Ef oedd awdur rhaglen ymarfer, Building the Classic Physique the Natural Way a bun hyfforddi llanciau ifanc yn y grefft gan gredu y byddain fodd i'w helpu wrthsefyll temtasiwn cyffuriau.

Roedd disgwyl i wraig crefftwr helpu ei gwr wrth ei grefft er mai dim ond hanner ei gyflog a gâi hi am wneud yr un gwaith yn union.

Mae 'na grefft i gadeirio cyfarfod dwyieithog, a chamau ymarferol i'w cymryd gan y cadeirydd i roi'r un chwarae teg ieithyddol i bawb.

Y drwg yw fod y grefft hon - a fun un reddfol bron inni dros y canrifoedd - yn un mor ddieithr erbyn heddiw na wyddom sut i'w harfer.

Y mae'n waith sydd yn gofyn cryn grefft, ac yr wyf wedi bod ar gyrsiau i gael mwy o brofiad a chymwysterau.

O'r cychwyn cyntaf, mae'r bardd yn gwneud sbort am ben y rhai hynny sy'n cymryd y grefft ormod o ddifrif, a'r parchusion hynny sy'n uchel eu hael a'u hagwedd.

Fel llawer un ar ei ôl, er hynny, fentrodd Robinson ddim yn agos iawn at feysydd y frwydr ond roedd y datblygiad yn arwyddocaol ynddo'i hun - rhan o grefft newyddion tramor yw llwyddo i gael yr adroddiadau yn ôl at ddarllenydd neu wyliwr.

100,000 o lowyr Cymru yn mynd ar streic am 20 diwrnod i gadw'r gwahaniaeth cyflog rhwng gweithwyr crefft a'r di-grefft.

Croesawai'r Eglwys gelfyddyd y paentiwr hefyd, a ymarferai â'i grefft ar y muriau gwyngalchog a darlunio golygfeydd Beiblaidd ac eglwysig yn lliwgar a byw; yn naturiol, fel yr âi tai'r ysgwi%eriaid yn fwy uchelgeisiol, câi'r paentiwr fynedfa iddynt hwythau'n ogystal.

Y gwir plaen yw nad oes gan fwyafrif y cwmni%au Cymraeg na'r ddisgyblaeth na'r grefft i gystadlu ar y lefel yma ar hyn o bryd.

Un bore Gwener fe welwyd Jim yn crymu o dan bwysau cant o lo ar ei ffordd i gwt glo Ty'r Ysgol yn ystod arddangosiad celfydd i ni'r plant gan y prifathro o grefft taflu lasso.Bu'r demtasiwn yn ormod i'r gwr o Batagonia.

Mae'n defnyddio'r technegau gwyddonol sy'n addas i'w grefft.

Mwy o ymarfer dyn am ddyn gan atgoffar unigolyn o'r grefft o guro gwrthwynebwydd yn ogystal au hannog i fentron amlach.

Ar ôl iddo ddysgu'i grefft yn drylwyr, dechreuodd Paul Davies fynegi'i hun mewn dull cynyddo anhrefnus, gan ddefnyddio plastar a sbwriel yn gerflunwaith.

Llwyddodd BBC Adnoddau, Cymru i wella ar y targedau ariannol ar gyfer 1999/00 yn sgîl incwm gwaelodol cynyddol yn ogystal â pharhau i leihau costau oherwydd holl ymdrechion staff BBC Adnoddau, Cymru i sicrhau llwyddiant i'r busnes hwn ynghyd â'r awydd i gryfhau a chynnal y sylfaen grefft ar gyfer BBC Cymru.

Nid dechrau o'r dechrau yr şm o hyd wrth ddatblygu'r grefft o ddysgu ail-iaith, ond manteisio ar yr enillion a gafwyd wrth astudio didachteg iaith ac ieithyddiaeth gymwysedig yn broffesiynol.

Rydw i'n cofio fel petai o'n ddoe dyn bach o'r enw Dafydd Bach Goch, arbenigwr yn ei grefft, yn sefyll o flaen cwt fy nhad a gofyn iddo, 'Sut mae Willie bach yn dod ymlaen?'

