Cymerodd Dora, gweddw Gwyther, Derek dan ei hadain a rhoddodd arian iddo gychwyn ei fusnes trin ceir ei hun.

A Rachel druan yng nghaledi ei gweddw-dod ifanc yn dafodrydd ei hatgofion ac yn ail-flasu'r bywyd oedd arni yng nghegin Y Plas lle ceid cig eidon a reis berw a chaws a bara cartref, - er taw bara du oedd hwnnw, meddai mam.

Gþr gweddw oedd, a chanddo amryw o feibion ac un ferch.

Gweddw John Ellis, mam Florrie a Ron, Eunice a Vincent.

Roedd pedwar o'r gweddill wedi mynd i ffwrdd dros y Nadolig a'r flwyddyn newydd ac nid oedd gan y ddau arall, gweddw a oedd wedi torri pob cysylltiad â'r byd ers i'w gŵr farw bymtheng mlynedd ynghynt, a hen lanc nad oedd Vera ond wedi bod yn gweithio iddo er mis Awst y flwyddyn flaenorol, ffôn yn eu cartrefi.

Rhedodd y merched o'r naill dþ i'r llall i baratoi ar gyfer y cymortha a gynhelid heno ym Mhlasgwyn i helpu gweddw Guto Pandy.

Mae yna densiwn hefyd yn yr ardal oherwydd bod angladd Leah Rabin, gweddw Yitzhak Rabin, y prif weinidog Israelaidd gafodd ei lofruddio.

Daw'r gwahaniaethau rhwng y ddwy gymdeithas i'r golwg yn eu hagwedd at ddau arfer cymdeithasol, sef mabwysiadu a'r arferiad i ddyn briodi gweddw ei frawd er mwyn codi teulu iddo.

Eithr heno, wrth syllu i fyw llygad y fenyw-ddweud- ffortiwn hon ni chanfyddai Wil ddim oll namyn hen ddynes dlawd a diymadferth yn ceisio crafu ychydig o sylltau at ei gilydd drwy adrodd chwedlau ystrydebol a threuliedig wrth hen ferched anymwthgar ac wrth wŷr gweddw go deimladwy.