Newidwyd enw hwnnw'n Newyddiadur Hanesyddol ac, o dan olygyddiaeth Roger Edwards, yn Gronicl yr Oes.

Wrth drafod y 'fortune and force of necessitie' yn ei gronicl gwelodd Syr John ei gyfle i ychwanegu rhyw gymaint o fri a gwrthydri at yrfa Maredudd yn y modd y bu iddo gryfhau ei afael ar Nanconwy yn fwy parhaol.

Wel, tebyg fy mod yn geidwadol, ond rhywsut ni fedraf yn fy myw fodloni ar y detholion 'ma; y mae'n rhaid i mi gael y Llyfr i gyd, yn Lefiticus ac yn Gronicl ac yn bopeth.

Aeth nifer helaeth o'r bonedd ati nid yn unig i ddarllen hanes ond i'w ysgrifennu hefyd, ac yn araf tyfodd diddordeb brwd mewn bywgraffyddiaeth, ac ymddangosodd hwnnw un ai yn astudiaeth o berson gwrthrychol neu yn gronicl o deulu neu ardal arbennig.

Er bod lle i ddal fod Traed mewn Cyffion yn rhy gynnil mewn mannau, ac mewn perygl o droi'n gronicl moel, rhaid derbyn yn gyffredinol nad yw Lewis Jones ddim yn yr un cae a Kate Roberts lle mae celfyddyd lenyddol yn y cwestiwn.

Soniwyd eisoes am gyfeiriad Thomas Wilkins at ryw gronicl o dan law un o abadau Margam, a chofier hefyd am yr Annales de Margan.

O ganlyniad, y mae'r gyfrol hon yn gronicl o ymweliadau'r sawl sydd â'u henwau ynddo: buont oll o leiaf yn cael pryd o fwyd, onid yn aros nos, yn ein tŷ ni.