Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

gau

gau

'Ydi hi'n bell i dŷ Nain?' gofynnodd Owain wrth iddi blygu drosto i'w gau'n ddiogel yn ei sedd, a pharodd hynny i'w fam wneud un arall o'i phenderfyniadau sydyn.

Mi wnaed penderfyniad i gau adweithydd rhif un hefyd er mwyn cynnal archwiliadau pellach.

Daeth rhyw dristwch drosof o weld bod yr hen bwll wedi'i gau a bod y trigolion yn baldorddi estroniaeth lle gynt, yn yr ugeiniau, Cymraeg a glywn.

Gallai argyhoeddi unrhyw Gymro fod Yr Ymofynnydd yn unigryw ac yn werth ei dderbyn a'i ddarllen, gan mai hwn oedd 'misolyn hynaf y genedl', heblaw'r ffaith mai hwn oedd yr unig bapur y gellid ei gyfrif yn gyfuniad o gylchgrawn a newyddiadur, ac yn hollol agored i bawb, heb erioed gau clo ei gloriau yn wyneb neb, boed Drindodwr, Undodwr, amheuwr neu anffyddiwr.

'Mi gyrhaeddai Mr Williams adre a'i lyged ar gau, Mam.'

Ar ôl ymweld â hi gyntaf yn y chwedegau, pan oedd rhywfaint o weithio yno, bu yn ôl lawer gwaith ar ôl iddi gau, gan seilio cyfres gyfan o luniau arni.

Wrth i'r silt waddodi a llenwi'r cilfachau ac yna wrth i dyfiant organig a malurion gau am ffurfiad y llongddrylliad bydd yn cael ei selio a'i hamddiffyn rhag chwalfa bellach.

Wrth gau iet y clos meddyliwn, ni ddoi di'n ôl trwy hon.

Yn anffodus nid oedd yr operasiwn honno'n gwbl lwyddiannus chwaith ac 'roedd y dwythell yn dal i gau o bryd i'w gilydd, gan achosi cholangitis rhwystrol.

Cyfeiriwn, er enghraifft, at y penderfyniad gan Gyngor Sir Benfro i gau nifer o ysgolion pentrefol yn rhan o broses o adolygu dyfodol ysgolion â llai na 55 o ddisgyblion.

Dechreuodd y chwareli gau fesl un yn y Gogledd wrth iddyn nhw orfod cystadlu â deunydd toi rhatach o wledydd eraill.

Ac 'rwy'n methu'n lân a'i berswadio i gau ei lygaid a chysgu .

Collwyd miloedd o swyddi wrth i weithiau dur gau.

'S dim byd arall i'w ddweud, gochelwn gau broffwydi.

O ganlyniad i'r newidiadau mawr a ddilynodd gau'r Gors yn nechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, crewyd rhwydwaith gymhleth o sianelau geometrig.

Amddiffynodd Hughes ei arddull cyn i'r cyhuddiad gael ei wneud ar bapur, beth bynnag: "...nerth ac anwadalwch, a dyfnder yr argyhoeddiad ar fy meddwl fy mod yn amddiffyn y gwirionedd, yn unig a bair i mi lefaru gydag eofndra a hyder, a lle y tybiaf bod genyf y gwir, yn y peth y mae y rhai a hoffaf wedi methu ei ganfod, cydnabyddaf y rhodd, a gostyngedig ddiolchgarwch a gau allan ymffrost", meddai.

O ganlyniad i hyn, bydd y gwastraff yn cael ei gludo i safle Cilgwyn, a fydd yn arwain at Lwyn Isaf gael ei gau mewn amser.

'Rwy'n meddwl i mi arogli llwyddiant, a bodlonais gau fy llygaid ar reolau a galw heibio eto nos Fercher.

Beeching yn awgrymu cau chwarter o reilffyrdd y wlad, hyn yn arwain yn y pen draw at gau 2,128 o orsafoedd a cholli 67,700 o swyddi.

