Fe â'r firws i mewn trwy'r geg a'r gwddf, ac wedyn mae'n cynyddu yn y corff mewn celloedd arbennig am ddeng niwrnod cyn ail-gyrraedd y gwaed ac achosi pothelli ar y croen a thu fewn y gwddf.

Nid oedd yn rhaid i'w lygaid duon ei hanwesu ac i'w gyhyrau wingo dan ei groen tywyll pan fyddai'n rhwydo na theimlai hi ei gwaed yn byrlymu yn ei gwythiennau a'i chalon yn chwyddo.

Ymosod mewn gwaed oer ar rywun hen, diniwed, diamddiffyn.

Ni esbonnir y rhesymeg sy'n cysylltu gollwng gwaed â symud pechodau.

Swn y fagnel ar y bryniau, Gwaed y dewr ar dwrf y rhos, Angau'n casglu ei ysgubau Cyn aeddfedu gyda'r nos.

Oes aur y dica/ u oedd blynyddoedd canol y bedwaredd ganrif ar bymtheg, a threuliodd Ieuan Gwynedd - gyfran helaeth o'i oes yn ymladd am ei anadl, yn tuchan a phesychu, ac yn poeri gwaed.

Un rheswm oedd nad oedd hi'n bosib' adnabod y cyrff y daethpwyd o hyd iddyn nhw yn y meysydd gwaed, a'r llall am fod cymaint wedi cael eu cipio gan y Khmer Rouge a diflannu am byth.

Nid anghofiodd y wlad 'ma eira mawr Chwefror chwe blynedd yn ôl, a'r pryder a oeroedd ein gwaed y Chwefror eleni.

'Balchder aristocrataidd' awdur Gwaed yr Uchelwyr yw gwir wrthrych sylw Gruffydd, ni waeth pa mor amhersonol y cais fod.

Mae'n anodd caru dau sy'n methu cyd-weld - a gall y gwaed coch cyfan fod yn rhwystr.

Mae proteinau yn bwysig ym mhob rhan o fywyd; maent yn rhan o'r strwythur, yn bresennol ym mhob cell fyw, ac yn brif ddefnydd yn y croen, y cyhyrau, y gewynnau y nerfau a'r gwaed.

Y mae'n wir nad oedd y teulu'n absennol o'r gymdeithas, ond yr oedd yn israel ai ffyniant bywyd ar barodrwydd dynion i uno â'i gilydd; dyna paham y rhoddid lle mor bwysig i deuluoedd a pherthynas gwaed.

Ymosodai yn filain ar wegil y greadures, rhwygo'r cnawd, ei lladd yn farw gorn, ac yna yfed peth o'r gwaed ffres, ychydig o ddiferion, cyn ffoi.

Gân nhw i gyd weld taw coch yw ein gwaed.

Gwell colli gwaed na cholli wyneb, meddyliwn a'm calon yn trymhau.

A Thydi a greodd ryfeddod corff ac ymennydd dyn, gyda'i gelloedd dyfeisgar, curiad cyson y galon a cherddediad bywydol y gwaed, doniau bysedd a threiddgarwch clust a llygad.

Wrth syllu draw dros yr harbwr tua'r môr, teimlai yn ei gwaed mai yn y pellter glas yr oedd ei rhieni'n ei haros a hithau'n methu â mynd atynt, yn cael ei chadw fel gwylan gloff mewn honglad o hen dŷ ar astell y graig a hithau yn ysu am fynd ond yn methu â chodi ar ei haden, yn cael ei chlymu wrth ei thaid a'i nain am iddynt ei magu.

Ystyrid sug y planhigyn yn feddyginiaeth bwerus ac arferid cymryd peth ohono yn y gwanwyn i buro'r gwaed.

Yn wir, er gwaethaf neu oherwydd y gwaed oedd yn pistyllio o'm trwyn, mewn dau funud roedd fy mhen-glin chwith yn gwasgu ar gorn-gwddw fy ngwrthwynebwr, a chawn foddhad neilltuol o weld y croen o dan ei lygaid yn twitsian yn nerfus, cynyddai fy mwynhad am fod haid o blant o'n cwmpas rŵan yn sgrechian eu gwerthfawrogiad.

