Aeth hi ag ef i'r gegin a gellir dychmygu syndod y gŵr parchus, ac yn wir ei sioc, pan ddangosodd y wraig iddo y gwydr deuben a ddefnyddir i amseru berwi wy - ond un mwy lawer na hynny - yn llawn o lwch llwyd.

Cefais lonydd i gilio i'r coridor tywyll wrth ymyl y gegin, i atal y ffrwd o'm trwyn ac i lyfu 'nghlwyfau.

Ond ar yr un foment pwy a gerddodd i'r gegin ond Doctor Jones.

Wedi gwisgo'i grysbas ail, sgidia' ail orau a'i legins porthmona daeth William Huws yn ôl i'r gegin a hwylio i gychwyn ar ei genhadaeth.

Erbyn hyn roedd y sŵn wedi peidio a dyma edrych drwy ffenest y gegin a gweld fod y lle fel tasai byddin o lager louts wedi bod drwyddo.

Byddai'r tad, efallai, yn ei ddillad gwaith yn eistedd yn syn yn y gegin, a'r fam yn syllu'n ddiddeall drwy'r ffer est wrth baratoi te.

Deuai o'r gegin.

Yna dechreuodd sgwrio llawr y gegin a golwg gynhyrfus iawn arno.

Fel y nododd Gruffydd wrth adolygu'r ddrama yn Llenor yr haf hwnnw, ffurf newydd ydoedd na chai'r clod a haeddai er ei bod yn 'ymgais onest i dorri llwybr newydd.' Llwybr ydoedd a wyrai oddi ar gonfensiwn drama'r Gegin Gymreig yn null Beddau'r Proffwydi, o ran plot a hefyd o ran syniadaeth gynhaliol.

Brasgamodd Louis drwy'r gegin ac i lofft ei dad.

O weld yr hwsmon mewn ystum gweddi ar ganol llawr y gegin cafodd Pyrs gryn sioc a llithrodd y gist bren drwy'i hafflau a drybowndio i'r llawr.

Cerddodd at ddrws y gegin.

'Fydd hi ddim yn aros hefo mi yn y gegin fel o'r blaen, ond ffwrdd â hi ar ryw neges na žyr neb ar affeth y ddaear be sy gynni hi.

Cael mynd i mewn i'r gegin i ddewis bwyd a gweld hwyaid wedi sychu yn hongian ar y wal yno.

Yr un Bet sy'n teimlo cysur y gegin 'fel bwa blewog' am ei gwddw.

Edrychai arnaf yn rhyfedd cyn troi i fynd i'r gegin gefn fel pe bai arni ofn i mi ei dilyn ond er mod i dest a marw eisio cael sbec ar y dynion yn y parlwr, ymateliais.

Fe roddai darlun fel hwn flewyn o chwaeth i gegin lom Nefoedd y Niwl a thestun siarad am fisoedd i werin ddiniwed Bol y Mynydd.

Mae'r bladur, y gribin, a'r bicfforch yn segur ers tro, ac mae'r trowr rhaffau, y stric a'r corn grit ar gyfer hogi yn rhan o gelfi crôg ystafell y gegin erbyn hyn.

Daeth Dafydd gyda mi i'r t , ac eisteddasom yn yr hen gegin, canys yr oedd ``gwragedd rai'' gyda Miss Hughes yn y parlwr.

Fe'i dallwyd hi am ennyd gan oleuni'r bore bach yn ffrydio, yn wyrthiol bron, i mewn i'r gegin dywyll.

Heb guro, agorodd Abdwl ddrws cefn y tŷ a cherddodd i mewn i'r gegin.

Yno, yn llithro o dan ddrws y gegin roedd ychydig bach o fwg.

Wedi blynyddoedd o fywyd trefol collodd JR lawer o'i archwaeth at fwyd cyntefig fel stwnsh rwdan a pheth dieithr iddo bellach oedd gweld sosban ddu wedi ei gorseddu ar ganol bwrdd y gegin, ond yr hyn a'i blinai fwyaf oedd sylwi ar Hywal y mab yn pigo'i drwyn bobo yn ail cegiad.

`Cael ysgwyd llaw â 'nghefnder yn ei gegin ei hun'; sgrifennu am arferion byw yr Americanwyr cyffredin; `cael cyfle hefyd i ysgwyd llaw â rhai o'i ddynion cyhoeddus'; rhoi blas o wleidyddiaeth a pholisi; `gweled hefyd rai o olion y galanasdra ofnadwy diweddar'; fel newyddiadurwr o'r iawn ryw, cyfleu rhywfaint o gyffro'r funud.

''Fasa 'rhen dlawd yn medru hel y ffers 'tasa hi'n cal benthyg pynsiar gin y Paraffîn.' Daeth yn dro i'r wraig anwybyddu sylw'r gwr a cherddodd yn fân ac yn fuan i gyfeiriad y gegin allan.

