Defnyddiwch y saeth dewis i lusgo ar draws y diagram i gyd (o'r top chwith i'r gwaelod dde) fe gewch linell fylchog grynedig o gwmpas y diagram, wrth ichwi adael i fotwm y llygoden godi bydd pob gwrthrych yn cael ei ddewis fel yn y diagram ar y dde isod.

Mae Derby wedi pellhau o'r frwydr ar y gwaelod ar ôl curo Caerlyr 2 - 0 ac enillodd Newcastle, hefyd, 2 - 1 yn erbyn West Ham.

Cododd Ipswich i'r trydydd safle yn yr Uwch Gynghrair drwy guro Bradford, y clwb sydd ar y gwaelod, 3 - 1.

Cafodd lond bol ar hyn, ac aeth yn ôl i'r car a chyfnewid y gêr plu am gêr pysgota gwaelod.

Lle caled i weithio ynddo, mynydd uchel hir, ac ychydig o dir gwaelod, ond lle da i ddefed.

'Byddai mam, wedyn, wyddost, yn hel y buchod i'r llyn, ac yno byddent yn cicio'r mwd o'r gwaelod.

A beth am Ysgol Gynradd Gwaelod-y-garth?

Tomos Roberts, 'Tomi Gwaelod'

Dagrau chwerthin oeddan nhw, erbyn dallt, chwerthin am ben y byd y bydd o'n bwrw'i lid arno fo, chwerthin nes mae'r dagrau'n powlio yn meddwl am y tir yn mynd dan y don adeg y dilyw mawr ac adeg Cantre'r Gwaelod ac adeg Ker Is.

I mi yn yr oed hwnnw ac yn byw ger afonig na ellid gweld ei gwaelod oherwydd y llwch glo ynddi, yr oedd pegi yn un o'r menywod ffolaf a fu.

Llithrodd Geraint ei lygaid i lawr y wal honno, fesul carreg, nes gweld yn y gwaelod ...

Ac wedi iddo gyrraedd y gwaelod, efe a gyfododd ar ei draed ac a ystyriodd ynddo'i hun pa un a ddylai efe ymweld â swyddfa perchen yr adeilad i erfyn arno ddiswyddo'r wraig dlawd.

Fel disgyrchiant anochel y byddai'i deimladau wrth eu boddau'n gogwyddo tuag at y gwaelod rywfodd.

Daeth arbenigwyr gyda ystlumod, adar prin a neidr i nifer o ysgolion gan gynnwys Ysgol Tonyrefail, Ysgol Gwaelod y Garth ac Ysgol Ffynnon Taf.

Ac mae hi yn fy mhoeni i bod yr angen i newid y drefn lywodraethol o'r gwaelod i fyny yn dechrau cael ei anghofio ar ein crwsâd i agor yr adeilad newydd hwnnw yng Nghaerdydd.

Gorweddai dau bisin hanner can ceiniog yn glyd yn y gwaelod, a digon o le i rai eraill fel y deuent.

Ymhell cyn cyrraedd y gwaelod 'roedd llinynnau'r coesau'n tynnu a gwasgu, a blaen bysedd traed yn swp yn nhu blaen ein sandalau.

...Pst!' Dadfachodd Dora y ffenestr a gollwng y darn ucha' i'r gwaelod nes bod ergyd.

Cyraeddasai cyflogau'r dyffryn hwn y gwaelod isaf.

Bydd hynny'n dibynnu ar ganlyniadau eraill tua gwaelod yr adran.

Roedd ganddi wallt tenau melyngoch, tonnog wedi ei dorri yn dipyn byrrach na'r ffasiwn cyfoes o dresi "gwas bach" wedi eu cyrlio odditano ar y gwaelod.

Mae Bangor yn parhau ar y gwaelod ar ôl cael cweir, 4 - 0, yng Nghaerfyrddin echdoe.

Tybed a fyddai 'Crafu'r Gwaelod' wedi cael ei lansio ym Mangor petai Sam yn dal wrth y llyw?

Rhwng rwan a hynny bydd y grwp yn paratoi â'r gwaith o baratoi dogfen esblygol fydd yn gosod ein gweledigaeth ni o sut mae grym yn treiddio o'r gwaelod i'r canol ac yna i'r Senedd Gymreig fydd yn goron ar hyn.

Y bore yma yn Anfield mae'n frwydr rhwng Lerpwl a Leeds am y trydydd safle a'r prynhawn yma bydd Bradford - sydd ar y gwaelod - yn wynebu Charlton.

Tyf y blodau pedair petal bob yn ail ar y goes sydd a deilios main fel pinnau arni a chylch oi ddail ar y gwaelod.

Er enghraifft mae cyfres o ficrofili arbennig o amgylch gwaelod y siliwm ac yn ogystal,mae'r aparatws basal sydd islaw'r siliwm yn dangos addasiad diddorol.

Sawl tro y ces i fy rhoi yn fy lle wedi i mi wneud sylwadau fel, "Ddim yn meddwl llawer o 'Pobl y Cwm' heno nhad," mi gawn yr atebiad "Pa bryd wyt ti am sgwennu pennod?" Wiw i mi chwaith ddweud fod actor neu actores ddim yn dda, neu mi fyddwn yn cael darlith am gynhyrchu drama deledu o'r top i'r gwaelod.