Dyheu'n ofer am ei atgyfodi fel yr oedd sydd yn y trydydd, ond ar ddechrau'r paragraff nesaf mae'r bardd fel petai'n derbyn fod y bedd wedi'i gau, ac wrth ystyried beth roedd Siôn yn ei olygu iddo mae'n ei fewnoli'n rhan ohono'i hun.

Bob nos ers tri mis bron ar ol iddi dywyllu, ac wedi iddo ef wneud ei bererindod fach olaf i weld ymhle'r oedd y creaduriaid ac i sicrhau fod pob drws a phob giat a oedd i fod i'w gau wedi'i gau, fe eisteddai yn ei gadair.

Disgrifir siom Elin yn gelfydd, wrth i'r awdures gymharu'r profiad â chanfod siop ddillad ar gau a dadlennir llawer am greulondeb henaint trwy gyfrwng y ddelwedd.

Mewn byd cwbl fecanyddol nid oes na gwir na gau, dim ond yr anorfod.

Ar ol y ffilm caiff Mona'r usherette a Trefor y projectionist wybod gan Eli y rheolwr sydd ar fin ymddeol fod y lle i'w gau - penderfyniad ciang o ddynion di-Gymraeg na fu erioed ar gyfyl y lle.

Gwelai wyneb Heledd o hyd, bob tro y ceisiai gau ei llygaid.

iii) Cofiwch gau un dror cyn agor un arall.

Dairy Crest yn cyhoeddi eu bod am gau hufenfa Hen D^y Gwyn.

Na thybygwch fod drws y drugaredd wedi ei gau yn eich erbyn tra fo anadl ynoch ac ewyllys i ddychwelyd.

Pan geisiai gau ei lygaid a chysgu, gwelai weledigaethau ofnadwy.

O'r hyn a edrychai fel ei lwynau i fyny, gwelwn ef yn debyg i belydrau o bres, yn debyg i dân wedi ei gau mewn ffwrnais; ac o'r hyn a edrychai fel ei lwynau i lawr, gwelwn ef yn debyg i dân gyda disgleirdeb o'i amgylch.

Cwyn llawer o rieni am eu Hawdurdod Addysg yn y gorffennol oedd nad oeddent i'w gweld yn cymryd unrhyw ddiddordeb yn eu hysgol nes cychwyn proses o gau'r ysgol.

Serch hynny, ni hoffwn i afael ynddo, hyd yn oed gyda maneg gau am fy llaw!

Daeth pregethu'n fwy angerddol, yn anelu'n uniongyrchol at gau pobl ym mwlch yr argyhoeddiad, yn llai ffurfiol ei arddull.

Ond heddiw, hyd yn oed â gwresogydd yn chwythu ac yn agored led y pen, doedd o ddim am gau ei lygaid.

Efallai mai rhyw flas gwrthgyferbyniol, tebyg i hwnnw sy'n ddolen gysylltiol rhwng melys a chwerw neu rwng gwir a gau, sy'n eu clymu ynghyd a'u dwyn yn unsang o flaen llygad fy meddwl.

CYFLWYNWYD llythyr y Rheilffyrdd Prydeinig yn rhoddi manylion am y posibilrwydd o gau'r groesfan uchod i drafnidiaeth ond ei chadw'n agored ar gyfer cerddedwyr a hawliau defnydd preifat yn unig.

Yr oedd yn frodor o'r ardal, ond fel yr awgrymais, y peth arbennig o ffodus yn ein cyfarfyddiad oedd mai ganger oedd Mr Jones cyn i'r lein gau.

Roedd gan y Frenhines Elisabeth I, hyd yn oed, alcemegwr llawn amser yn ei llys ond mae'n amlwg na fu ef yn llwyddiant mawr, oherwydd cael ei gau yn Nhwr Llundain fu ei ddiwedd ef.