Nid gwaed ei nain a ffrydiau yn ei gwythiennau hi, ond gwaed ei mam, y fam honno na fynnai ei nain sôn amdani wrthi am mai un wyllt oedd hi.

Rheswm arall a roddir am dywallt gwaed, fel yn achos yr ymosodiad ar Shadrach Lewis, oedd dicter yn erbyn person am iddo drosglwyddo gwybodaeth i'r awdurdodau neu dystiolaethu mewn llys barn yn erbyn troseddwr: '...

'Roedd i daenu gwaed ran bwysig yn y defodau a rwymodd y bobl wrth y cyfamod (Ex.

ac, fel mater o ffaith, os cyfaddefir bod rhyfel amddiffynnol yn gyfreithlon yna fe ganiateir popeth, oblegid onid yw'n ofnadwy o beth fod pedwar ar bymtheg allan o ugain o'r rhyfeloedd mwyaf erchyll sydd wedi gorlifo'r ddaear â gwaed wedi cael eu hymladd i'r pwrpas hwnnw, neu o leiaf fel esgus am hynny ?

Mi weles hefyd aberthu geifr dirifedi mewn puja i'r dduwies kali yn Shillong, a'r gwaed yn tasgu'n goch ar gnawd a dillad defosiynol gwþr a gwragedd a phlant ac aml-freichiau nadreddog y duwies ei hun.

Pan glywodd y Pictiaid yr halelwia'n diasbedain tybiasant fod llu o Gymry arfog yn barod am eu gwaed.

Gwaed dy groes sy'n codi 'fyny 'R eiddil yn gongcwerwr mawr, Gwaed dy groes sydd yn darostwng, Cewri cedyrn fyrdd i lawr...

Yn union fel y bu i'r Archoffeiriad Iddewig, ar W^yl y Cymod, daenu gwaed ar glawr neu 'drugareddfa' Arch y Cyfamod a gedwid yng nghysegr sancteiddiolaf y deml, aeth Iesu yntau y tu hwnt i'r llen wedi taenu ei waed ei hun yn aberth dros ei bobl (Heb.

Fel ym mhob maes arall, mae gwaed newydd yn gwbl hanfodol i barhad y sector annibynnol, ac mae'n briodol iawn fod rhywrai o bryd i'w gilydd yn herio hen werthoedd ac yn amau dilysrwydd hen safonau.

Roedd Pridd a Gwaed, drama radio gyntaf Siôn Eirian ers sawl blwyddyn, yn gynhyrchiad radio llawn diddordeb yn canolbwyntio ar griw o Gymry a ymunodd â'r Frigâd Ryngwladol i frwydro yn erbyn ffasgaeth yn ystod Rhyfel Cartref Sbaen.

A chaiff llawer un drafferth i weld mai gwaed misglwyf ydyw gwaed y Widdon Ddu, ac mai symbol o gedor merch ydyw barf Dillus, a phen y Twrch Trwyth yn 'groth wrywaidd', gyda'i glustiau'n labiae majorae.

Rwy'n gweld gwaed.'

'Gwaed.

Doedd yna ddim gwaed ar y stryd y tu allan i adeilad y Cynulliad Cenedlaethol pan oeddwn yn pasio bnawn Sul - er gwaetha'r hyn a ddigwyddodd i'r Fonesig Gwyther ar ei ffordd i'r Roial Welsh.

Mae Gwasanaeth Gwaed Cymru yn uned o'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol, yn rhan o Awdurdod Iechyd Arbennig, sy'n atebol i'r Swyddfa Gymreig.

'Mae sipsiwn bob amser yn gweld gwaed.

Ond fe gododd Richard Owen Waun ar ei draed, ac fe ddywedodd, 'Canwch "Gwaed y Groes sy'n codi i fyny%.' Ac fe'i canwyd â rhyw arddeliad rhyfedd, a dyblu a threblu 'Gad i'm deimlo/ Awel o Galfaria fryn'.