Credai ef fod crefft y stori fer wedi mynd yn 'ail natur' iddi ac nad oedd ganddi'r un afael ar grefft y nofel.

Ystyr y gair alcemeg yw'r grefft hynafol o geisio troi metalau cyffredin yn aur.

Sylwer, nid yw'r un peth yn wir am grefft y farddoniaeth.

Ochr yn ochr a chanu modern yn Gymraeg, mae yna, yn epigau'r Eisteddfod ac yn ymarferion barddol y talyrnau a'r ymrysonfeydd, grefft arbennig sydd ambell dro yn codi i dir celfyddyd ond yn amlach yn syrthio beth yn is.

Gwelir ynddo, bid sicr, rai pethau sy'n gyffredin i modernismo Sbaen yn yr un blynyddoedd: ymdeimlad newydd a harddwch geiriau, hoffter at grefft gan gynnwys crefft y gynghanedd, yr un synwyrusrwydd hefyd.

Sawl llenor addawol yng Nghymru a laddodd ei hun neu amharu ar ei wir ddawn trwy ddewis ymateb i'r galwadau hyn yn hytrach nag i ofynion ei grefft?

Dyma grefft gyntaf dynol ryw.

Nid oes gan fy mrawd grefft.

Ar y Sadwrn cyntaf o Orffennaf bydd gwibdaith arall yn mynd i weld y grefft o addurno'r ffynhonnau yn ardal Bakewell a'r cylch.

Gwyliais yr hyn a wnaeth hi a dod oddiar y lifft yn union yr un fan a hi - ond syrthiodd ac yn rhy hwyr sylweddolais nad oedd hithau'n hyddysg yn y grefft yma - ac felly syrthiais innau.

Y saer coed arall a adnabu+m oedd un a ddysgwyd yn ei grefft gan y Rhys Thomas uchod.

Ond problem arall yw gwarchod gwerthoedd a safonau o fewn y grefft o gynhyrchu rhaglenni, ac mae angen dyfeisio ffordd o gyflawni'r nod honno.

'Roedd wedi ei gwisgo mewn siwt felfed, glas tywyll o'i gwaith ei hun, gan mai teilwres oedd, yn dysgu'r grefft gan ei thad.

Eto gellir tybied y rhagorai rhai ohonynt ar eraill yn y grefft o bedoli; meddyliaf am David Evans Tregaron, John Jones Tynreithyn, Ellis Edwards Ystrad Meurig, Ben Lewis Aberystwyth, a Griffith Jenkins Cribyn (yr hwn a enillodd am bedoli yn y Sioe Frenhinol).

Fe'i prentisiwyd yn grydd, ond yn hytrach na dilyn y grefft honno aeth yn fyfyriwr i Goleg Dewi Sant Llanbed ac oddi yno i Goleg Rhydychen, yna tua diwedd y ddeunawfed ganrif daeth yn Archesgob yr Eglwys Sefydledig yng Nghanada.

fel telynor, yr oedd david hughes yn hyddysg yn y grefft o diwnio tannau i gytcord union.

Credaf fod saer coed wedi ei eni i'r grefft; bydd ynddo duedd ymarferol at ffigurau a mesurau, ac mae'n awyddus i ddysgu o hyd.

Ei hamcan yw hybu gwell gwerthfawrogiad o safonau perfformio, o arddulliau drama, o grefft a disgyblaeth llwyfan.

Pan oeddwn i'n ddeunaw oed, a chyn i'r rhyfel dorri, fe es i Goleg Dewis Sant, Llanbedr Pont Sterffan ac ar ôl graddio, mynd ymlaen wedyn i ddarllen diwinyddiaeth a dysgu'r grefft o fod yn berson plwy yng Ngholeg San Mihangel, Caerdydd.

Ar wahân i'w grefft fel stori%wr, ei brif ogoniant yw cyfoeth naturiol ei iaith, ac yma gwelwn ddawn y bardd ar ei gorau.

Yr oedd hefyd yn hoff o arbrofi gydag agweddau technegol ei grefft.

Y rheswm pennaf am hyn yw fod yr actorion a'r cynhyrchwyr yn ymroddedig ac wedi mynnu meistroli, orau y gallent, grefft a disgyblaeth y llwyfan.

