Roedd yr hogiau wedi rhoi digon o goed ar y tân, y fflamau yn saethu i'r awyr ac yn taflu cysgodion digri o gwmpas.

Mi fydd hanner y mynydd yn cael ei blannu'n goed a'r hanner arall yn fagwrfa grugieir a ffesants.

Ond yr oedd y cŵn yn awyddus i chwilio ym mhob llwyn o goed ac ym mhob gwrych o gwmpas.

Cyn hir roeddynt wedi cyrraedd tir agored heb ormod o goed yn ymyl y dw^r - lle delfrydol i bysgota.

Tyf llawer ohonynt ar goed yn y trofannau, nid yn isel ar y goeden mewn tywyllwch llaith fel y dychmygwn, ond yn agos i'r brig mewn goleuni da ag awyr iach.

Y darluniad cywiraf a fedrwn roddi o'r golygfeydd ar y daith hon ydyw disgrifiad a roddir gan Solomon o faes a welodd ef yn rhywle: `Wele, codasai drain ar hyd-ddo oll; danadl a guddiasai ei wyneb ef; a'i fagwyr (goed) a syrthiasai i lawr; y palasau ydynt wrthodedig - yr amddiffynfeydd ydynt yn ogofeydd, yn hyfrydwch asynod gwylltion, yn borfa diadelloedd.'

Yng Nghyfraith Hywel fel yng nghyfreithiau Iwerddon, y dderwen oedd y fwyaf gwerthfawr o'r holl goed.

Mae nifer o'r mannau nythu (fel tyllau mewn hen goed) yn prysur ddiflannu ac, yn sicr, ni ellir, yn ôl pob tebyg, ddod o hyd iddyn nhw yn iard yr ysgol.

Er pan ddysgodd ein teidiau wneud papur o goed.

Fe steddes i yn y gader am funud, yn union ar ol rhoi baich o goed yng nghefen y grat i sychu, ond fe ofynnodd ifi godi ar unwaith a dod i iste ati hi ar y soffa.

Fe ddigwydd y terfyniad hwn hefyd, neu berthynas agos iddo mewn enwau lleoedd yn yr ystyr "llawer, nifer." Ceir ef mewn enwau megis Prysor "llawer o lwyni%, Perthor "llawer perth", Gwernor "llawer o goed Gwern" a Castellior "llawer caer." Mae'n amlwg mai croes "cross" yw elfen gyntaf yr enw Croesor.

Gwneir alcaliau o goed llosg a rhai mathau o blanhigion glan y mor.

I ni fel plant rhywbeth i'w osgoi oedd y ddraenen ddu a'r ddraenen wen, eto roeddynt yn goed o werth yn yr hen ddyddiau.

Dan goed y goriwaered yn nwfn ystlysau'r glog, ar ddol a chlawdd a llechwedd, ond llechwedd lom yr og.

Felly dydi hi ddim yn syndod o gwbwl fod y mwafrif o'r baeddod yn byw ar ynys Morko oherwydd y ffaith syml fod yma goedwigoedd yn llawn o goed derw sy'n rhoi digonedd o fes i'r baeddod, ond hefyd fod yr arfordir yn lle da i'r anifeiliaid hyn ddod o hyd i bryd o fwyd ymysg yr hesg yno a hefyd wrth ddwyn wyau adar gwylltion sy'n nythu yn llu wrth ochr y mor.

Un diwrnod daeth Idris i gwm tywyll, ynghudd dan geseiliau mynyddoedd uchel oedd yn drwch o goed pinwydd gwyrdd.

Llosgid darnau o goed megis ffawydd, gwern, helyg a derw yn araf ac yn fud mewn pyllau mawr caeedig dros amser hir yn yr haf i gynhyrchu tanwydd ar gyfer y diwydiant haearn a diwydiannau eraill.