Gwasanaeth Gwaed Cymru - Mae Gwasanaeth Gwaed Cymru yn uned o'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol.

neu ostyngiad ym mhwysedd y gwaed.

Ond rhagdybir y cysylltiad rhwng aberth, gwaed a maddeuant trwy gydol yr Hen Destament.

Y mae ein calonnau yn gresynu, a'n gwaed Cymroaidd yn ymferwi o'n mewn, pan ystyriwn fod yn mysg puteiniaid trefydd Lloegr liaws mawr o ferched glandeg Cymru, y rhai a fagwyd yn dyner gan deuluoedd crefyddol ar lethrau ei mynyddoedd, ond y rhai sydd yn awr yn dilyn bywyd pechadurus a gwir druenus puteiniaid cyhoeddus; .

O'r pedwar ban ac ar eingion amser y lluniwyd inni wreiddiau i brofi sut y meithrinwyd brogarwch, capelgarwch, ysgolgarwch a thylwythgarwch, a dysgu drwy brofiad sut y gwnaeth gwaed a gwead greu un gymdeithas ddi- ddosbarth er bod rhaniadau emosiynol ynddi, megis rhwng capel ac eglwys, llawr gwlad a'r mynydd.

Neb yn boddran, bryd hynny, am lefelau colestrol yn y gwaed!

Yn Gwenwyn yn y Gwaed mae Roy Davies yn llwyddo i adrodd yr hanesion yn gryno, ond gyda digon o fanylder wrth bortreadu ei brif gymeriadau fel ei fod yn ennyn awydd yn y darllenwr i ddod i wybod am eu tynged.

Roedd y dynion wedi cilio 'nôl i'w gwersyllfa, heb benderfynu sut i weithredu, ond nawr neidiasant ar eu traed a rhedeg, pob un yn ôl ei nerth, tuag at eu gwaredyddion, a'r clwyfedig yn olaf, a'r gwaed o'r rhwymyn trwsgl am ei law ddarniedig yn ddafnau cochion ar y ddaear.

Heb ymgynghori â chig a gwaed penderfynodd Catherine Edwards yr âi hi ar ei hunion cyn belled â'r porthladd i gwrdd â'i phriod fel y byddai'n glanio yno.

Llusgo fi i'r gwyll neon tu ôl i'r caffe a 'nghicio i'n wrymie a chleisie o 'nghorun i'n sawdl, 'y nhrwyn i'n pistyllu gwaed a'n llygaid i fel wystrys.

Yna, sylweddolodd yr ymchwilwyr nad afiechyd yn effeithio ar un dosbarth arbennig o'r boblogaeth yw AIDS, ond afiechyd a all effeithio ar unrhyw un a gaiff ei heintio â gwaed neu hylifau corfforol heintiedig eraill.

Y mae distawrwydd y carchar yn debyg i ddistawrwydd mynwent ar ganol nos, y distawrwydd ofnus annaearol hwnnw y gellwch wrando arno a'i glywed; y distawrwydd dirgel, dyrys sydd yn eich amgylchu ac yn araf y eich gorthrechu; yn myned drwy dyllau'r croen i'r corff, yn cerdded drwy'r gwaed i'r galon ac i'r ymennydd.

'Gwaed ifanc ...

Ond yr oedd gwaed oer yn brin yng nghanol yr ail ganrif ar bymtheg.

er bod ei farn am gymeriad Penri yn anarferol o dirion - ar wahân i'r gred ryfedd fod gwaed Cymry'n boethach na gwaed Saeson!

Fe wahaniaethir rhwng y teip yma - y damweiniol - a'r teip patholegol a achosir gan nifer o ddoluriau, fel coma oherwydd is thyroidedd, trawiad enbyd o'r galon, gostyngiad yn lefel y siwgr ar ôl i berson newynog yfed gormod o alcohol, sioc, a gostyngiad ym mhwysedd y gwaed o ganlyniad i ddamwain neu ddolur heintus fel Newmonia, ac yn bennaf mewn person sy'n wael iawn oherwydd gwenwyniad gwaed.

