Yr ochr arall i'r lon i giat y Pandy mae fferm Glanrafon, ac ychydig i fyny oedd y Bull Inn, a gedwid gan John Thomas, a pherthynai y dafarn yr amser honno i Mr Lambert, gwr bonheddig oedd yn byw yn Tanygraig, Traeth Coch, ac mae gennyf gof amdano yn dod i'w oed yn un ar hugain, yn cael ei dynnu mewn cerbyd gan ddynion ifanc, ac rwy'n cofio bod pont o flodau ger y Pantom Arms.

Ni allwn ond cyffesu ein pechodau ger dy fron a deisyf dy faddeuant.

fel yn y gorffennol boddodd ein tîm pêl- droed ger y lan ac yr oedd rhai o'r chwaraewyr yn eu dagrau ar y cae ar ôl i gymru golli o ddwy gôl i un yn erbyn rwmania ar y maes cenedlaethol.

Enillodd Kelly Morgan o Donteg ger Caerdydd, ei gêm rownd gyntaf ym mhencampwriaeth Agored Siapan.

'Rwy'n croesawu'r datblygiad yma gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg - ond cam cyntaf yw hwn,' meddai Llew ap Gwent, Prifathro Ysgol y Parc ger y Bala.

Casgliad o drysorau Celtaidd a geir yn y cam nesaf, gyda hanes Llyn Cerrig Bach ger y Fali yn cael sylw.

Roedd Mr Godfrey wedi addasu adeilad pren ar ei dir ym Moelfre, ger Abergele, i fod yn stiwdio gerdd gan gynnwys rhoi defnydd i atal swn ynddo.

Ond wedi i'r llong angori ger Inis Mo/ r, sylweddolodd D ilys fod rhaid mynd mewn cwch bach i'r lan ac roedd hynny'n codi braw arni.

Ein tuedd ni, yma yng Nghymru, pan yn cyrraedd ffordd drol yw arafu a rhoi'r car mewn gêr cyn lleied a phosib.

Yn y ddeunawfed ganrif ehangodd y stâd trwy adeiladu dwy gaer anferth ar ei dir, sef Caer Williamsberg a Chaer Belan ar geg orllewinol Afon Menai ger Dinas Dinlle.

Yr oedd wedi gosod y safon iddo ef ei hun mor uchel fel yr oedd ei ddiffygion yn wastadol ger ei fron; ond edrychai ar eraill, nad oeddynt, yn ôl fy meddwl i, yn haeddu eu cymharu ag ef, gydag eiddigedd.

Ac mae hynny'n siŵr o fod yn wir, ac yntau wedi bod yn cadw garej yn Llanystumdwy, ger Cricieth, am flynyddoedd yn ystod y pumdegau a'r chwedegau cynnar.

Ceir Ffynnon Dalis ger pentref Dihewyd a Vitalis yw nawddsant y plwyf hyd heddiw.

Bu'n cynnal gwyl gerddorol yn y Faenol ger Bangor yn ystod yr haf.

Agor gwarchodfa adar Penclacwydd ger Llanelli.

Agor rhan o'r M4 ger Pen-y-bont.

Meini Ogam yw'r tri sydd ger Rhuddlan, yn Llannarth, ac yn agos i Landysul.

Wedi hynny symudwyd hi i Fryn Blodau, ger Ty'n Pant, wedi i'r lle hwnnw ddod yn gartref i John Roberts, Tyddyn, un o sylfaenwyr yr Ysgol Sul.

preece yn eglwys hynafol llanbeblig, ger caernarfon.

Cafodd o'i daro gan gar ar ffordd yr A458 ger Garej Drivers yn y dre.

Mae Southerndown yn le da i ni ddechrau ar ein taith oherwydd fod y creigiau ger y traeth yn hawdd eu gweld mewn haenau amlwg.

Am 10 o'r gloch bore Dydd Llun nesaf (Mawrth 20ed) yn y Felinheli bydd aelodau o Ranbarth Gwynedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn codi baner ger mast ffons symudol yn y Felinheli.