Gan mai Ystorya Trystan yw'r unig destun naratif sydd gennym am Drystan ac Esyllt, a gan fod posibilrwydd fod yr englynion yn rhai hynafol, bu'n demtasiwn i rai chwilio ynddi am debygrwydd i'r chwedlau Ffrangeg, gan gasglu fod Golwg Hafddydd, er enghraifft, yn cyfateb i Brengain, morwyn Esyllt yn y traddodiad Ffrangeg (er gwaethaf yr enw gwahanol), a bod taith y cariadon i Goed Celydon yn cyfateb i hanes Tristan ac Iseut yn ffoi i Fforest Morrois.

O'n holl goed brodorol y dderwen sy'n byw hwyaf, a hon hefyd sy'n cynnau yr amrywiaeth mwyaf o wahanol rywogaethau o organebau.

Ond ar hyd y ffin ei hun 'roedd llain o dir yn glir o goed.

Gwelwch ddigon o goed wrth syllu i lawr Nant Gwynant i gyfeiriad Beddgelert, ond welwch chi fawr yma.

Hyfrydwch tangnefeddus Y Lôn Goed sy'n treiddio trwy'r ddau bennill olaf, a'r profiad o gerdded hyd-ddi yn werthfawr ynddo'i hun yn hytrach nag fel moddion i fwynhau unrhyw brofiad pellach:

Trowyd ffriddoedd serth a'r ucheldiroedd yn borfeydd bras, traenwyd y corsydd, plannwyd miloedd o erwau o goed bytholwyrdd felly collwyd cynefinoedd gwyllt, - y coedlannau derw a'r rhosydd a'r grug, a hefyd yr arferion hynafol a ganiataodd i laweroedd o blanhigion ac anifeiliaid ffynnu mewn cydberthynas â dyn.

Os byddai planhigfa o goed derw neu ffawydd neu gyfuniad o'r ddau ar dir y plas elem yno gyda phartner i ogrwn y deilbridd addas fyddai yn drwch danynt a'i storio mewn adeilad ar gyfer amser o angen.

Oes, mae gan goed gyfaredd na ellir ei esbonio.

Cownta faint o goed deri weli di ar y ffordd heddi.

Yna, roedd hi mewn byd gwahanol, byd tywyll yn llawn o goed tal a'u brigau'n gwau trwy'i gilydd, byd dirgel ci%aidd y carlwm a'r cadno, y ffwlbart a'r fronwen, byd y wiwer a'r draenog a'r twrch daear a'r holl anifeiliaid eraill na chofiai mo'u henwau.

Bu am fordaith yn yr Owen Morris, un o sgwneriaid Porthmadog, ac mae'n ei chanmol fel llong gref wedi ei hadeiladu o goed derw.

Yn ymyl y pentref gweli dwr o blant yn chwarae ac yn rhedeg o gwmpas yng nghysgod nifer o goed cyll.

I'r tadau Methodistiaid Calfinaidd ym Mon, ac yn wir ym mhob ardal yng Nghymru bron, roedd Gwyddelod a Phabyddion i'w hosgoi ar bob cyfrif, ac felly roedd llongau Cymreig yn perthyn i Fethodistiaid Calfinaidd Cymraeg, gyda chapteiniaid a swyddogion a oedd yn aelodau o'r un enwad, yn llawer mwy deniadol na llongau porthladdoedd Lloegr a oedd yn llawn o Wyddelod tlawd, afiach.Dyma pam y daeth llongau Davies Porthaethwy mor boblogaidd a chawsant lwyddiant ysgubol yn y fasnach i Ogledd America, gyda'u llongau'n cludo llechi ac ymfudwyr i Quebec, Efrog Newydd a New Orleans, ac yn dychwelyd gyda llwythi gwerthfawr o goed Gogledd America i adeiladu tai a llongau yn yr hen wlad.

Yng nghanol y dwr, ceisiai ffoaduriaid gynnau tanau gyda'r ychydig goed oedd i'w cael yn y dref.

Mae o'n perthyn yn agos i gi sy'n codi'i goes ar geir, ar lampau ac ar goed er mwyn dangos mai ei batch bach o ydi'r tir hwnnw.

Cnydau o bob math yw bwyd cwningod, cnydau megis glaswellt, ydau, rwdins, moron a dail llysiau, ond yn y gaeaf fe wnânt ddifrod mawr ar goed yn ogystal trwy ddirisglo'r pren ac ymborthi ar y rhisgl.

