Olion afonydd Ond maentumir nad oedd Mawrth yn rhewllyd trwy gydol ei hoes oblegid yn ystod ei dyddiau cynnar credir fod yma gynhysgaeth gref o nwyon yn byrlymu o fynyddoedd tanllyd ar hydddi gan greu atmosffer trwchus o'i gylch ac yn cadw gwres yr haul rhag dianc ac o'r herwydd yn codi tymheredd arwynebol y blaned.

Ond cyn i mi guro mi glywn leisiau'n dod drwy ffenestr y parlwr a oedd yn lled agored oherwydd y gwres.

Hedfan o fwrllwch Rhagfyr at lesni'r awyr a gwres yr haul.

Roedd gwres y diwrnod wedi fy lladd yn lân ac roeddwn i'n flinedig ofnadwy .

Y canlynol yw'r achosion fynychaf: afiechyd (fel dolur y galon, is thyroidedd, ac anallu i symud); methiant y corff i adnabod gostyngiad gwres yn ddigon cyflym, fel na all y person grynu a chymryd mesurau i ymdwymo; cyffuriau (fel Largactil a'r ddiod feddwol i ormodedd); a'r achos pwysicaf oll, sef cwymp y tymheredd i radd rhy isel i'r corff fedru ymdaro ag ef.

Fe gawson ni ddechre da felly, gyda thy newydd i of alu amdano, yn ddi-rent, a ninne'n gyfrifol am goste trydan a gwres.

Pam mae rhai solidau yn dargludo gwres yn hawdd tra bo eraill yn ynysyddion?

Brwydrodd y clwb o Gymru yn ddewr yn y gwres llethol ond fe dalon nhw'n ddrud am fethu dau gyfle yn yr hanner cyntaf.

Ar y daith adref ar ôl chwarae ym Manceinion roedd yn draddodiad rhoi triniaeth arbennig i hogiau newydd y flwyddyn gyntaf Mae eli o'r enw 'Sloane's Liniment' i'w gael ar gyfer poenau yn y cyhyrau sy'n creu gwres mawr ar ba ran bynnag o'r corff y'i rhoddir.

Erbyn bod y côr ar y llwyfan am saith mae chwe chant a mwy o bobl yno yn disgwyl yn eiddgar yn y gwres wedi eu harfogi â hetiau rhag yr haul ac wedi chwistrellu eu hunain rhag mosgitos ffyrnig.

Ar adegau felly, yr oedd y gwres mor llethol yn y felin fel bod pum munud o flaen y ffwrnais yn ddigon i lorio'r cryfaf.

Mae'r gwres tanbaid ynghanol y ddaear yn gwthio creigiau tawdd tuag at yr wyneb.

Yr oedd Daniel Hopcyn yn enghraifft o'r wireb mai gwres y tân sy'n puro'r aur.

Mae'n ymddangos fy mod i'n bodoli i raddau helaeth ar wres, fel pry copyn newydd anedig, ac mae'r tegeiriannau'n esgus dros gael gwres.

Go brin y credodd y fanhadlen wrth grymu i'r glaw ac ildio i'r gwres y byddai ffurf ei thyfiant rhyw ddydd yn ateb gofynion gosodreg blodau mewn dosbarth nos!

Wedi inni godi pabell yn Zernez yn yr Engadin Isaf, roeddwn wedi mynd i fyny i gaban Lischana, rhyw bedair awr uwchben tref Scuol, gan obeithio esgyn Piz Lischana yn y bore: yn y gwres mawr, roedd yn well gan y teulu gael prynhawn yn y pwll nofio.

Mae tair ffordd y gall egni gael ei ddefnyddio gan y corff: (a) Egni a ddefnyddir ar gyfer 'gwasanaethau hanfodol' e.e., curiadau'r galon, cynhyrchu gwres er mwyn cynnal tymheredd y corff.

Rwy'n cofio'n glir cyrraedd Montreal yng nghanol storm drydanol enbyd, a gwres llethol ar ben hyrmy yn`sugno pob owns o- ~nni oedd- yn y corff.

Mae gwres a goleuni o'r haul yn goleuo and yn twymo eangderau mawr o dir a mor bob dydd, gan roi hanfodion bywyd iddynt.

Collai'r blaten dipyn o'i gwres yn y broses, a gwaith y gweithiwr ffwrnais oedd dychwelyd y blaten i'r ffwrnais ar ôl pob part, a'i phoethi eto ar gyfer y part nesaf.