Llwyddodd BBC Adnoddau, Cymru i wella ar y targedau ariannol ar gyfer 1999/00 yn sgîl incwm gwaelodol cynyddol yn ogystal â pharhau i leihau costau oherwydd holl ymdrechion staff BBC Adnoddau, Cymru i sicrhau llwyddiant i'r busnes hwn ynghyd âr awydd i gryfhau a chynnal y sylfaen grefft ar gyfer BBC Cymru.

Thomas a'u buddsoddiad ym mywyd yr Unol Daleithiau'n wahanol iawn i eiddo newyddiadurwyr wrth grefft.

Yn ôl rhai mae'n grefft sy'n ymddangos ychydig yn hen ffasiwn erbyn hyn ond mae mwy a mwy o bobol ifanc yn cymryd diddordeb yn yr arfer yn ôl trefnydd yr Wyl Gerdd Dant.

Dysgodd bechgyn cefn-gwlad Cymru grefft newydd sbon.

Meddai ar bob dawn sy'n angenrheidiol i'r grefft, ac nid oes amheuaeth na fwynhaodd y gwaith drwy gydol ei fywyd, er cymaint y cyfrifoldeb a'r gofid.

Gan fod y pedoli, er trymed y gwaith, yn un proffidiol, ymdrechai pob gof i ragori yn y grefft hon.

Yn ôl Dewi Jones, mae hyn yn arwydd da bod yna ddiddordeb newydd ymysg plant a phobol ifanc yn yr hen grefft.

Does neb yn carrega bellach, ac mor wir yw englyn y diweddar Dafydd Williams, Bryn Hyfryd, Y Garn, Pentrefoelas, i'r chwalwr tail: Ni raid wrth deisi gwair ac ŷd mwyach, ac mae'r grefft o'u toi ymhlith y pethau a fu - un o'r crefftau hynny y byddai dyn yn ymhyfrydu ynddynt ar derfyn dydd.

Wedi'r ffilmiau bu cyfle iddo drafod yn Chapter eu hunion grefft, am gwta dri chwarter awr pryd, y nododd fel dawn sylfaenol gwneuthurwr rhaglenni y grefft o gyfuno'r gallu i ddweud stori a'r gallu i dynnu llun - dau beth sy'n gynhenid i ni'r Cymry, yn ôl Gwyn Erfyl.

Y tebyg yw felly mai "golosg", "charcoal" yw ystyr glo yn yr enw Cwm-y- glo a bod yr enw yn cyfeirio at grefft golosgi - crefft a oedd yn bwysig ac yn weddol gyffredin yng Nghymru gynt.

Roedd y profion medrusrwydd yn canolbwyntio ar hyfforddi aelod i fod yn feistr ar ei grefft, a dyna oedd un o amcanion gwreiddiol y mudiad yn genedlaethol.

Yr oedd yn fedrus yn ei grefft, ond yn fwy medrus fyth yn y grefft o ddweud storiau celwyddog.

Does dim sy'n fwy gwerthfawr na'r ffresni egni%ol hwnnw, ond mae'n bosib mai'r defnydd gorau ohono fyddai ei ffrwyno o fewn safonau cydnabyddedig y grefft arbennig honno.Llen Cymru

Bu+m yn ddiwaith am gyfnod, ond y mae gennyf grefft, felly cefais swydd yn y diwedd.

Roedd y cynhyrchiad, felly, i fod i greu llun oedd yn caniatau inni ddarllen meddwl Ifans; ofn y genhedlaeth hŷn o offer mecanyddol, o fod allan o waith wrth gael eu sarhau gan newydd-ddyfodiad di-grefft sydd yn medru defnyddio'r offer hwnnw; ofn agweddau newydd o ddiffyg parch; ofn ffyrnigrwydd caled, hyderus y to newydd a chymysgedd meddwl ynglŷn a Chrefydd - a yw'r Giaffar yna i wrando ar yr holl gwynion hunan-aberthol?

Gallai un anghyfarwydd â'r grefft synied bod y saer yn gwastraffu ei amser gan mor ychydig o gynnydd a datblygiad a ellid ei ganfod.