiriau.

"Galw gyda fi% meddai, "i adrodd i hap a'i anhap." Ac yna - "Mae'n bwysig i mi newid yn gynnar yn y bore rhag cael fy nala yn fy nisabil." Gair hollol gyffredin yn nhafodiaith gogledd Sir Benfro oedd disabil pan oeddwn yn ifanc.

Rhoir natur y llanc inni, yn gryno a chytbwys, yn y llinell agoriadol, gyda'r gair 'oer' yn yr esgyll yn wrthgyferbyniad didostur i'r 'twymgalon'.

Ddywedodd o'r un gair, ond gwyddwn yn iawn beth oedd yn mynd drwy'i feddwl, 'Ddim yn hir!

Yr holl beth wedi ei drefnu fel perfformiad enfawr er nad oedd unrhyw un wedi dweud gair am hyn wrth Kate a finnau.

Ffoniwch fi yma yfory, mi fydda i wedi cael gair efo'r cofrestrydd.'

Bwytewch y bacwn rwan, hogiau: os rhedwn ni allan o fwyd cawn fwyta'r cogydd." Ynghanol y chwerthin, llithrais i mewn i gael gair â'r bachgen oedd yn paratoi'r bwyd, roeddwn yn gweld posibilrwydd o ' tribal feud' yn mynd ymlaen tra byddem yno.

Doedd dim angen i neb ddweud gair, dim ond pwyso un o'r ddau fotwm ar y ddesg o'u blaenau.

Derbyniodd Mam ei gair, debyg iawn.

Ymddangosai pamffledyn Ieuan Gwynedd fel amddiffyniad wedi ei amseru'n berffaith i ateb ymosodiadau'r Dirprwywyr ar gymeriad y Cymry: 'Pe buasai yr Awdur yn gwybod pob gair a gynwysai yn adroddiad y Dirprwywyr', meddai'r Diwygiwr ym mis Ionawr, 'ni ysgrifenasai well ateb i'w cabldraethau ar wlad ei enedigaeth.

Prin yr âi i'w wely heb ei rannu ag Eleri ei wraig, a rhannu'r gair neu'r tro ymadrodd gyda ni ei gydweithwyr amser coffi drannoeth.

Ond, gyda dyfodiad y Gair mewn person i'r byd, adnewyddwyd y prosesau hyn o ran eu grym a'u pwrpas.

Yn wir, pan awgrymwyd bod y fasnach yn rhy beryglus ac y dylid ei hatal, dywedodd Thomas Grey, ysgrifennydd cynorthwyol i'r Bwrdd Masnach, "Credaf nad 'peryglus' yw'r gair cywir.

Mewn gair, dyn meidrol oedd Christmas Evans, fel pawb ohonom.

Hyfryd oedd cael gair a Mrs Valmai Vernon a chael hanes Richard a Geraint.

Yr oedd yn sicr erbyn hyn mai Ffrangeg a siaradent canys clywodd y gair 'gendarmes' fwy nag unwaith a gwyddai mai'r gair Ffrangeg am blisman oedd gendarme '.

Yn y cynnig yna mae'r seiliau ar gyfer dymchwel y Quangos, seiliau ar gyfer datblygu democratiaeth yng ngwir ystyr y gair, a seiliau i ddangos ein bod yn barod am hunan-lywodraeth.

Cymharodd yr Esgob Lewys Bayly o Fangor (a fuasai ar un cyfnod yn hen elyn i Wynn) deulu Gwedir i farch na wyddai ei nerth ei hun; cydnabuwyd mai gair Syr John oedd yr uchaf a'r parchusaf ymhlith ei gyd-ysweiniaid ar y fainc yng Nghaernarfon; a rhydd ef ei hun yr argraff yn gyson yn ei ohebiaeth iddo dderbyn addysg a disgyblaeth fonheddig a chwrtais.

Ychwanegodd mai'r gamp yw cyfuno'r elfennau hynny o lun, llais, gair a stori.

Mewn gair, eilunaddoli yw dwyfoli unrhyw agwedd ar y cread ac nid yw pobl fodern uwchlaw gwneud yr un peth.

Gair dipyn yn amharchus i'w ddarllen yn uchel!

Gwahoddir pawb i fynd allan efo paent du i ychwanegu'r gair ILDIWCH i'r arwyddion uniaith Saesneg 'GIVE WAY' yn ystod y cyfnod gan fod y Swyddfa Gymreig mewn cyfnod o ymgynghori ynglyn ag arwyddion ffyrdd.

Mewn gair, llenyddiaeth fyddai hon a âi i'r afael â phynciau mawr gwaelodol bywyd dyn.

Yn raddol, gwasgarodd pawb a gwthiodd Dilwyn, Rhian ac Ifan eu beiciau'n araf i ben y rhiw cyn dringo arnynt a theithio'n flinedig hyd bentref y Bont, heb ddweud gair.