Cofiaf noson o aeaf yn y gegin fawr, a'r llu wynebau chwilfrydig, wedi eu goleuo gan fflamau'r tân, yn gwrando ar lais cras Owen Owens.

Roedd yr haul yn disgleirio ar wydr y ffenestri mawr a deuai swn lleisiau'r morynion prysur o'r gegin.

Mae blynyddoedd er pan naethon ni'r gegin a llofft Gwynedd.'

Aeth yn ôl i'r gegin a chlywed y sgrechian wedyn a llais Mary yn glir yn gweiddi mewn dychryn, 'Mae'n ddrwg gen i, ddrwg gen i.

Roedd llawr teils y gegin yn oer, a hithau'n droednoeth, a hen beth digon brau oedd y goban wen.

A daeth llonyddwch trwm i'r gegin a oedd funud yn gynt yn llawn sŵn symud traed a siarad.

Prin oedd y celfi, dim ond y pethe sylfaenol, ond yn ffodus, roedd yn y ty gegin lawn gyda ffwrn split-level crand, a chypyrdde o'i chwmpas i gyd.

Yn fuan doedd neb i'w weld, felly caeodd y llenni a cherdded yn ofalus i'r gegin i wneud cwpanaid o de a rhywbeth i fwyta iddo ei hun.

Ar yr un pryd dechreuodd neidio o gwmpas y gegin gan hyrddio cadeiriau a stolion i'r llawr.

Cychwynnodd redeg ar flaenau'i thraed dros lawr y gegin, ond rhewodd mewn braw pan glywodd floedd awdurdodol o'r tu allan.

Gan feddwl mai lleidr oedd yno, o o wedi codi bat criced o'r porch ac wedi mynd ar flaenau'i draed at ddrws y gegin, troi nobyn y drws a chanfod ei fod o wedi'i gloi o'r tu mewn.

Gwelais y Capten druan fwy nag unwaith yn ceisio'u difa gyda dwr berwedig o'r gegin.

Agorir y llenni yn nechrau Meini Gwagedd ar gegin yr hen dyddyn adfeiliedig ar Noson Gŵyl Fihangel, 'yn unrhyw un o flynyddoedd y ganrif hon'.

`Tyrd Leah, gafael yn fy llaw i!' Rhedodd y fam a'r ferch drwy'r mwg i'r gegin.

Y noson yma roedden nhw wedi dod adre fel arfer; roedd o wedi agor y drws efo goriad fel arfer, ac roedd y ddau wedi cerdded i mewn i'r tŷ i glywed y sŵn malu a thorri mwyaf ofnadwy yn dod o'r gegin.

A dyna Emyr yn dod i mewn i'r gegin i chwilio am yr esgidiau sboncen roedd hi wedi eu glanhau ar ei gyfer a'i chlywed hi'n dweud wrth ei mam y byddent yno erbyn amser te.

Edrychai ar ei wyneb am arwydd ei fod yn mynd i ddeffro cyn i'w wraig ddychwelyd o'r gegin.

Un diwrnod, a John Howell ac Alf Williams yn defnyddio'r uchelseinydd ym Mhontlotyn, yr oedd gwr ifanc newydd ddychwelyd adref o'r pwll, ac yn bwyta'i swper yn y gegin gefn.

Am genedlaethau yr ystafell yn y gwaelodion gyferbyn â'r "gegin" oedd cartref y plant lleiaf, a neb llai na Miss Jennie Dryhurst Roberts oedd yr athrawes.

Y cymal olaf yna a'm gyrrai'n ôl i'r gegin i lefain.

"Bu+m chwant rhoi'r gorau i'r gegin gawl a drefnwn yn y fan hon ond mae fy ngweithwyr yn dweud wrthyf mai'r cawl a'r bara sy'n cael eu rhannu gan y Genhadaeth yw'r unig fwyd a gaiff rhai o'r trueiniaid yno." Ar ôl iddi hi gyrraedd, yr hyn a welodd Pamela oedd anferth o ddyn a barf drwchus ganddo yn dringo i'r llwyfan i bregethu.

Gwasgodd ei thrwyn yn obeithiol yn erbyn y gwydr mewn ymgais i weld y tu ôl i'r gegin, ond yn ofer.

Y gegin o bobman!

Cofiaf ddychwelyd i gaban Saoseo a'i gael yn gyfangwbl ar ein cyfer ni, ar wahan i chwiorydd ffraeth yr hen lanc o geidwad a oedd wedi cerdded i fyny o'r dyffryn i roi trefn ar y gegin.