Edrych dros wastadedd gwyn yr eira, gyda'i glytiau o goed pin a bedw arian, a sylweddoli fod tir yn ymestyn yn ddi- dor oddi yma i'r Arctig, y Môr Tawel, a'r Iwerydd.

Bu+m yn llifio coed am sbel y bore yma ac yna yn hollti rhai o'r blociau yn goed tân a'u pentyrru'n dwt wrth y drws cefn.

Chwys wyneb a llafur breichiau, a mêr esgyrn y nigger druan adeiladodd eich muriau, a weithiodd eich ystafelloedd, ac a osododd i fyny eich pinaclau; a'u dodrefnodd â dodrefn dymunol o goed y Walnut a'r Rosewood, y Curly Maple, y dderwen, a'r Spanish Mahogany.

O holl goed Ewrop y dderwen yw'r bwysicaf, mae'n siwr.

'Gwinllan oedd', meddai, 'gannwyll ein iaith; o goed teilwng gwaed talaith'.

Nid yw distawrwydd y carchar yn debyg i ddistawrwydd y wlad, distawrwydd y tir ar fore rhewllyd o aeaf neu'r distawrwydd yng nghanol gallt o goed.

Yna mwy o goed a thu draw i bopeth, llinell solat, anwastad, anghyffyrddus troed y bryniau.

Wedi cynnig ei wasanaeth, a thra'n disgwyl am long, prysurodd ymlaen â'r gwaith enfawr o aildrefnu perllannau a gerddi yr hen Blas ac ailhau y lawntiau a'r porfeydd, yn ogystal â phlannu rhai miloedd o goed i gysgodi a harddu'r lle.

Tân coed, a digon o goed gerllaw.

Gan iddi flodeuo yn yr hydref, yn groes i'r rhelyw o goed eraill, mae ei ffrwythau hi yn llenwi yn y flwyddyn newydd.

Roedd ffenestri'r siopau'n llawn o goed Nadolig ac ar gornel bob stryd roedd grwp o ddynion a menywod yn canu carolau.

Fu nhad na neb yn y ffor' yma yn brin o goed tân ar ôl y streic yn y pyllau glo dair blynedd yn ôl.

Mae'n gofidio am y bataliynau o goed bytholwyrdd a blannwyd gan y Comisiwn Coedwigo ar draws ucheldiroedd Cymru.

Mor wahannol fu'r gaeaf eleni i syniadau Mr J Rhys Davies, Pontyberem am aeaf traddodiadol - Oriau maith yr oriau mân - y gwydr goed Yn y gwynt yn gwegian Briw a gwae sy lle bu'r gân Ac angau lle bu'r gyngan.

TRWY GOED Y CEDYRN - ELGAN PHILIP DAVIES Rwyt yn synnu - nid ydynt am ymladd yn dy erbyn.

Ystorya Trystan yw'r peth tebycaf sydd gennym i chwedl go iawn am Drystan, ond anghyflawn iawn yw'r naratif fel y mae wedi ein cyrraedd, fel y dengys crynodeb ohono: Aeth Trystan ap Tallwch ac Esyllt gwraig March ap Meirchiawn yn alltudion i Goed Celydon, yng nghwmni morwyn Esyllt, Golwg Hafddydd, a gwas ifanc o'r enw y Bach Bychan.

Y mae i'r plwyf hwn ei batrwm ffisegol yn ei nentydd a'i afonydd, ei ffyrdd a'i ffermydd, ei gloddiau a'i gaeau, ei bant a bryn, ei goed a'i ddrysni, ei lechwedd a'i wastadedd, ei wyndwn sych a'i rosydd corsiog.

Roedd y llwyfan wedi troi'n ogof hud a lledrith, lle'r oedd holl gymeriadau hoffus a hardd y Nadolig, yn goed ac adar, tylwyth teg, angylion, cor a Sion Corn ei hun yn ein swyno a chreu naws y tymor gydag amrywiaeth hyfryd, hyd at uchafbwynt y cyfan yn nrama'r Geni.