A dyma gatrawd o filwyr - dim ond iti eu taro â'r wialen hud 'ma, fe ymladdan nhw fel milwyr byw.'

Picton Philipps ar yr Uchgapten Stuart i ddanfon mintai fwy o filwyr i'r groesfan, ac felly dyma Gatrawd Caerwrangon yn brasgamu ymlaen a'u bidogau wedi eu gosod ar enau'r drylliau.

Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, roedd o ac Elwyn Bodhalan yn hogia wedi cael model o iwnifform y Gatrawd Gymreig bob un; a phan oeddan ni'n dod adre o'r capel ar y Sul roedd y ddau yn sefyll, un wrth bob cilbost efo'u gynnau slygs, yn gwylio lon Caebrynia.

Ar y dechrau, bu'r Ysgrifennydd Cartref Winston Churchill yn betrus, ond cyn bo hir rhoddodd rwydd hynt i'r ceisiadau am Gatrawd Gwyr Meirch a throedfilwyr yn y Rhondda, yn groes i ewyllys RB Haldane, yr Ysgrifennydd Rhyfel.

Roedd dau lanc o'r Llu Awyr a merch o'r Groes Goch, un milwr o gatrawd Albanaidd a ni'n dau yn ysmygu.