Yr oedd y llong yma yn gollwng dwr ac yn anffodus rhedodd i'r lan a bu'n rhaid cael gwaelod newydd iddi.

Ymhellach, niwronau primiaidd yw'r celloedd hyn ac maent yn parhau ar hyd y llafn gwaelod fel acsonau i ymuno a'r nerf sy'n rhedeg ar hyd pob tentacl.

Mi roedd cynnig bore yma ynglyn â chyfrifoldebau yr awdurdodau unedol newydd yn bwysig am ei fod yn gosod y cyfrifoldeb reit ar y gwaelod.

Yn eofn, dechreuodd Jim bysgota gwaelod ym Mhwll y Bont?

Gyda'r ychwanegiad hwn i ddilyn: 'Gellwch chi gwisgo'ch crys cyn mynd allan.' Wrth chwarae pêl-droed gyda thîm eithaf truenus o egin-weinidogion yng Ngholeg y Bala, cefais ddolur llym tua gwaelod fy nghefn.

Yn ddamcaniaethol yr oedd gwahaniaeth pendant rhwng y boblogaeth Seisnig gymharol fechan, a oedd wedi'i sefydlu yn y bwrdeistrefi ac ar y tir gwaelod (yn enwedig yn y Mers), a'r boblogaeth Gymreig, yn wŷr rhyddion ac yn gaethion, a oedd yn trin y tir a oedd yn weddill.

Yr adeg hon hefyd dechreuodd Gaunt ar y gwaith o suddo pwll wrth ochr y ffordd fawr i fynd at wythi%en y Gwscwm a chodi clawdd tua deg troedfedd o uchder a deunaw troedfedd o led, ar y gwaelod, i gario'r glo yn haws i'r harbwr.

Mae'r cerrig ar y gwaelod yn llyfn ac i'w gweld yn goch a melyn drwy'r dwr, ac yn gynnes rwy'n siwr.

(Dyn â golwg byr, byr ganddo oedd Ifan, yn gwisgo sbectol gwydrau-gwaelod-pot-jam ac un a gonsgriptiwyd i'r gwaith oherwydd bod rhai â golwg hwy ganddyn nhw wedi'u galw i'r fyddin i yrru cerbydau rhyfel.

Mae Cross Keys, felly, ar y gwaelod - naw pwynt y tu ôl i Lyn Ebwy.

Lliw llwyd y llechi yw lliw cyfannol y darlun, ond y mae marc neu ddau o goch a melyn yn agos i'r gwaelod.

Mae tîm pêl-droed Lewrpwl wedi codi i'r pedwerydd safle yn yr Uwch Gynghrair ar ôl buddugoliaeth o 4 - 0 dros Derby, y clwb sydd ar y gwaelod.

Gweithredu bob wythnos am flwyddyn yn erbyn Quangos Addysg y Llywodraeth 1995 Taith o amgylch Cynghorau Sir newydd Cymru i bwyso arnynt i adeiladu Trefn Addysg Gymreig o'r gwaelod.

Wedi glanhau'r graig mae'r dynion sydd ar y gwaelod yn cad yr arwydd ei bod yn ddiogel iddynt hwy ddechrau ar eu gwaith.

Buan y rhuthrodd y dŵr i mewn i'r tyllau, ac mewn chwinciad roeddwn at fy nghanol yn y llyn a'm traed yn suddo i'r haen drwchus o fwd ar y gwaelod.

Mae hi hefyd yn astudio natur gwaelod y môr drwy gasglu samplau o waddod yn barod i'w ddadansoddi gan y gwyddonwyr ar ôl dychwelyd i'r labordai ym Mhorthaethwy.

Mae Caerdydd, sy'n drydydd, yn Halifax, sy'n agos i'r gwaelod.

Fe ddylai'r grym fod yn amlwg yn cael ei ddatganoli o'r gwaelod i fyny.

i) Llenwch y drorau gwaelod yn gyntaf i rwystro cypyrddau rhag dymchwel.

Ar ol pystachu stwffio drwy rhyw le cyfyng mae'r ogof yn agor allan ychydig ac mae dwr y mor yn llenwi'r gwaelod, 'n ol a mlaen ac yn lluchio'r trochion i fyny weithiau.

Byddai'r goets yn aros wrth y Bont Fawr yn Llanrwst a thra byddai osleriaid yr Eagles yn newid y ceffylau, byddai rhai o'r boneddigion yn taflu arian i'r afon a byddai Twm yn neidio i'r gwaelod i'w codi.

Yr oedd un ferfâd o dail yn gwneud tocyn cyfan, a'r cwbwl fyddai eisiau ei wneud ar ôl cyrraedd y cae efo'r llwyth fyddai cerdded pedwar ne bum cam a gofalu cadw'r rhes yn union, wedyn lympio'r ferfa a gadael un tocyn arall at y cyfanswm, ag ôl sgwar gwaelod y ferfa ar ei ben.

Dywedwyd y byddai'n amhosibl cadw'r gwin i fynd drwy'r nos wrth gario'r dŵr arno, - roedd y blas yn codi o'r gwaelod.

Dydi taro'i gwaelod yn galed gyda chledr llaw ddim yn gweithio ychwaith.