Mewn dathliad yn Theatr Felin-fach, ger Aberaeron, dyfarnwyd iddo Dlws Mary Vaughan Jones.

Yna os ewch chi o gwmpas trwyn y Mwmbwls i lawr i fae Bracelet gallwch gasglu esiamplau o ffosil gwymon môr sy'n edrych yn debyg i ddarnau deg ceiniog crwn ar y creigiau ger gorsaf gwyliwr y glannau.

Baladeulyn hefyd oedd enw'r afonydd a oedd yn cysylltu Llynnoedd Nantlle yn Nyffryn Nantlle ac y sydd o hyd yn cysylltu Llynnau Mymbyr ger Capel Curig.

Mi fydd yr wyl yn cael ei chynnal yng ngerddi Stad y Faenol ger Bangor dros benwythnos Gwyl y Banc ddiwedd Awst.

O bryd i'w gilydd ymgollai Ger gymaint yn y gêm fel bod ei ddreifio'n flêr a diofal (a dim anadlydd i brofi ei wynt y dyddiau hynny.) Chwarddai am ei phen wrth ei gweld yn gafael mor dynn yn ei sêt.

Mae Emlyn Penny Jones yn byw gyda'i wraig, Siân, a'u tair merch yn ardal Tonteg ger Pontypridd.

Er enghraifft, cynghorodd Dr William Davies (a gadwai athrofa Ffrwd Fâl ger Pumsaint), John Williams, mab Brownhill, Llansadwrn, os oedd yn meddwl am weinidogaeth mewn tref fel Llanelli, y buasai yn well iddo fyned i athrofa, ond os oedd yn meddwl am weinidogaeth yn y wlad, nad oedd angen iddo fyned i athrofa o gwbl.

Enlli yw'r ynys swynol ger arfordir Gogledd Cymru sydd wedi bod yn hudo ymwelwyr ers miloedd o flynyddoedd.

Credir bellach fod yr enw Gloddaith - enw plasty ger Llandudno - yn cyfeirio at fan lle yr arferid cynhyrchu golosg.

Arhosodd yn daclus ger drws yr ysgol ac ohono daeth boneddiges yn ffwr o'i phen i'w thraed.

Ymddengys iddo weld gweledigaeth ar y ffordd ger Bryn'refail, yn ei gymell i fynd i'r Garn a darllen.

ei enw oedd joseph tregelles price, meistr gwaith haearn mynachlog nedd, ger castell nedd.

Mae'r enw Cymraeg yn cofnodi fod gan y tegeirian hwn ddwy ddeilen fawr Iydan ger ei fôn, tra bo'r enw Saesneg, 'Greater Butterfly Orchid' yn tynnu sylw at y modd y gorwedda'r petalau gwynion ar led fel adenydd gloyn ar fin hedfan.

Mae'r clogwyni ger Trwyn y Witsh yn werth eu gweld oherwydd mae'r haenau o garreg galch a siâl Lias yn llawn o ffosiliau Gryphea yn ogystal ag amonidiau a nautiloidiau.

Roedd hen dderwen yn gysylltiedig â Sant Oswald ger Croesoswallt a chredai'r bobl y deuai anlwc ar neb a dorrai ei changhennau.

uwchlaw'r mor) o Durrboden ger Davos i S-chanf (ynganer tsi-tsianff) yr haf blaenorol, fodd bynnag.

Gyda'r nos yn yr haf byddai'r meinciau i lawr ger Penycei yn llawn o ddynion mor, pawb a'i bibell yn ei ben yn hel atgofion am hynt a helynt cychod a llongau.Clywid enwau llefydd fel Valparaiso, Taltal, Callao, Buenos Aires, Cape Town, Hambro a Genoa yn amlach o lawer na llefydd fel Pwllheli a Chaernarfon.

Ond er 'gyrru'r eryr i Gymru', ni chafodd y bardd ddychwelyd o Facedonia i droedio eto Barlwr y Glyn nac 'ardal hyfryd Rhyd Lefrith' yn Ninmael, ger ei gartref.

