O'i safle saff yn un gornel o'r stafell fe wnaeth ystumiau a oedd yn groes rhwng stumiau babŵn gwyllt a dawns y blodau.

Rhywbeth arall a anfonodd iasau llawer oerach i lawr fy nghefn i oedd gweld y papurau yn rhoi cymaint aceri o le i ychydig dywyrch a'r difrod a wnaed i ddelw garreg ond yn gwthio i gornel dalen ddiarffordd hanes am rywun yn rhoi matsen mewn dyn du o Birmingham ar ôl ei drochi mewn petrol.

Fodd bynnag, ar hyn gwelais filwyr yn gadael eu paciau ac yn mynd heibio rhyw gornel ac mi euthum innau i edrych i ble'r aent.

Dilynwyd ef gan ei gynffonwyr tra sleifiodd y gweddill i'r un gornel â Dilwyn ac Ifan.

Aeth e nôl i'w gornel a daeth e mâs i'r rownd olaf.

A gosod y gornel honno ym mhen pellaf, pellaf, un y maes parcio.

Dilyn y llwybr yna a wedi mynd i gornel y adeilad acw, yr adeilad anferth o dy flaen di fydd e, eglurodd myfyriwr.

Trodd Gareth i edrych o'i flaen - a sgrechiodd wrth i'r car blymio i lawr pant yn y ffordd a chornel giaidd yn ymddangos yn sydyn - brêcs y car yn sgrechian wrth i'r car fynd wysg ei ochr o amgylch y gornel - ac o'u hôl, y car arall yn ymddangos, ond yn methu â chymryd y gornel - yn taro'r ffens ac yn rhwygo drwodd - am eiliad, ymddangosai fel pe bai'r car am stopio ar ymyl y clogwyn, ond yna plymiodd tua'r môr a tharo'r creigiau islaw.

Yn ystod y gaeaf oer diwethaf gawsom ni oedd hi, ac yn ystod rhyw bythefnos neilltuol o oer, roeddwn i, ac amryw byd o rai eraill gallwn feddwl, wedi dod o hyd i gornel gynnes mewn tafarn diraen ynghanol y ddinas lle ceid bob amser cinio danllwyth o dân ar lawr.

Gwthiodd y bygi i ben y stryd, rownd y gornel ac i fyny'r rhiw at y siopau.

Aeth yntau i gornel gysgodol, ac wedi cael man cyfforddus i orwedd ar hen domen o deiars, fe syrthiodd i gysgu.

Bydd y cynllun hwn yn cael gwared o'r gornel lle mae'r ffyrdd yn troi am Foel Famau a Chilcain a bydd yn bosibl gweld y drafnidiaeth o'r ddwy ochr yn well.

Yn wir, y mae nifer dda o deulu'r Gornel wedi addo'u cefnogaeth eisoes, ac er mwyn penderfynu'r mater, a fuasai yr awgrymiadau sydd yn dilyn yn unol â dymuniadau'r lliaws?

Gadawaf bopeth heddiw, a chyfennir y pynciau eraill mewn rhifynnau eraill hyd y Gynhadledd, a cheir penderfynu yno parthed gwasanaeth y "Gornel", neu arall, ar ôl hynny.

Jaco, dywed wrtho fo be ydi'r dasg gynta.' Cododd Jaco'n swrth o'i sedd ar y fainc yn y gornel, cerddodd yn ddioglyd at Dei a sefyll o'i flaen a'i goesau ar led.

Un o bleserau bywyd i mi yw crwydro o gwmpas y wlad yn edrych am rhyw gornel fach goll sy'n llawn o ryfeddodau daearegol.

Yr oedd yna lun plentyn mewn sgert neu drywsus pen glin a sana beic a thamishantar yn gorwedd ar ei fol ar lawr yn darllen ar gornel isaf cas glas y gyfrol a adwaenwn i o Nedw, Tegla Davies.

Ond ers tri mis, bron, heb ddangos na digalondid ymosodol na dicter na phrudd-der ymwinglyd, fe eisteddai'n dawel yn ei gadair gornel fel hyn a myfyrio yng nghanol y mwg.

O holl amrywiaeth taclau'r gwareiddiad newydd, o raselydd i beiriannau golchi, mae'n debyg mai'r teledu ddaeth a'r chwyldro i'w anterth wrthi ganolbwynt yr aelwyd symud o'r lle tan, gyda'r gadair freichiau a'r setl a'r soffa yn gylch o'i gwmpas a phawb yn ei wynebu, i'r bocs yn y gornel, a phawb yn eistedd yn rhes a'u hochrau at y tan a'u hwynebau at y sgrin.