Gan nad yw'r cwrs cyntaf yn agored i neb ond y sawl sy'n credu yn y tylwyth teg ac yn perthyn gwaed i Santa Clôs, anghofiwch amdano.

Ein hymdrech mewn addysg, Ein chwys mewn gwaith, Ein gwaed mewn brwydr, - os oes angen.

Disgynasant fel cawod o gesair arni, ond er gwaethaf y rhain, aeth y ddraig ymlaen atyn nhw, ei chorff yn troi'n goch gan lif ei gwaed.

Er inni gael ein creu, yng ngeiriau'r Salmydd, 'ychydig is na'r angylion', er inni gael ein cynysgaeddu â meddwl rhyfeddol a doniau nodedig, pobl ydym o gig a gwaed, llestri llawn craciau, yn dyheu beunydd am angor, am gysur a sicrwydd.

Os nad oedd eu teimladau tuag at Heledd yn ddigon i'w hatal rhag ei thrin hi fel y gwnaethon nhw yn y lle cyntaf, yna rhagrith fyddai hi iddyn nhw ymddwyn fel petai canlyniad eu hamddygiad yn mennu llawer arnyn nhw nawr." "Rwyt ti'n siarad yn ysgubol iawn - bron fel petaen nhw wedi cynllunio'r peth mewn gwaed oer." "O, mi wn i; siarad yn fy nghyfer roeddwn i.

at fyd cig a gwaed a meidrolion, byd sy'n cyfnewid ac ymlygru.

Yn bersonol, gallaf gyfrif ar un llaw yr adegau y bu+m yn ei syrjeri, fel y tro hwnnw y bu'n trin archoll gwifren bigog rhag gwenwyno'r gwaed A'r tro arall cyn imi ymweld â chyfandir Asia, pan warchododd fi rhag polio a malaria, heb anghofio'r pigiadau llymion hynny rhag y tetanus a'r teiffoid.

Ond efallai, meddyliodd, wrth deimlo'r gwaed yn llifo o'i ysgwydd ac i lawr ei fraich, y byddai'n anodd defnyddio manual ar y funud ta beth .

Torri 'ngwallt i heb yngan gair, dim ond gwenu a chrechwenu'n y drych wrth ddefnyddio'r siswrn obeutu 'nghluste i, ac esgus holi'n ddifrifol pa liw oedd 'y ngwaed i; gwaed 'nigar' - fel tasa fe'n gweud 'gŵr bonheddig' neu 'Gymro' neu 'Sais'.

Ar hynny hyrddiodd ei hun arnaf fel ci a'r ennyd nesaf roedden ni'n dau yn ymdrybaeddu yn llwch yr iard, fy llaw dde fel crafanc yn tynnu yn ei wallt, a'i fysedd yntau'n bodio fy llygaid, a chledr ei law yn taro a phwyso nes bod y gwaed yn chwythu allan o'm trwyn.

Ymgrynhôi'r llau dan ei grys a'i bigo, ei bigo hyd at y gwaed, a rhedeg ymaith.

Ie, wylwch ddagrau gwaed, wylwch eich llygaid allan tros yr adyn hwn, y truanaf o'r holl ddynion, yr hwn sydd yn waradwydd ac yn ddihareb, yn watwargerdd ac yn felltith ym mhob man.

Er enghraifft, gall godi neu ostwng pwysedd gwaed yn ôl y galw, a hefyd leihau neu gynyddu lefel y siwgr yn y gwaed.

Yn ei dymer, meddai, roedd wedi ei tharo yn ei cheg nes tynnu gwaed.

O feddwl, onid yw'r gwaed yn oeri?

Calon y drasiedi yn Gwaed yr Uchelwyr yw fod penderfyniad Luned yn adwaith hunanaberthol.

'Gwinllan oedd', meddai, 'gannwyll ein iaith; o goed teilwng gwaed talaith'.

Yn y cyfeiriad hwn y syniadau o waredigaeth trwy gyfnewid un am y llall a thrwy ollwng gwaed sy'n ganolog.