Caniatâ inni adnewyddiad ysbrydol nerthol i'n deffro ni o'n cysgadrwydd ac i roi inni'r nerth i ailgodi'r muriau a ddrylliwyd ac i gau'r bylchau y rhuthrodd gelynion y Ffydd drwyddynt i anrheithio dy winllan.

Maent wedi dal ar y cyfle cyntaf gau'r ysgol yn yr un ffordd negyddol.

Mantais trefniant o'r fath yw hybu cydweithrediad, ond y berygl amlwg yw ei bod yn haws cau un 'safle' o ysgol nac i gau ysgol gyfan.

Pan ddaw cwsg i gau'm hamrannau Crwydra'm hysbryd dros y bryn, Hoffa ddianc at y blodau Dyf o bobtu Pont y Glyn.

Cyfarfu ynadon y dref i drefnu iddynt hebrwng y milwyr drwy gydol y dydd; penderfynasant ymhellach gau tafarnau yng nghyffiniau'r orsaf rheilffordd am ddau o'r gloch y prynhawn, a'r gweddill yn ardaloedd eraill y dref am naw o'r gloch y nos.

(i) Gofyn i bencadlys y Rheilffyrdd Prydeinig a oedd y Rheolwr Rhanbarthol yn ymwybodol o'r bwriadau i gau rhai o'r gorsafoedd ar Reilffordd Arfordir y Cambrian a phaham na chyflwynwyd y mater i ystyriaeth y Pwyllgor Cyswllt.

Mae rhai o'r dynion wedi bod yno heno ac mae'r eira'n prysur gau'r ffordd sy'n arwain at y tryciau." "Gwylwyr?" "Dau filwr," atebodd Henri, "ac maen nhw'n newid gwylwyr bob pedair awr.

Yr un modd yn awr, mae Cymdeithas yr Iaith yn datgan fod amgylchiadau cyfoes yn milwra'n erbyn barhad o'r drefn bresennol o ysgolion gwledig ac, oni weithredir yn wahanol, y gallai llawer iawn ohonynt gau gyda chanlyniadau trychinebus i'r cymuedau y maent yn eu gwasanaethu.

iv) Defnyddiwch yr handlenni i gau drorau rhag i chwi binsio eich bysedd v) Peidiwch byth â gadael drorau ar agor os na fyddwch chi yn eu defnyddio ar y pryd.

Os ceir Lewis yn euog mi fyddan nhw'n cau'r ffeil a fydd ganddyn nhw ddim diddordeb mewn rhedeg ar ôl rhyw jacolantern.' 'Ond sut fedran nhw ddeud bod yr achos wedi'i gau a dau leidr â'u traed yn rhydd?

Cangen Llanllechid: Mynegodd cynrychiolwyr Cangen Llanllechid eu tristwch wrth hysbysu'r pwyllgor rhanbarth fod y gangen am gau.

Ac wrth i'r chwareli gau, nid diwydiant yn unig a gollwyd, ond diwylliant arbennig bröydd y chwareli.

Ond, yn lle derbyn hyn fel beirniadaeth ar eu diffyg arweiniad eu hunain, mae Ceredigion yn adrodd hyn, mewn dull sgorio pwyntiau, fel cyfiawnhad dros gau ysgolion.

Yr oedd yr amheuon a oedd Hughes, yn ddiau, yn dechrau teimlo am effeithioldeb y drefn hon i gau allan rhagrith o'r pulpud anghydffurfiol, wedi'u tawelu rhywfaint yn ddiweddar gan achos diarddel Edward Roberts gan y Methodistiaid.

Y dyn o dân a doniau, Chwiliwr gwir, chwalwr y gau.

Neges anobaith oedd gan hwn hefyd, ac nid oedd gan Gristnogaeth ddim i'w ddweud wrtho: Rhith yw geiriau y gau ŵr a'th garodd, Y gŵr a'r hoelion y gŵr a wylodd.

