Er enghraifft, yn y de a'r gorllewin, penododd Lingen dri is-ddirprwywr, William Morris, cyn-ysgolfeistr, a David Lewis, a David Williams, aelodau o Goleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan.

Y cyfan ydi hi yw rhyw dipyn o dir yn sticio allan i'r mor tua'r gorllewin yna.

Nifer o brif gomiwnyddion y gorllewin yn ymddiswyddo mewn protest.

Mewn degawd mae'r ferch a aned yn Llundain i rieni o Indiar Gorllewin wedi dysgu Cymraeg yn rhugl, yn dysgur iaith yn ysgol uwchradd Cantonian Caerdydd ac yn cyflwyno ei rhaglen radio ei hun.

Yr un modd roedd ffydd rhai o bobl Rwsia y deuai iachawdwriaeth i'w rhan o gyfeiriad gwledydd rhydd, ffyniannus y gorllewin yn peri gofid i ddyn yn aml.

Mae Theatr Gorllewin Morgannwg yn bwriadu teithio dwy sioe rhwng Ionawr ac Ebrill.

ar gyfer cyflwyno'r Gymraeg i athrawon di-Gymraeg Gorllewin Morgannwg

Yn Llundain dechreuodd weithio fel cyfrifydd i fasnachwr a thra'r oedd yng ngwasanaeth y gŵr hwnnw bu ar fordaith i India'r Gorllewin.

Ond i mi, os oes hafal y goleuni glasfelyn sy'n ffrydio trwy'r Engadin o'r gorllewin ddiwedd prynhawn dros aber a moryd Afon Mawddach y daw hwnnw.

Ni allaf feddwl am unrhyw wlad arall yn y Gorllewin oddi ar yr unfed ganrif ar bymtheg, ddim hyd yn oed wlad Babyddol, lle y tra-arglwyddiaethwyd mor llwyr ar y gair printiedig gan weithiau crefyddol ag y gwnaed yng Nghymru'r ganrif ddiwethaf.

Ymhlith y gwledydd a ystyriwyd 'roedd India'r Gorllewin ac India'r Dwyrain, Canada a De Affrica, Gibraltar, Ynysoedd y Falklands a'r Gambia.

A'r planhigfeydd llydain oddi yma i lawr hyd at yr Atlantic a Chulfor Mexico, ac i'r gorllewin hyd yr Afon Fawr - y Mississippi - ac ymlaen wedi hyny hyd at dueddau Ymerodraeth Mexico - maent y dyddiau hyn yn cael eu torri i fyny a'u rhannu - eu rhannu rhwng y niggers a'r Yankees, ac unrhyw genedl o unrhyw wlad a ddelo ymlaen i'w cymryd, am lai na hanner eu gwerth.

Ffrainc, Gorllewin Yr Almaen, Yr Eidal a gwledydd Benelwcs yn arwyddo cytundeb i ffurfio'r Gymuned Glo a Dur Ewropeaidd.

I newyddiadurwr o'r Gorllewin yn cyrraedd gwledydd y Baltig yn y cyfnod hwnnw, chwe mis ar ôl iddyn nhw ennill eu hannibyniaeth lawn, roedd un peth ar ôl y llall yn corddi teimladau a barn.

Yn awr, roedd hi'n cynrychioli etholaeth yn y wlad i'r Gorllewin o Vilnius, yn aelod annibynnol, asgell dde gyda llun John Major ar ei wal.

Ond wedi i Awstin ddod i'r gorllewin, i'r rhanbarth a elwir yn Gymru heddiw, canfu bobl a oedd yn parhau i ymarfer y ffydd Gristnogol er ei bod yn gwahaniaethu llawer mewn dull a ffurf oddi wrth yr hen ffurf Ladinaidd.

Gwneir rhan fwyaf o'i gwaith yn y Môr Gwyddelig ac i'r Gorllewin o'r Alban, a gellir ei gweld yn aml o arfordir y Gogledd a Bae Ceredigion.

Mae'r Trydydd Prawf rhwng De Affrica ac India'r Gorllewin wedi gorffen yn gyfartal.

Hawdd iawn yw credu fod galar tad ar farwolaeth ei fab yn brofiad sydd yr un fath ymhob oes, ond y gwir amdani yw fod marwolaeth plentyn yn llawer mwy ingol heddiw am ei bod cymaint yn llai cyffredin (yng ngwledydd y gorllewin o leiaf).

