Dyma enghraifft a glywais yn ddiweddar gan wraig a soniai am gydnabod idd, 'Mae good job gydag e mae e'n deputy head mewn comprehensive school fawr yn y South of England.'

Ni welais i fy hun ddim o'r gwaith tyllu hefo llaw, felly rhaid bodloni ar hanes a glywais gan yr hen bobl, ac o bosib fod rhai yma heno sy'n gyfarwydd â'r gwaith ac y cawn dipyn o'r hanes ganddynt hwy ar y diwedd.

Wrth i mi baratoi'r ddarlith hon yr ymateb a gawn, gan y canol oed yn ogystal a'r hen pan soniwn am y testun, oedd 'Fe gefais siglo llaw ag Elfed' neu 'Fe glywais Elfed yn pregethu sawl tro', a'r son wedyn, bron yn ddi-ffael, am y llais swynol i'w ryfeddu a oedd ganddo.

"Ddaw Emrys allan i chwarae?" oedd y cwestiwn a glywais yn llais Capten, a neidiodd fy nghalon gan lawenydd.

Aethai yntau "i wynfa'r haul at yr anfarwolion." Pan glywais am farw fy nyweddi, y geiriau a ddaeth i'm meddwl oedd: Safodd yr Iesu ar y lan.

Roedd perfformiad Elina Garanca neithiwr cystal ag unrhyw un a glywais erioed.

'Dyna'r sŵn glywais i neithiwr,' meddai Henedd.

Ond, rwy'n berffaith siwr o un peth : mae ffraethineb Lloyd y Cwm wedi aros yn y cof lawer yn hwy nag aml i bregeth a glywais na chynt na chwedyn.

Mi glywais y lleisiau a glywais yng Ngherrig Duon sawl tro wedyn mewn drama neu stori ar y radio a'r teledu, a theimlo mod i'n 'nabod cymeriadau Carreg Boeth (Hufen a Moch Bach) cystal â'r Parch.

"Mi glywais fod Monsieur Leblanc yn hael iawn y dyddiau yma," gwenodd, gan agor y map ar y gwely.

Yn ôl be glywais i bu bron iddyn nnhw'ch lladd chi i gyd y tro diwetha.'

Yn naturiol ddigon pan glywais e'n siarad fel hyn newidiais fy meddwl amdano a theimlais ryw galondid mawr.

O'r diwedd, mi glywais y gog.

Fu ganddi hi erioed 'gariad' fel y bu gan y rhan fwyaf ohonom ni yn ein tro; ac fe glywais un o'r hogiau'n dweud rywdro, pan oedd rhywun yn ei herian.

Fe glywais i beth ddywedodd o ar ei wely angau, fe glywodd fy mam a nhad a'm modryb i hefyd, ac yr oedden ni i gyd yn iawn.

Mi glywais i fod o'n ddigartref." Ar hyn o bryd mae Densil John yn aelod o bwyllgor 'ambarel' sy'n ceisio cofleidio nifer o'r asiantaethau sy'n gweithio gyda'r digartref yn y ddifleidio n "Mae Caerdydd yn fwy deniadol na Merthyr ac yn ganolfan i'r Cymoedd.

Fel yr oedd y merched llwyddiannus yn cael eu galw i'r llwyfan, fe glywais fy enw i'n cael ei gyhoeddi.

Ond yn ôl a glywais i, ei fam oedd y gantores.

'Glywais i'r gair caneri?' gofynnodd Martha Arabela.

Ymhlith y pethau a glywais gan Bill Parry y noson honno roedd hanes pum bwgan: hanesion am bethau yr oedd o ei hun, neu'i dad, wedi eu gweld yma.

Mi glywais rai sy'n gyffredin i fwy nag un ardal.

Fe glywais John Rowlands, Ty'n Cae a'i lais addfwyn a rhyw awgrymiad o chwerthin y tu ol iddo, yn dweud ei fod o'n cael mwy o hwyl o fywyd na'r cefnog.

Ond mi glywais i Tom Nefyn yn pregethu unwaith.

'Do, mi glywais i.' 'Rwan?

"Wel, mi glywais eich sgwrs yn nhŷ Twm Dafis i gychwyn .

Pan glywais Mr Jenkins London House yn dweud, 'Mae 'na fwy yn Miss Lloyd nag y mae neb wedi'i ddychmygu,' gwyddwn iddi gyrraedd rhyw nen gymdeithasol go uchel yn yr ardal.

Direidi felly a glywais i mewn sylw gan Rhys Jones ar ei raglen 'Segura' un bore Sul yn ddiweddar.

Mi glywais eich sgwrs gyda'r llyfrgellydd, a'r diddordeb mawr mewn twneli, ac yna ar y ffordd allan mi'ch clywais chi'n san am ryw dwnnel, ac am rywun yn ei ddefnyddio .

Ti'n gwbod, mi glywais i hwn a hwn yn pregethu ar yr un testun, ond ti'n gwbod be ddeudodd o ...

Mi glywais i am lygoedn a wnaeth yn union yr un peth.

glywais y wraig yn dweud hynny, sawl tro þ a minnau yn gwrthod ei choelio!

Fe glywais mai yn "Clai Coediog" Pentraeth y ganed ef, ac yr oedd yn un caredig a chymwynasgar.

Roeddwn i'n mynd yn ddel a'r gwynt o'm tu a'm cyfeillion ar y lan yn llawn brwdfrydedd pan glywais glec, a theimlo rhywbeth yn taro un o'r tanciau.

Cefais gryn ysgytwad pan glywais ei fod wedi marw.