Os ydych yn hoffi casglu ffosiliau does dim gwell craig na'r Garreg Galch yma ger Bwlch Kate Anthony sy'n llawn o'r crinoid bychan ac o'r cwrel Caninia, Lithostrotion, Cyringopora a Michelina, heb sôn am y braichiapod a'r gostropod (Bellerophon a Euromphalus).

Roedd Sgwâr y Preseb ger Eglwys y Geni, sy'n fwrlwm o brysurdeb fel arfer, yn dawel fel y bedd.

I mi yn yr oed hwnnw ac yn byw ger afonig na ellid gweld ei gwaelod oherwydd y llwch glo ynddi, yr oedd pegi yn un o'r menywod ffolaf a fu.

'Vatilan,' meddai Nel un bore gwyn a hithau'n codi ar flaenau'i thraed ger y muriau mawr, 'dwi isio siarad hefo chdi.'

Yr oedd tair ar ddeg o eglwysi prebendari yn perthyn i Landdewi Brefi: Llangybi, Llanbadarn Trefeglwys, Llanfihangel Ystrad, Carrog, Llannerch Aeron, Llanwenog, Blaen-porth, Betws, Llanbadarn Odwyn ger Llwynpiod, Llanboidy, Tre-lech a'r Betws, Llanarth a Thregaron.

Yn ol un chwedl yr oedd Elen Luyddog yn teithio trwy Gwm Croesor pan ddaeth cennad ati a dweud wrthi fod mab iddi wedi cael ei ladd ger Castell Cidwm, Betws Garmon.

Dywedodd llefarydd Israel bod hofrenyddion y fyddin wedi ymosod ar dri adeilad yn perthyn i Fatah, gan gynnwys eu pencadlys yn Hebron, canolfan arfau yn Jericho ac adeiladau yn Beit Jala ger Jerwsalem.

Yn anffodus, mae tegeirian y gwenyn yn fwy cartrefol yn Ne Ewrop a ger Môr y Canoldir nag yng Nghymru; ceir yno ddigon o'r gwenyn sy'n addas i'w beillio.

Soniwyd yn gynharach am y 'Cornis', sef y mwynwyr a ddaeth o Gernyw i weithio'r gwaith copr ger yr Offis Gocyn ar ffordd Nant Peris, ac fel y daeth yr enwau Pleming, Closse a Salt yn enwau cynefin yn y cylch.

Farwodd o'n sydyn.' Ac felly y diflannodd cre%wr y chwedlau, a'r un fu'n eu hail-fywhau ger ein bron.

Mae Asiantaeth yr Amgylchedd yn dweud mai gwaith dur Llanwern ger Casnewydd sy'n cynhyrchu'r gwastraff gwenwynig ucha yng Nghymru a Lloegr.

Hwn, wrth gwrs, oedd yr hen wersyll a ddaeth wedyn yn eiddo i Billy Butlin ger Pwllheli.

Gallai celynen ger y tŷ hefyd ei warchod rhag mellt ac roedd hefyd yn cadw gwrachod, ysbrydion drwg a phob melltith draw.

Bom IRA yn ffrwydro ger Stryd Downing.

Yn ystod y chwe blynedd hynny ymgymerodd yn ddiwyd â'i ddyletswyddau pwysfawr a thrigai yn llys yr esgob ym Matharn, ger Cas-gwent.

Roedd Tony ar greigiau ger Aberdaugleddau ac mi gafodd plisman hyd i Gripper ar draeth Angle.

Mae dyn wedi marw ar ôl damwain ffordd ger Wrecsam.

Wedi dod yn rhydd o'r breichiau cryfion cafodd JR ei lusgo i'r gadair freichiau ger y tân a rhoddodd Laura Elin orchymyn siarp i'w mab Hywal, a eisteddai ar y stôl drithroed, yn pigo'i drwyn, i symud 'i hen betha oddi ar y bwrdd i'r gŵr bonheddig gal tamad yn 'i grombil.