Wedyn cawsom gip ar waith y Body Shop gyda Lisa Davies, ac yna ar ôl cinio Theatr Gorllewin Morgannwg yn cyflwyno hanes y diwydiant cocos ym Mhenclawdd.

Ymhen fawr o dro, roedd golygyddion y Gorllewin yn anfon eu merched delaf i Tripoli, gan obeithio manteisio ar wendidau'r Cyrnol.

Yn ystod y cyfnod hwn ymestynnai ymerodraeth Angkor o ororau Môr Tsieina yn y dwyrain hyd at Fôr yr India yn y gorllewin.

Ymsefydlasant yng Nghaerlleon ar Wysg cyn dechrau gwthio eu ffordd i'r gorllewin a chyrraedd Caerfyrddin.

Cyfyd yr haul bob dydd yn y Dwyrain, a machlud yn y Gorllewin.

Er eu bod yn ddiolchgar iawn am y cymorth o'r Gorllewin maent wedi ei dderbyn, erys yr ymdeimlad o frad.

Edrychodd Gareth tua'r gorllewin.

Hiraethwn am liw ac am lun y byd masnach byrlymus sydd ohoni, er da ac er drwg, yn y gorllewin.

Llew Jones yn cynnig portread rhamantaidd o dir a phobl y gorllewin.

Cyrhaeddwyd Dun Laoghaire yn gynnar a chafwyd trên ar unwaith i'w cyrchu ar draws yr ynys i Galway yn y gorllewin.

Yn ôl un o newyddiadurwyr y Gorllewin, mae un fferm arbrofol yn ystyried bridio jutia conga - llygod mawr - yn fwyd i'r bobl.

A rhinwedd mawr ginseng yw ei fod yn cyflawni hyn heb gynhyrchu sgîleffeithiau annymunol fel y gwna symbylyddion arferol y Gorllewin megis caffîn ac amphetamine.

O ran digwyddiadau Radio Cymru, yr uchafbwyntiau efallai oedd Kevin a Nia'n cwrdd â nifer o blant gorllewin Cymru o ysgolion Penygroes yn Crosshands, Ysgol Llannon, y Tymbl, ac Ysgol Pump Heol yng Nghwm Gwendraeth.

Diwrnod Robert Croft oedd diwrnod cyntaf y gêm rhwng Morgannwg ag Indiar Gorllewin yng Ngerddi Sophia ddoe.

Mae'r rhaglen wedi cynyddu nifer ei heitemau newyddion diweddaraf, ac am 10 munud olaf yr awr ceir newyddion o'r tri rhanbarth - y Gogledd, y Gorllewin a De a Chanolbarth Cymru.

Mae'r gweithwyr diwylliannol hyn yn darganfod bellach fod cyfyngiadau sylweddol hefyd ar fynegiant artistig yn economi%au marchnad rydd y Gorllewin.

Hwyrach bod miloedd o bobl Dwyrain Berlin wedi bod yn dyheu am gael mynd i ryddid Gorllewin Berlin - ond fe fuasen nhw wedi cael eu lladd yn syth pe baen nhw wedi ceisio croesi'r wal.

Ganol y prynhawn yr oedd Indiar Gorllewin wedi sgorio 140 am un gyda Sherwin Campbell a Wavell Hinds yn gyffyrddus iawn.

Ond ymron ar unwaith gwelsant ddau ffurf yn hedfan tuag atyn nhw, un o'r gogledd ac un o'r gorllewin.

mae'r dewiswyr wedi cyhoeddir tîm ar gyfer y Prawf Cynta yn erbyn Indiar Gorllewin fydd yn dechrau yn Edgbaston Ddydd Iau.

Unwaith eto, dod ag erchyllterau dyn i sylw'r Cymry oedd y rheswm dros fynd i Kampuchea (Cambodia) - gwlad a gafodd ei hanwybyddu a'i hynysu am bron i ugain mlynedd gan y Gorllewin.

Gan weiddi a chwifio'i freichiau, ymbiliodd dros y miloedd o Kurdiaid a fyddai'n marw oni châi'r lluniau eu dangos yn y Gorllewin.

Yn anad dim, credai'r gwrthwynebwyr mai amcanion strategol pellgyrhaeddgar a'r angen am gynllun economaidd i ddiogelu marchnadoedd cyfoethog Gorllewin Ewrop ar draul gwledydd tlotaf y byd oedd yn ysbrydoli gwladweinwyr y Gymuned.

Cyhuddodd Cymdeithas yr Iaith y cwmni 'Cymreig' anferth 'HYDER' heddiw o danseilio cymunedau Cymraeg drwy israddio eu canolfannau yn y gorllewin - gan naill a'i orfodi eu gweithwyr i adael neu eu symud i ardaloedd di-Gymraeg.