Sut bynnag, yn y gornel roedd un sedd lle gallai e eistedd, ac er bod rhaid iddo rannu'r bwrdd gyda rhywun arall, doedd dim ots ganddo fe oherwydd roedd arno eisiau rhywun y gallai siarad ag e tra roedd yn bwyta.

Ffynnai ofergoelion am ysbrydion, canhwyllau cyrff a bwgan ymhob rhyw gornel dywyll...

Ond bedair munud i mewn i'r ail hanner, dangosodd America eu gallu ymosodol - yr asgellwr Malakai Delai yn croesi'n y gornel ar ôl i Allan Bateman fethu tacl allweddol.

Dringodd ar ei beic, ac yn ôl â hi i'r Bala, heb weld Debora'n troi'r gornel o gyfeiriad Pant Llwynog.

Adeiladwyd hen wal gerrig yn y gornel yma o'r oriel, yn amgylchynu ysgubau o ŷd a cherrig malu hynafol.

Mae dolen i Chwilio ac A-Y ar gael ar gornel chwith uchaf pob tudalen.

Am na wyddai neb mai dymuniad pennaf Abel oedd imi fynd i'r coleg, ac am na ddywedodd efe wrth un enaid byw ond wrthyf fi fy hun na chawn fod mewn eisiau o geiniog tra byddwn yno, ac am imi ystyried Siop y Gornel fel fy nghartref bob amser.

Eisteddai hwnnw'n ddistaw yn y gornel â'i wydryn byth yn wag.

'O'u cuddfan, gallent, wrth edrych heibio i'r gornel, gadw golwg ar y llwybr yn weddol hawdd.

Wrth fynd heibio'r gornel, fe welodd eu car yn plymio dros y dibyn a'r fadarchen o betrol llosg yn selio ffawd y ddau am byth.

Pan gerddai hi allan yn awr i nol neges o siop y bwtsiwr neu'r siop fara, byddai distawrwydd sydyn yn taro'r senedd ben-stryd ar gornel Banc y Midland.

Brysiodd tua'r gornel lle'r oedd y trysor, a daeth gwg i'w wyneb.

Bocs chwaethus, ac enw'r gwneuthurwr yn gynnil mewn print aur, artistig ar gornel isa'r caead.

Cafodd dipyn o drafferth efo drws y garej yn gwrthod cau - roedd o wedi sôn droeon wrth y giaffar ac wrth Mrs Rowlands am gyflwr y clo yna - ac felly roedd hi bron yn bum munud ar hugain i wyth pan drodd o'r gornel i mewn i stad Llys y Gwynt ac roedd Elfed wedi gwylltio braidd efo Elsie Williams a'i chriw.

Os caniatâ Llys yr Eisteddfod i mi ddyfynnu rhai o'r ceisiadau (ac rwy'n siŵr y gwna þ dim ond i mi foesymgrymu yn y ffordd briodol) yna mi gawn ni sbort am fisoedd yn y Gornel 'ma.

Chicken!' oedd y llef a gododd o gornel bellaf yr ystafell.

o'i flaen gwelodd Bob gornel.

Parciodd Elfed ei fws yn ofalus yn ei gornel arferol o'r garej a throdd i edrych sut lanast a adawyd ar ôl gan aelodau Sefydliad y Merched.

Y brenin yn gorfod picio allan o'i balas i siop y gornel i brynu paced o uwd i wneud brecwast.

Camodd dros yr Heddwas a tharo'i phen i mewn i ddrws y siop lysiau ar gornel y sgwâr.

A s'gwn i os digwydd i blant y plant acw, ryw ryfedd ddydd a ddaw, ddod o hyd i'r cerrig a hwytha' erbyn hynny wedi eu bwrw'n ddigon anystyriol i ryw gornel lychlyd o atig a holi'n ddryslyd, 'Beth y mae y cerrig hyn yn ei arwyddoca/ u i chi?' A fydd yna rywun ar gael i fedru dweud wrthynt am y fangre lle bu rhai o'u llinach, eto yng ngeiria'r emynydd yr oedd Coffa yn ei goffa/ u:

Aeth cic gornel Andy Legg yn syth yn erbyn y postyn a roedd angen chwaraewr canol i reoli'r bêl a'r gêm.

Erbyn hyn anifeiliaid gaiff loches mewn rhai o'r hen gartrefi, fel Tai Fry a Llechwedd Llyfn, ac amheuwn a ŵyr un o drigolion yr ardal heddiw union safle y cartrefi a adwaenid gynt fel, Tyn-y-Maes, Ty'n-y-gornel, Ty'n-yr-ardd, a Bryn Bras.