Pob pwll ar gau oherwydd streic y glowyr.

Yn union wedi i Caradog gyrraedd diogelwch, dechreuodd yr hollt gau gan foddi sŵn ubain y corachod.

(ch)Rheilffordd y Cambrian CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Cynllunio ar erthyglau a ymddangosodd yn y wasg yn ddiweddar ynglŷn â bwriad y Rheilffyrdd Prydeinig i gau rhai gorsafoedd ar Reilffordd Arfordir y Cambrian.

Ym mhob dyn mab dau Gwelit y golau Ac yng nghraidd y gau angerdd y gwir....

Ond mi fyddwn i'n dweud wrth fy nghyd-Eglwyswyr, dydi hyn ddim yn deg ar y Capelwyr, ein bod ni yn disgwyl iddyn nhw gau eu llefydd nhw a chlosio ato ni.

Ni thrafferthai'r wraig ei wthio'n ôl i'w le; daliai goler ei chot ar gau yn dynn wrth ei gwddf â'i llaw dde a chariai fag siopa lledr coch yn ei llaw chwith.

Ond y ganolfan naturiol yn Aberdaron oedd yr Eglwys am ei bod hi mor hen ac yn adeilad sylweddol, a symudiad naturiol oedd i gau'r Capeli a dwad ynghyd yn yr Eglwys.

Rhesymau addysgol a roddodd y Pwyllgor am ei fwriad i gau'r ysgol a nododd yn ei ddatganiad nad ystyriaethau ariannol a barodd iddo wneud y penderfyniad.

Cododd yn bwysig a'i fag yn ei law ac meddai, cyn troi ar ei sawdl: "I am staying at the Imperial Hotel." Ni chlywodd hi'n piffian chwerthin wrth i'r drws gau o'r tu ol iddo; roedd o'n rhy brysur yn llygadu o'i gwmpas.

(a) Croesfan Rheilffordd Merllyn, Criccieth CYFLWYNWYD adroddiad y Prif Swyddog Cynllunio yr adroddwyd i'r Pwyllgor diwethaf ar fwriad y Rheilffyrdd Prydeinig i gau'r groesfan uchod i drafnidiaeth ond ei chadw'n agored ar gyfer cerddedwyr a hawliau defnydd preifat yn unig.

Roedd y llenni ar gau a'r ystafell yn wag a'r un mor ddigroeso â'r cyntedd.

Ond 'roedd gwledydd eraill wedi dechrau gwneud dir yn rhatach, a dechreuodd ffatrioedd Sheffield gau.

Miloedd o lowyr yn gorymdeithio i Lundain mewn protest yn erbyn y bwriad i gau 31 o lofeydd a cholli 30,000 o swyddi.

Ciledrychodd Ffredi ar ei ysgwydd lle gorweddai pen ei ffrind a'i lygaid i gyd ar gau.

Sylwodd Geraint fod yna ffenestr, neu yn hytrach fwlch bychan a barrau haearn yn ei gau, yn y wal rhwng yr ystafell lle'r oedden nhw a'r nesaf ati.

Mae'r ymennydd bob amser yn ymdrechu i gadw gwres mewnol y corff y tu mewn i derfynau cyfyng drwy agor neu gau capilari%au'r croen fel y bo angen.

Mae fy nhad wedi ymddeol yn awr, ond arferia weithio yng ngwaith y British Rail yma, cyn iddo gau."

Ni chododd ei olygon o gwbl ar ôl i'r wraig gau drws y caban tu ôl i mi.

Awgrymai hwn y dylai pob ysgol gau os byddai llai na hanner cant o blant a thri athro ynddi, ac y dylai'r plant gael-eu gyrru i 'ysgolion ardal' pwrpasol.

Daethent i Brydain nid i ymladd yr ysbeilwyr ond i nerthu eglwys fechan Prydain yn erbyn gau athrawiaeth Pelagiws.