Yn ne Cymru un person mae mynych alw arni i ddarostwng ysbrydion yw Tina Laurent, Y Cymer, ger Port Talbot.

Roedd Grenville ar ben ei hun ym Mhorthmelgan ger Ty Ddewi - roedd o'n denau ac efo problemau ar ei lygaid.

Nid athro wrth-ei-swydd ger desg gaeth a darllenfa gyfyng ydoedd, ond cennad dysgedig a oedd yn barod bob amser i ddarlithio i gynulleidfaoedd bach a mawr ym mhob man.

Bwydwr potel lemone/ d Bwydwr wal Cerdyn Agen/hollt i chi allu gwylio'r adar Man bwydo adar ger y ffenest BWYDO ADAR

Mintai o longau wedi bwrw angor ger y porthladd.

Felly ar Elisabeth y syrthiodd y cyfrifoldeb o gadw trefn ar y plasty a'r gweinyddion yn ogystal a'r gofal am ei brodyr a'i chwaer fach, yn enwedig pan fyddai Meistres Mary Games yn mynd a'i mab hynaf, Richard, i'r plas newydd ger Y Fenni.

Os yw'r gath yn cynhesu yn yr haul yn Chwefror bydd yn cynhesu ger y tân ym Mawrth.

Ar y wal hon, ger drws unigrwydd, ers cyfnod tiriogaethol Sbaen, a'r imperialwyr a ddaeth wedyn, yn ystod oriau'r nos, yn dawel a dirgel, fel petai'n drosedd, gadawyd plant gan eu rhieni.

Mwmiodd y plentyn rywbeth aneglur am beswch neu salwch neu ryw anfadwch ar rywun neu'i gilydd ger rhyw afon.

Cafwyd gwâl ym Mhencaenewydd ger Pwllheli dro'n ôl gyda thair lefren ynddi - dwy frowngoch ac un glaerwen.

Lleolir arosfan y bysiau wennol ger prif fynedfa Ysgol Maesincla.

Eto roedd cael ysgawen yn tyfu ger y tŷ yn ei warchod rhag mellt.

Weithiau daeth y diwedd o fewn oriau iddynt ffarwelio a'u cyfeillion, megis a ddigwyddodd ddwy flynedd yn ddiweddarach yn hanes y Tayleur a hyrddiwyd ar greigiau Ynys Lambay ger arfordir Iwerddon tua diwrnod ar ol gadael Lerpwl.

Mae Rhian sydd yn athrawes yn Ysgol Gymraeg, Rhyd y Grug, ger Aberfan, Merthyr newydd ddyweddi%o ag Andrew Cornish, mab Rosemary ac Edward Cornish, Lloyd St, Caerau.

Dyma flaen-nant hwyaf Afon Crugyll, ac mae'r ddwy'n cydlifo ger Melin Cymunod ym mhwll Bodedern.

Sgriblo pentwr o lythyrau, symud gwartheg a defaid i gaeau ffres a chasglu'r buchod sydd agosaf at eni lloi i'r cae ger y buarth.

O ganlyniad, mae'r swyddfa fechan ym Mhenygroes, ger Caernarfon, lle maent wedi ymgartrefu ar ôl cyfnod byr yng Nghaerdydd, yn prysur lenwi gyda gwaith papur a chasetiau.

Fore Llun, Mawrth 20fed, bydd aelodau o Ranbarth Gwynedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg yn codi baner enfawr ger mast ffôns symudol yn y Felinheli.

Cododd ffigur o'r sedd dderw yn y cysgodion ger y ffenestr.

Fis diwethaf, roedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi herio Prif Ysgrifennydd y Cynulliad Cenedlaethol, Alun Michael, i wneud yn siwr y byddai Araith y Frenhines (sydd yn gosod ger bron raglen waith llywodraeth Westminster am y flwyddyn i ddod) yn cynnwys ymrwymiad i ddarparu Deddf Addysg.

"Oeddat ti'n deud rhwbath?" meddai Ger.