Bu'r pwyllgorau rhanbarth yn weithredol ym Morgannwg Ganol, De Morgannwg a De-ddwyrain Dyfed / Gorllewin Morgannwg, gan gydlynu gweithgareddau'r canghennau lleol.

Ar ddechrau'r saithdegau roedd yna duedd i feriniaid llenyddol Gorllewin yr Almaen ynghynt wawdio'r awduron hynny a oedd gynt wedi mynnu mai gwleidydda uniongyrchol oedd yn bwysig uwchlaw dim, ac a oedd nawr yn dychwelyd at lenydda wedi gweld methiant eu dyheadau.

Bydd yr ail brawf rhwng Lloegr ac Indiar Gorllewin yn dechrau yn Lords heddiw wedir gweir gafodd Lloegr yn y prawf cynta.

Gwyddai oddi wrth yr ychydig lythyrau a ddilynodd nad oedd pethau'n argoeli'n dda i Lynges Prydain yn India'r Gorllewin - Eistaing, a'r Llyngesydd a'i holynodd, Comte de Guichen, yn gyfrwys, y morwyr a'r milwyr yn anystywallt, afiechydon yn rhemp a llong ugain oed fel y Cornwall yn gollwng fel basged.

Dyma blaid geidwadol a'i gwreiddiau yng nghefn gwlad gorllewin Canada, sydd wedi datgan gwrthwynebiad i bolisi dywieithog y wlad, ac am gyfyngu ar rai mathau o fewnfudiad.

Felly y sefydlwyd New South Wales, ac yn ddiweddarach Van Diemen's Land a gorllewin Awstralia, yn garchar eang i drigolion yr hen wlad y mynnai'r awdurdodau eu gwaredu.

Dechreuodd Gadaffi ystyried Sadat ac arweinwyr rhai o'r gwledydd Arabaidd eraill fel brenhinoedd hunanol a oedd yn foesol amhur ac yn rhy hoff o'u perthynas â'r Gorllewin.

Bu'n rhaid i ni gyfnewid swm penodol o arian am bob diwrnod yr oeddem yn bwriadu aros yno , ond 'roedd y gyfradd newid yn afresymol o uchel (Dyma ran o ffordd y Comiwnyddion o gael arian o'r Gorllewin i mewn i'r wlad.) Wedi cyfnod go faith, cawsom fynd ar ein ffordd.

anrhegion nad oedd mo'u heisiau, nwyddau o'r Gorllewin.

Speiser sylw at y gwahaniaeth sylfaenol rhwng patrwm bywyd llwythau Semitig y gorllewin a bywyd mwy sefydlog cymdeithas ym Mesopotamia.

Er gwaethaf y gwahaniaeth pwyslais rhwng traddodiad y Dwyrain Uniongred, â'i sôn mynych am lygredigaeth a marwolaeth, â'r Gorllewin Catholig â'i sôn yntau am bechod ac euogrwydd, 'roedd yr eglwys gynnar yn un yn ei dealltwriaeth o weinidogaeth Crist fel aberth drud a offrymwyd i Dduw er mwyn cyflawni iachawdwriaeth dyn.

Os mai gormodedd yw nodwedd amlwg problem y gorllewin, tlodi a thŷf poplogaeth yw problem gyfatebol gweddill y byd.

Mae capten Clwb Criced Morgannwg, Matthew Maynard, wedi derbyn cais wrth ddewiswyr Lloegr i ymuno âr garfan un-dydd i wynebu Zimbabwe ac Indiar Gorllewin.

Mae'r tîm yn gwbl wahanol i'r un sgoriodd dros 100 yn erbyn Gorllewin Awstralia.

Ac am ei bod hi'n ynys ym môr y gorllewin, yr oedd Iwerddon wedi cadw mwy o'i nodweddion cenedlaethol, ac fe allai Waldo ymdeimlo, ac ymglywed, â'i hen hanes a'i chwedloniaeth gyfoethog, wrth deithio drwyddi ar gefn ei feic.

Welodd y Gorllewin erioed gomiwnydd fel hwn.

Bellach dim ond yn ne a gorllewin Cymru y gwelir twyni þ yn Kenfig, Bae Oxwich, Burry, Towyn, Talacharn a Harlech, ac mae rhai o'r rhain dan fygythiad oddi wrth glaw asid.