Y Bwrdd Glo yn cyhoeddi ei fwriad i gau glofeydd y T^wr ond y gweithwyr yn ennill yr hawl i feddiannu'r gwaith.

'Na, na, dydw i ddim yn busnesa,' llefodd Siân wrth i law Mwsi gau fel bawd cranc am ei arddwrn a'i dynnu tuag at y fynwent.

(Dyna fel 'ryda ni i gyd; mi fentrwn adra pan fydd pob drws arall wedi cael ei gau rhagom ni).

Ar ôl i Loegr gau ei batiad ar 488 am wyth wiced yr oedd Pakistan wedi sgorio 119 am ddwy wiced erbyn diwedd trydydd diwrnod y gêm brawf yn Lahore.

Unwaith fe ddaliodd leidr oedd am dorri i mewn i garej y tŷ drwy gau'i safn am ei fraich a dal ei afael nes i dad Rolant ddod i ryddhau'r dyn.

Ar y dechrau 'roedd yn gweithio fel swyddog undeb yn y pwll glo lleol ond bu'n rhaid iddo newid cyfeiriad wrth i'r pwll gau.

Mae lefel yr ymlyniad yn amrywio e.e. ym 1987, bu bygythiad i gau Ysgol Llanfihangel-ar-Arth (a leolir yng nghanol pentref nad sydd ag unrhyw neuadd arall) ac hefyd Ysgol Penwaun (a wasanaethai ardal wledig wasgarog). Achubwyd y naill a chaewyd y llall.

Y cwmni BP Chemicals yn cyhoeddi ei fwriad i gau gwaith Baglan a cholli 600 o swyddi.

Agorwyd drws a'i gau y tu cefn i'r jyngl.

Sentimentaliti anghyfrifol mewn Cymry yw pledio undeb gau fel hyn ar draul bywyd y cenhedloedd lleiaf; manteisio ar eu cyfle'n sinical a wna'r gwledydd mawr a'i pledia.

Mae'r camau diweddaraf hyn wedi uno cenedlaetholwyr o bob math gyda chynrychiolwyr o bob plaid wleidyddol, ynghyd â mudiadau eraill, yn cynnal protest enfawr yn Donostia yn erbyn y penderfyniad i gau'r papur newydd.

Oddi ar i'r pyllau gau 'roedd y tipiau'n gornwydydd ar hyd y cymoedd, ac ymhen misoedd 'roedd cysgod un ohonynt, uwch pentref Aberfan, wedi ei daflu ar draws yr holl fyd.

Dewisodd Sri Lanka gau eu batiad ar ôl sgorio 475 o rediadau am bum wiced.

Byddai gwastadedd Bodychain wedi ei gau gan luwchfeydd anferth gan nad oedd dim i dorri ar lwybr y gwynt o gyfeiriad y Graig Goch a chymerai gryn wythnos i dorri llwybr trwy'r mynydd gwyn.

Wnaiff dim ddigwydd i ti os byddi di'n hogyn da.' Aeth allan gan gau'r drws ar ei ôl.

Dim ond eiliad y cymerodd iddi gau'r drws, ond yn yr eiliad honno roedd hi wedi gweld Edward Morgan yn gorwedd ar y llawr a rhan uchaf ei gorff wedi ei rwygo'n ddarnau.

Rhuthrodd Ifor i gau'r stop tap, a'adeg honno y gwelodd gaenan drwchus o rew fel llyn mawr ar ganol y cae.

Dyna bosteri hysbysebu'r Bwrdd Glo wedyn, oedd yn boblogaidd iawn ar ddechrau'r wythdegau cyn iddyn nhw gau'r pyllau glo i gyd - "Come Home to a Real Fire% rhywun wedi ychwanegu "Buy a cottage in Wales".

Enghraifft o hyn yw'r sefyllfa a welir yng Ngholeg Ceredigion ar hyn o bryd sydd mewn perygl o gael ei gau oherwydd diffyg ariannu.