Wedi mynd i ben uchaf y pentref heb i neb ddweud gair gofynnodd tad Ifan, 'A be sy'n eich pigo chi'ch dau 'te?' 'Gary Jones wedi bod yn plagio Dilwyn,' oedd ateb Ifan.

Thomas yn awgrymu i'r enw arbennig hwn ddeillio o'r gair gafr a'r ansoddair cysylltiedig gafrog, a'i farn ef yw mai disgrifiad syml yw hwn o nant lle byddai geifr yn ymgynnull i bori.

Dwin credu bod angen gair i gall fan hyn.

Gofynnais iddo tybed a fuasai yn medru cael lle imi, a dywedodd y gyrrai air i Mr Owen, y met, i ofyn.Addawodd hefyd ddod i gael gair efo 'Nhad a Mam.

Ni ddywedodd neb yr un gair.

Eto, mae peilotiaid a chriwiau awyrennau yn ofni defnyddio'r gair 'crach' na sôn am unrhyw ddamwain i awyren cyn cychwyn allan ar siwrnai.

Bob gair.

A defnyddiaf y gair 'trafferth' o fwriad, o achos nid bardd ydoedd o gwbl.

'Ildiwch' ydi gair mawr yr wythnosau hyn.

Byddai'n hoffi sôn am y wers 'English' honno pan gafodd dasg gan Mr Pritchard i lunio brawddeg Saesneg yn cynnwys y gair cakes.

Ond ofer fu fy ngwrando i, ef yn unig a glywai lais Duw yn Nhrefeca Mor dda fyddai cael gair oddi wrthyt.

Mae rhyw falchder yn y ffaith bod y cymeriad wedi gweithio i'r fath raddau a dwi'n gwerthfawrogi pob gair caredig...

Unig bwrpas y tai cyrddau a godwyd yn yr ardal ar ddiwedd y ddeunawfed ganrif a dechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg oedd bod yn fannau cyfarfod i ddynion gael clywed Gair Duw yn cael ei ddehongli.

Ni ddefnyddiai'r gair fel sarhad cyffredinol a niwlog, ond mewn ystyr cyfyng a phenodol.

Y peth pwysig yw fod pobl yn cofio pwynt canolog y stori - cofiwch eich bod chwithau'n cadw eich gair!

Saesneg bob gair oedd cyfraniadau'r holl gynghorwyr eraill, ac er bod y cadeirydd yn honni bod yn 'Gymro da' ni ddaeth gair o'r heniaith dros ei wefusau y prynhawn hwnnw.

Fe gefais fy magu ar aelwyd grefyddol, lle na chrybwyllwyd erioed y gair 'ofergoelion', eto wrth edrych yn ôl gwelaf fod fy mhlentyndod yn llawn o ddywediadau ac arferion oedd yn ymylu ar fod yn ofergoelus.

Ninnau'n dal ein hanadl wrth ei dilyn drwy'r drysni a'i gwylio'n gwyro dros y dibyn, ac yn cyd-lawenhau yng ngwir ystyr y gair wrth iddi godi'r ddafad ar ei hysgwyddau.

Mae nifer o enillwyr prif dlysau llenyddol yr Eisteddfod Genedlaethol yn galw am ddileu'r gair "Brenhinol" o'r teitl swyddogol.

Mewn gair, yr oedd Dyneiddiaeth glasurol yn ogwydd crefyddol a enynnai frwdfrydedd optimistaidd.

"Yr offeiriedyn balch, anwybodus, anghristionogol yn Rhydychain neu Lanbed, sydd yn ry fonheddig i ddarllen un gair o'r ysgrythyr, nag i wybod dim oll o gynhwysiad y llyfr hwnnw; - Methodistiaeth yw hyny yn ei olwg; ac y mae ef ei hunan, a'i deulu gartref, lawer o raddau yn rhy genteel i fod yn debyg i Fethodistiaid...".

Fyddai'n iawn i ni gael gair â chi?

Ac ar y gair fe ddaeth y lloer i'r golwg a thaenu'i phelydrau dros y bae.

Gair camarweiniol yw 'addurniadau' yma, gan ein bod yn ystyried y cyfryw bethau, er yn wledd i lygad, yn rhai nad oes raid wrthynt.

Ar adegau fel hyn mae'n drueni nad oes gan unrhyw eiriadur air Cymraeg sy'n gweddu, am y gair Saesneg, indignant.

'Mwrdwr' oedd ei gair hi wrth ddisgrifio'r cyffro yn nhŷ'r Yafais, ond cymerodd Harry'r peth fel ffordd o siarad - wedi'r cyfan, roedd yn hen gyfarwydd a sŵn cweryla yn dod oddi yno.

Ond o fy mhrofiad anffodus i o feddygon ac ysbytai does a wnelo lliw eu croen fawr ddim ag anallu rhai meddygon i gyfathrebu a defnyddio gair yr adroddiadau diweddar.