Yna, lledaenodd yr haint i orllewin yr Unol Daleithiau ac yno, yn ardal Los Angeles yng Nghaliffornia yr ymddangosodd yr haint gyntaf yng ngwledydd y Gorllewin.

Buont yn fodd i ysbrydoli gwaith arloesol - cynlluniau sylweddol megis rhai Lothian, Gorllewin Sussex, a Swydd Rhydychen.

Mae dyfodol y ganolfan - ac felly hefyd swyddi'r rhai sy'n gweithio yno - o dan fygythiad o hyd ac fe fyddwn i'n argymell i unrhyw un sy'n chwylio am le i gynnal cwrs, neu hyd yn oed am wyliau gyda chriw o ffrindiau, i fentro i'r ganolfan hyfryd hon yn y gorllewin gwyllt.

Yn ystod yr un flwyddyn cipiodd wicedi punp o fatwyr gorau India'r Gorllewin mewn un batiad.

Ymhen fawr o dro, roedd golygyddion y Gorllewin yn anfon eu merched dela' i Tripoli, gan obeithio manteisio ar wendidau'r Cyrnol.

Ym mhob peth, roedd hi'n bosib' gweld sumbol; y peryg' oedd eu bod nhw'n fwy o sumbolau o dyb neu ramant y Gorllewin nag o realiti'r sefyllfa yno.

Ers pedair mil o flynyddoedd, maen nhw wedi byw yn y mynydd-dir rhwng Môr Caspia yn y dwyrain a'r Môr Canoldir i'r gorllewin.

Bydd y prawf cynta rhwng Lloegr ac Indiar Gorllewin yn dechrau yn Edgbaston yfory a bydd troellwr Morgannwg, Robert Croft, yn y tîm.

Mae nifer y copi%au llawysgrif o'r ddau destun hyn, ac eraill ar yr un thema, yn dyst i boblogrwydd eithriadol chwedlau'r Greal yn Ffrainc yn ystod y drydedd a'r bedwaredd ganrif ar ddeg, ac yn ystod y ddwy ganrif hynny hefyd fe welwyd tuedd - bron na allwn alw'r peth yn ffasiwn - i gyfieithu gweithiau llenyddol o'r Ffrangeg i ieithoedd brodorol eraill gorllewin Ewrop a'r tu hwnt, a'r Gymraeg yn eu plith.

Eisioes mae dwsinau o swyddi cydrannau ceir wedi cael eu colli yn ne a gorllewin Cymru a chwmnioedd wedi beio cryfder y bunt.

Roedd hyn i gyd yn ddigon i godi'r gwrychyn i'r gorllewin o Bont Llwchwr, ac fe fuodd Carwyn James a Norman Gale wrthi'n cynllunio a pharatoi mor drylwyr ag a wnaethent cyn gêm Seland Newydd, 'nôl ym mis Hydref.

Yng ngwledydd y Gorllewin ar hyd y canrifoedd credid mai ergyd y stori hon yw cyflwyno Crist i'r cenhedloedd.

Wedyn, ymhen amser, daeth y Gwyddelod i ddymuno meddiannu'r wlad ac fe gartrefodd llawer ohonynt yn y gorllewin.

Er eu bod wedi rhyddhau'r werin o grafangau creulon y Khmer Rouge, collfarnwyd Fiet Nam gan y Gorllewin am ymosod ar wlad arall.

Yn union i'r gorllewin o Langefni, llifa'r afon am filltir neu ddwy drwy lwybr dwfn a throellog.

Er bod y rhan fwyaf o'r rhubanau wedi eu cynhyrchu yn y Taleithiau Unedig, 'roedd rhai yn dod o Japan, Gorllewin, yr Almaen, Seland Newydd, Prydain, yr Undeb Sofietaidd, Guatamala, Periw, Tanzania, Canada a'r Iseldiroedd.

Cychwyn trafferthus gafodd Lloegr yn eu gêm brawf yn erbyn Indiar Gorllewin yn Edgbaston.

Yn y Gorllewin, afiechyd a ymddangosodd gyntaf ymysg dynion cyfunrywiol oedd AIDS.

Yn y drydedd adran rhaid rhestru cenhedloedd llai, a chanddynt rhwng pedwar can mil a miliwn a hanner o siaradwyr - y Cymry, y Llydawiaid a'r Basgiaid yn y Gorllewin; y Slofeniaid, y cenhedloedd Baltig a'r Albaniaid yn y Dwyrain.

I'r gorllewin, i lawr y cwm, y mae'r pentref bach gwasgarog a man cyfarfod y gymdeithas o'r pedwar ban.