Ysbryd o gig a gwaed oedd hwn, yn cerdded drwy'r Stryd Fawr am hanner nos, bob , haf a gaeaf.

Wedi i bethau dawelu rhywfaint rhyngddynt, cytunodd y ddau fod popeth drosodd yn eu priodas ac aeth ef i olchi dillad y plant tra bu hi'n golchi'r gwaed o'i cheg a'i gwefusau.

Gwenwyn yn y Gwaed gan Roy Davies.

Cofeb i fuddugoliaeth heb dywallt gwaed yw cofeb Maes Garmon.

Rheolir swm yr halen yn y gwaed gan yr arennau hyn hefyd, yr hyn a wneir gan y tagellau yn y pysgodyn.

'Does gan yr anifeiliaid gwaed oer ddim dewis, mae'r oerni yn eu gyrru i goma neu drwmgwsg ac nid yw rhai ohonynt byth yn deffro ohono.

Wrth 'go iawn' fe olygid nofelydd a allai hoelio sylw cynulleidfa, trwy adrodd stori afaelgar, llunio deialog fyrlymus a chreu cymeriadau amrywiol 'o gig-a-gwaed', fel y dywedir - nofelydd a oedd yn gyforiog o'r rhinweddau henffasiwn, os mynnir.

Roedd Pridd a Gwaed, drama radio gyntaf Siôn Eirian ers sawl blwyddyn, yn gynhyrchiad radio llawn diddordeb yn canolbwyntio ar griw o Gymry a ymunodd âr Frigâd Ryngwladol i frwydro yn erbyn ffasgaeth yn ystod Rhyfel Cartref Sbaen.

Mae'n rhy boeth yma i ddyn â gwaed yn ei wythiennau." Sefais a thynnais fy ngh^ot oddiamdanaf a thynnais fy hances boced allan a sychais fy wyneb a'm gwddf a chefn fy ngarddyrnau.

Canwch "Gwaed y Groes sy'n codi i fyny%.' A dyma hi'n ganu o dan arweiniad Ysbryd Duw, nes oedd pobl oedd yn byw yn Gerisim yn methu deall beth oedd yn bod.

Mewn gwaed oer gellir gofyn pa lwyddiant a ddisgwylient?

'Roedd Halen yn y Gwaed yn plymio i ddyfroedd dyfnion pechod a chydwybod yr wythnos hon, mewn pennod o actio grymus.

Yn draddodiadol mae sudd betys a te betys (a wneir o'r dail) yn feddyginiaeth rhag diffyg gwaed, i gywiro pwysedd gwaed isel ac i wrthwneud gormod o asid yn y cylla.

Un arferiad barbaraidd sy'n gysylltiedig â Dygwyl Steffan yw'r un a seiliwyd ar y gred fod gollwng gwaed o fudd mawr yr adeg yma o'r flwyddyn.

'Mae ei gwaed hi ryw ychydig yn isel, ond mi ddylai tonic go dda o haearn wella hynny.

Yr wyf yn bechadur mawr; maddau, Arglwydd, er mwyn y gwaed, maddau.'

Fel y gwaredodd Duw Israel o'r Aifft â gwaed ŵyn y pasg yn amddiffynfa i'w phlant rhag angau, gwaed Crist bellach sy'n cadw'r ffyddloniaid rhag rhaib y farwolaeth sy'n ffrwyth pechod.

Yn yr un flwyddyn ag y tynnwyd sylw darllenwyr Y Llenor at beryglon a phosibiliadau'r mudiad adweithiol yn Ffrainc, cyhoeddwyd drama Gymraeg gyntaf Saunders Lewis, Gwaed yr Uchelwyr.

Ie, y niwl coch oedd yn ei amddiffyn rhag y cysgodion a'r ysbrydion y tu draw, rhag yr ymladd a'r gwaed.

Pan oedd oddeutu ugain oed, fe gynhyrchodd John Eilian JT Jones, bryd hyny, a'i gyfaill, Prosser Rhys, gyfrol o farddoniaeth ar y cyd o dan y teitl Gwaed Ifanc.