Bydd y deg rhaglen, trwy gyfrwng llyfr o'r gornel ddarllen yn dysgu plant blynyddoedd cynnar sut i ffurfio deg llythyren o fewn cyd-destunau ystyrlon.

Yr oedd sgwrs yn mynd yn beth bratiog unsillafog wrth i bawb siarad yng nghlyw ei gilydd a'u llygaid at y gornel, a lle byddai cynulleidfa mewn cyngerdd a drama a darlith, dim ond cnewyllyn o ffyddloniaid oedd yn dal i ddod, a 'lle byddo dau neu dri' yn cael ei ddyfynnu yn amlach ac amlach.

I wneud iawn amdani penderfynodd Eurwyn fynd â hi i'r Gornel Glyd am bryd iawn, a gwâdd rhai o'u cyfeillion i fynd gyda nhw.

O'i bas ef rhedodd Scott Gibbs nerth ei draed i'r gornel gan ddangos ei gryfder wrth chwalu'r ddau gais i'w daclo.

Hyd yn oed y bobol sy'n y Poplar." Y Neuadd Ddirwestol yn y Poplar, ar y gornel rhwng y Stryd Fawr a Stryd Sophia a ddefnyddiai'r Genhadaeth Gristnogol, fel y gelwid hi ar y pryd.

Nid rhaid ychwanegu fod holl duedd economaidd Prydain Fawr gyda'r canoli fwyfwy ar ddiwydiannau yn gwthio'r Gymraeg fel clwt i gornel, yn barod i'w daflu ar y domen.

Daeth gôl gynta Lerpwl gan Emile Heskey ar ôl cic gornel gynta'r gêm.

Roedd ffenestri'r siopau'n llawn o goed Nadolig ac ar gornel bob stryd roedd grwp o ddynion a menywod yn canu carolau.

Cyrhaeddodd Alun y fferm ac agorodd y drws a rhoddodd y ffon yn ei hôl yn y gornel wrth y dreser, y gornel lle y bu ar hyd y blynyddoedd.

Yn llechwraidd ofalus, agorodd gornel.

ellis owen yn troi 'r gornel am stryd y capel a 'r mans mans noson seiat, meddai seth harris yn gwta, a thewi pan aeth griff tomos ati i holi gethin ynghylch beth a ddigwyddodd, ble 'r oedden nhw 'n chwarae, beth oedden nhw 'n chwarae, sut fachgen oedd ffred, ai tal ynteu byr, tew yntau tenau, ac ymlaen ac ymlaen tra canolbwyntiai williams ar yrru cyn gyflymed ag y gallai.

Aeth yn ôl i helpu'r amddiffyn a gwneud tacl wych yn y gornel ond fe dynnodd llinyn ei âr - yr hen wendid yna sy ganddo fo - a gorfod gadael y cae.

"Dyna fi enw digri." Brathodd ei gwefus a throi ei phen ychydig ac edrychodd arnaf o gornel ei llygad.

Y diwrnod hwnnw, roedd sebon ar gael, ac ychydig o bast dannedd, ac, yn un gornel, roedd rhesi trist o offer sgi%o, heb fawr neb yn edrych arnyn nhw, heb sôn am feddwl prynu.

'Beth pe deuai heibio i'r gornel?

Wrth i'w car nhw fynd heibio i gornel arall cafodd Gareth gip ar y ffrwydrad dros ymyl y dibyn, a phelen o dân yn esgyn i gwrdd fi golau'r wawr.

Yna aethant at gornel y mur i wylio.

Ystyried ymhellach y pwnc yn unol â'r addewid a roed yn y "Gornel" i weled a ellir diffinio'r safon o'i osod, ac i roddi iddo ddeheulaw Cymdeithas Cerdd Dant.

Gwnaeth y drych yn y gornel i'r ddau ohonyn nhw edrych fel doliau clwt.

Yn nhyb llawer, hwn yw'r mewnwr gorau yn y wlad, ond gorddweud yw hynny: gall amrywio'i chwarae cystal - rhedeg pasio a chicio, ac mai ei gic ef i'r gornel a barodd y trafferth i Gastell Nedd pan sgoriodd Andrew Morgan drydydd cais Llanelli.

Sbardunodd Andrews y BMW i lawr y ffordd a'i daflu'n ddidrugaredd heibio i'r gornel cyn plannu'i droed yn filain ar y brec .