Aeth hanesydd diweddarach, yr Athro Alcock, i chwilio am Arthur mewn caer nid annhebyg, ond yn llawer nes i'r gorllewin, sef South Cadbury yng Ngwlad yr Haf.

Yng nghanol ymosodiad ar y lleiafrifoedd ethnig yn Hwngari, enwodd Kossuth y Cymry mewn rhestr o genhedloedd bach Gorllewin Ewrop na herient iaith genedlaethol y wlad (sef y Saesneg yn ein hachos ni) ond a fodlonai ar feithrin gartref eu traddodiadau diniwed.

Cafodd targedau eu gosod i'r Awdurdod i helpu mwy o gwmnïau Cymreig ac i greu swyddi mewn rhannau eraill, llai llwyddiannus o Gymru - yn arbennig yn y gorllewin.

A hwythau wedi colli o ugain rhediad yn erbyn Indiar Gorllewin ddoe, bydd yn ddiwrnod mawr arall i Forgannwg yfory - rownd derfynol Cwpan Benson & Hedges yn erbyn Sir Gaerloyw.

Yn ei awdl mae T. Llew Jones yn cynnig portread rhamantaidd o dir a phobl y gorllewin.

Er mwyn ceisio ateb y cwestiwn, penderfynwyd hedfan rhai cannoedd o filltiroedd i'r gorllewin, i le o'r enw Gambella.

Wedi dringo i ben y mynydd, yng nghanol gogoniant Cumbna, ac edrych draw i'r gorllewin mae'r orsaf niwcle ar enfawr, hyll, blêr a bygythiol yno o dan eich trwyn.

Yn anffodus fe gollodd Morgannwg yn erbyn Indiar Gorllewin yng Nghaerdydd ddoe - dyw hynna ddim yn mynd i fod yn beth da iddyn nhw.

Bydd Indiar Gorllewin yn ail-ddechrau batio ar 50 am ddwy wiced yn eu gêm brawf gynta yn erbyn Lloegr yn Edgbaston.

Cynhyrchodd hefyd ddwy gyfres o raglenni byr dyddiol - Beautiful Things, ffyrdd cost-effeithiol o wella eich cartref a Noble Thoughts, cyflwyniad gwreiddiol i athroniaeth y gorllewin gan Roy Noble ar gyfer BBC Un a BBC Dau.

Llesgedd gwleidyddol a chymdeithasol Gorllewin yr Almaen oedd un o themâu amlycaf protestiadau'r myfyrwyr yno.

(Na ellir ei gael chwaith, i ddweud y gwir, yn yr Unol Daleithiau nac yng ngweddill Gorllewin Ewrop, heb sôn am Brydain).

Mae hyfforddwr y Llewod, Graham Henry, wedi dewis ei dîm cyntaf o'r daith yn Awstralia - ar gyfer y gêm yn erbyn Gorllewin Awstralia yn Perth ddydd Gwener.

Felly cododd yr awydd ynddo i geisio trefnu bod cyfle yn dod i Gristnogion o'r gorllewin gyfarfod â brodyr o'r dwyrain.

Roedd India'r Gorllewin i gyd allan am 82 yn eu batiad cynta yn y gêm brawf yn erbyn Awstralia yn Brisbane.

Mae De Affrica wedi ennill yr ail brawf yn erbyn India'r Gorllewin yn Trinidad o 69 rhediad.

Nesaf at berygl rhyfel rhwng y Dwyrain a'r Gorllewin barnaf mai cenedlaetholdeb yw'r perygl mwyaf sy'n wynebu dyn ar hyn o bryd.

Y mae dadansoddiad o nodau uchder ar fapiau AO, fel yr enwau Glan-yr-afon a Rhyd Lydan, yn tystio ymhellach i'r ffaith mai i'r gorllewin o'r llwybr presennol y gorweddai llwybr gwreiddiol Afon Cefni o ad-drefnu'r rhwydwaith traenio crewyd sianelau dwr hollol newydd, sianelau y rhoddwyd enwau penodol iddynt.

trueni mai gem fel hon oedd hi ac er i chwaraewyr cymru wynebu'r gorllewin pan ganwyd yr anthem genedlaethol ni fydd y tîm yn hedfan tua'r gorllewin i weld wncwl sam yr haf nesaf.

Pobl o'r wlad oeddynt wedi dod o'r gorllewin ac o'r gogledd i gael gwaith yn y pyllau glo a llawer o'r gwragedd yn ffrindiau i mam ac yn siarad iaith y wlad.