Datblyga'r larfa yn bwpa naill ai yn, ar, neu ger y gwesteiwr ac ar ôl allddod bydd yn cymharu ac yn hedfan i ffwrdd i chwilio am westeiwr addas i gynhurchu'r genhedlaeth nesaf.AR LETHRAU'R WYDDFA - Dewi Tomos

Y mae perthynas rhwng y gair Cymraeg bala a'r gair Gwyddeleg bel 'bwlch, aber' ac y mae'r gair hwn hefyd i'w weld mewn enwau lleoedd yn Iwerddon a'r Alban - enwau megis Bellaugh, pentref ger Athlone yn Iwerddon a Bellhaven yn

Mae 'na weithwyr da i'w cael ym mhentref Waunfawr, ger Caernarfon.

Mewn pentref pysgota o'r enw Cojimar, ger Havana, roedd yna eisoes un o'r tai bwyta pysgod gorau a welais yn y byd.

Ystafell Adnoddau Y mae ystafell adnoddau ger y labordy Cemeg/Bioleg ac ynddi gyflenwad da o'r llyfrau diweddaraf ar yr holl wyddorau.

Pe gadawent eu gwersyllfa druenus a'r ffynnon ger y balmwydden, marw o syched fyddai eu hanes; ped arhosent, marw o newyn.

Ond yn troi'n win blasus - o brynu potelaid gan un o'r hen ddynion wyneb-lledr a mwstas Stalinaidd, gwyn, a chap stabal am ei ben, sy'n eistedd yng nghysgod olewydd efo rhesiad o boteli, heb labelau, ar wal wen isel ger y traeth.

Ym Mhennal, ger Machynlleth, y penderfynwyd ar y gofynion.

Caeodd ei llygaid i feddwl amdano, tra canai Ger yn ei lais Nat King Cole wrth ei hymyl.

Afon weddol fawr sy'n tarddu ger Llannerch-y-medd.

Dyma pam yr aeth Cymdeithas yr Iaith Gymraeg i Ysgol y Parc, ger y Bala, i lansio'r peiriant newydd, ac roedd y criw a fu yno yn gytûn fod brwdfrydedd ac awydd y plant am ddefnyddiau Cymraeg ar y we yn galonogol y tu hwnt.

Daethpwyd o hyd i gyrff y ddau frawd gyda'i gilydd ger y ffynnon wrth odre Craig Irfon a dyna sut y cafodd yr enw Ffynnon y Brodyr.

Agor twnel Brynglas ar yr M4 ger Casnewydd, y twnel traffordd cyntaf ym Mhrydain.

Fedrwch chi ddychmygu prysurdeb y gwaith copr ganrif yn ôl, ger pen pella'r llyn?

Ond ddydd Iau diwethaf mi sylwodd staff yr atomfa bod rhywfaint o'r gwymon ger yr orsaf wedi troi'n wyn.

Yn aml mae'r cwmnïau yma yn defnyddio meysydd awyr llai blaenllaw, er enghraifft hedfanodd yr athrawes i Prestwick ger Glasgow ac mae ffleit Ryanair i Baris yn glanio yn Beauvais sydd tua 80 km i'r gogledd o'r brifddinas.

Ben bore, clywyd drws car yn clepian ger y tŷ.

Ger Edern ar arfordir gogleddol Llŷn saif fferm o'r enw Cwmistir, ond dengys hen ffurfiau o'r enw mai Cemeistir oedd y ffurf wreiddiol - cyfuniad o'r elfennau cemais a tir.

Wedi ysbaid yn edmygu gwaith cywrain yr arlunydd bywyd gwyllt, ceir cyfle i gael blas ar fywyd yn ystod Oes Newydd y Cerrig wrth gerdded i mewn i dywyllwch siambr gladdu Barclodiad y Gawres ger Aberffraw.

Tref a saif ger y fan lle llifa'r afon Honddu i'r afon Wysg yn ne Powys yw Aberhonddu.

Tybed a oes modd i'r rhai sy'n chwarae badminton ddod a'r ger angenrheidiol gyda hwy.