Newydd roi'r llefrith ar y Coco Pops ac ar fin codi'r llwy i ddechrau bwyta fy mrecwast roeddwn i pan sgubodd Nain Ffred i mewn i'r gegin a golwg wyllt arni.

Yn y gyfrol Atgofwn, mae Kate Roberts yn cyfeirio at y tŷ llaeth helaeth y tu ôl i'r gegin yng Nghae'r Gors, a'i resiad o botiau llaeth cadw gyda llechi crynion ar eu hwynebau.

Un hwyrnos, pan oedd Owen Owens yn dod i derfyn yr un stori, daeth fy mam a Miss Aster i mewn i'r gegin, a bu distawrwydd parchus tra gofynnodd fy mam i mi a awn i hebrwng Miss Aster adref, a dod 'nôl â rhyw waith gwnio roedd ei angen arnom drannoeth.

Doedd dim angen poeni, mewn gwirionedd, gan fod y cypyrdde yn y gegin wedi'u hadnewyddu, a finne wedi ailbeintio'r cwbwl; iddyn nhw, mae'n rhaid bod fy stori yn ymddangos yn orddweud mawr.

(Mae pry genwair yn gallu bwyta gwastraff gegin ac yn gadael gwrtaith defnyddiol).

Yr oedd gan ein teulu ni bedair ystafell, yr ystafell wrth y stryd ('front room') lle yr oedd y drws blaen ('front door') a'r gegin y tu ol gyda phantri bach ac uwch eu pennau y ddwy ystafell wely, y stafell flaen ar gyfer y rhieni a'r stafell ol ar gyfer y plant.

Eisteddwn wrth dân y gegin yn ysmygu, ac yn dyfalu beth a ddaethai o'm cyfaill Williams.

Y mae cenhedlaeth ohonom yn fyw heddiw sy'n cofio cyfnod cannwyll yn y lloft, lamp olew yn y gegin, mawn yn y grat, ty bach ym mhen yr ardd, ceffyl yn y stabl, a siop bob peth yn y pentref.

Cofiwch eich bod yn wastad yn gofyn caniatad rhywun mewn oed cyn cymryd unrhyw beth o'r gegin.

Gadawodd Edward wrth y bwrdd yn rhythu i'r gwagle a adawodd ar ei ôl yn y gegin.

Safai o hyd ar flaenau'i thraed tua hanner ffordd ar draws llawr y gegin, yn ei choban wen, a'i breichiau ar led fel petai ar ganol cofleidio rhyw berson anghwmpasadwy, a'i llygaid wedi rhewi'n fawr a chrwn fel dau blât piwtar.

Mae'n wir fod brenin a brenhines newydd ar orsedd Lloegr, Sior y Pumed a'r Frenhines Mari, ac Amundsen o fewn ychydig dros fis i gyrraedd Pegwn y Deau; ond yr oedd Streic y Plocyn wedi gwneud bywyd yn anodd i'r glowyr a'u teuluoedd, y streic a geisiau sefydlu hawl y glowr i fynd a phlocynnau pren diangen adref o'r pyllau glo, y plocynnau pren a hwylusai'r dasg o gynnau tan yng ngrat y gegin.

'Un neu ddau o bethe i chi oddi wrth Meri 'co,' meddai a gwthio heibio i Marian Dafis a chario'r bocs i mewn i'r gegin a'i osod ar y bwrdd.

Aeth i'r gegin gefn i ferwi'r tecell i wneud paned o de.

Dim ond troi ei phen oedd eisisau iddi i weld y bygythiad yn y gegin, yn y stafell wely, yn y stafell fyw.

Cymerodd hwnnw un cam arall a mynd â'r Hindw i'w ganlyn i ganol y gegin.

Tra oedd Martha Jones, sef y forwyn fach, yn gwneuthur munudiau trwy gil drws y parlwr, o'r lle y tarddai miwsig â mwg tybaco, anadlwn innau'n helaeth o'r aroglau cinio a ddeilliai'n chwaon hyfryd o'r gegin gefn.

Mae bachgen pedair oed a menyw sy'n gweithio yn y gegin yn Ysgol Fabanod Ynysboeth yn Abercynon yn cael triniaeth yn yr ysbyty.

Deallodd honno'r tric, ymddigiodd yn aruthr, daeth i'r gegin, rhuthrodd ar Robin fel arthes, am daenu chwedlau o'r fath honno am ei mab hi - galwodd ar ei cherbydwr, ac archodd iddo horschwipio Robin o'r terfynau.

'Taw er mwyn i mi gael clywed beth sy'n digwydd!' Roedden ni'n tri yn y gegin a nhw'u dau yn yr ystafell ffrynt a chlust Robat John yn fflat ar y drws.

Tra ein bod ni wrthi yn bod yn 'nerds' cyfrifiadurol (chwedl Ffred Ffransis - dyn sydd heb eto feistroli'r teipiadur), yn y gegin roedd y chwyldro ar y stryd ar waith o dan arweiniad Branwen Niclas.

Un noson rhuthrodd Gordon, fy mrawd, i mewn i'r gegin ar ganol amser yr ymarferiad i ddweud bod un o'r bugeiliaid wedi tynnu'n ôl a'i fod ef wedi awgrymu i JH y cymerwn ei le.

Yn fyr, y broblem ydi hyn: mae rhywun neu rywbeth yn dwyn bwyd o'r gegin.

Yna cafodd ei frecwast yn y gegin ac wedi iddo orffen daeth y forwyn i glirio ar ei ôl.

Neidiodd yn chwim allan o'r gwely a brysio o'i llofft at ffenest y gegin.

Dim ond wedi picio i'r drws nesaf i gynnau'r tân er mwyn i'r gegin fod wedi cynhesu erbyn i Anti Jini Norman godi roedd hi; mae cryd-cymalau Anti Jini yn ddrwg yn y bore.

Roedd y paced hollbwysig yn dal ar fwrdd y gegin!

Eisteddais wrth y tân yn y gegin am rai oriau yn synfyfyrio.

Costiodd ailwneud y gegin dros dri chan punt o'n harian prin, ac i mi, y peth gwaetha oedd y teimlad 'mod i wedi gadael Myrddin i lawr, drwy fod mor esgeulus.

Dewch i'r gegin i gael tamaid cyn mynd i orffwys,' meddai Pierre.

Digwyddodd daro ar Ali y bore hwnnw ym marchnad Casnewydd pan ofynnodd Ali iddo hebrwng y cig i Heol Grafton a'i adael yn y gegin.

Wnes i ddim oedi, dim ond bwrw golwg sydyn arno o'r gegin.'

Fel plentyn yn mynnu codi crachen oddi ar friw, fe eisteddais yn union gyferbyn a ffenestr y gegin, yn syllu trwyddi ar y cenllif, ac yn rhyw ddychmygu beth allai ddigwydd i'm lluddias i i fynd.

Agor drws y gegin, a'r unig beth welwn i oedd cymyle du o fwg.

HEULWEN: (Yn galw o'r gegin) Liwsi, 'ti'n dod i helpu, 'te wyt ti ddim?

Soniai wedyn am yr hwyl yn y gegin gydag eraill o'r gweithwyr lle'r oedd pob un un cael hanner pwys o fenyn yn ddogn am yr wythnos yn ei lestr menyn.

Syrth calon Bronwen 'fel pendil cloc pan dorro ei lein' ('Gorymdaith'); mae Lora'n teimlo ias 'tebyg i'r un a gafodd pan oedd yn blentyn, pan dorrodd lein y cloc mawr yn y gegin, gefn trymedd nos' (Y Byw Sy'n Cysgu); cwyd y pwysau oddi ar fynwes Bet 'yn araf, fel pendil doc yn codi wrth ei ddirwyn' (Tyroyll Heno).

Yn sgîl y celfi cyfarwydd hynny yn ei gartref - y mangyl, yr harmoniym, bwrdd y gegin ac amryw bethau eraill - deuai rhyw atgof neu'i gilydd am y gorffennol i'w feddwl, a thrwy gydol y cynhyrchiad fe'n tywyswyd yn ôl ac ymlaen mewn amser wrth i'r eitemau hyn roi cyfle iddo ail-fyw profiadau ei blentyndod a'i ieuenctid - profiadau cyffredin ac oesol y gall pob un ohonom uniaethu â nhw ond a gaiff eu gwisgo yng nghyfnod y chwareli gan T.

Hoffent hefyd ddiolch i ferched y gegin am eu diwallu a chawl, te a brechdannau, drwy gydol y dydd, ac hefyd am drefnu lluniaeth ar gyfer y cyhoedd.

Dim nwy yn y gegin; felly methu berwi dwr i'w yfed ychwaith.

Tyfwch rywfaint o hadau mwstard a berw dwr ar sbwng llaith mewn soser ac yna rhowch ef mewn blwch cardbord a chau'r caead.Torrwch dwll bychan yn ochr y blwch, a'i adael ar sil ffenestr y gegin gyda'r twll yn wynebu'r ffenestr.Sylwch ar y blwch yn rheolaidd, a dyfrhewch yr hadau mwstard a berw'r dwr.

Ar brynhawn braf, hydref diwethaf, tra mod i'n golchi'r llestri yn y gegin, cerddodd yr heddlu i mewn gyda gwarant i chwilio'r tŷ. Yn anffodus, roedd fy nghynhaeaf cannabis yn sychu yn fy stafell wely.

Newy' ddod ato ni i'r gegin oet ti, Ann, yntefe?