Ond nid oedd efe yn ystyried bod rhai o'r ddynolryw yn ennill eu bara beunyddiol drwy lanhau swyddfeydd, gofalu am ffwrneisi gwres a'r rhai y mae eu cyfrifoldeb yn ymwneud â glanhau ffenestri.

Hyd yn oed wedi pedair awr o ymarfer caled yn y gwres 'na fe ddaeth pawb oddi yno gyda gwên ar eu hwyneb.

Yn y misoedd yma mae pawb yn tueddu i gymryd eu gwyliau ac/neu fyw yn eu hail dy ar lan y môr yn ymyl Rawson, er mwyn cael seibiant o'r gwres llethol.

Fodd bynnag, sylwyd gyda'r ddau hyn nad oedd hynny'n digwydd, a'r rhesymeg tu ôl i hynny oedd fod yr haen o lwch llif yn cadw gwres yr haul rhag treiddio i mewn i'r ddaear a'i chynhesu a symbylu bacteria i gyflawni eu gwaith o gynhyrchu yr elfen nitrad sy'n gyfrifol am greu swm o dyfiant.

Er bod y dalwr yn osgoi gwres mwyaf y felin gyda'r gwaith hwn, yr oedd serch hynny'n waith caled iawn i grotyn pedair ar ddeg mlwydd oed.

Neli Evans yn gofyn i mi "Ydach chi wedi teimlo'r gwres yn codi o'r ddaear ar y mynydd?" "Bobol bach do!

Er bod y dyddiau'n prysur fyrhau roedd yr haul yn dal i dywynnu gwres yr haf drwy'r ffenestri.

Dro arall y canfu+m i'r rhyfeddod prin yn ffurf oenig annhymig oedd achlysur ymweliad cerbydaid ohonom â Dolwar Fach, ym mlwyddyn dathlu daucanmlwyddiant geni Ann Griffiths, llynedd blwyddyn y gwres diddiwedd.

Roedd hi'n goeden fawr, yn goeden gref, a'i changhennau praff yn gynnig cysgod llydan rhag gwres yr haul neu gawod o law.

ategu'r ddamcaniaeth mai mewn gwres mawr y dechreuodd y greadigaeth, ac os cefais fendith yn y gwaith tun, y fendith honno oedd cael gweledigaeth o ystyr a phwrpas bywyd.

Teimlwyd brig y llanw yng nghwrdd gweddi'r bobl ieuainc yn Nghapel Horeb [y Bedyddwyr]...Yr oedd yr hwyl a'r gwres mor nerthol fel y penderfynwyd treulio y prydnawn mewn gweddi, yn hytrach na chynnal Ysgol Sul.

Ar ol cerdded am awr yn y gwres llethol daethon at le yr oedd yna gasgliad o waith a fu ar y graig ers miloedd o flynyddoedd.

Rhaid bwyta bwyd maethlon hefyd, oherwydd treuliad bwyd sy'n creu'r ynni i ddatblygu'r gwres mewnol y buom yn sôn amdano.

Roedd y cwbwl ar dâp - y dagrau, y gweiddi, menyw'n llewygu dan y gwres a'r emosiwn, wynebau oer a gynnau cadarn y milwyr Israelaidd, a baner y wladwriaeth Iddewig yn chwifio'n herfeiddiol ar dir y daeth yn amlwg imi nad oes ganddynt y bwriad lleia' o'i ddychwelyd i'w wir drigolion.

Cododd y gwres i'w phen eto a safodd ar ei thraed a cheisio gafael yn y silff-ben-tân i'w harbed ei hun.

Mae'n berwi ar dymheredd uchel iawn, mae ei gynhwysedd gwres ymdoddi a'i gynhwysedd gwres anweddu yn uchel iawn, a hefyd ei gysonyn deuelectrig.

Wedi'r cwbl, onid mewn gwres mawr y cynhyrchid y blaten dun?

Roedd cyffro gwyllt yn yr aer a hwnnw wedi'i achosi gan y llwch a chwyrli%ai i fyny oherwydd y gwres, dwi'n credu.

Mi fydd hi'n ffresio cyn bo hir," proffwyda gwraig leol gan ddefnyddio'r gair Cymraeg lleol am oeri - ond mae'n anodd credu hynny mewn gwres sy'n lladdfa i'r aelodau o'r côr sy'n gwisgo ponchos.

Lapiwyd ei gorff hir a chul - yn y gwres hwnnw - mewn carthen car a gŵn ymolch coch wedi colli ei liw.

Ond llusgo braidd ar ol mae'r gwres a'r oerni, a diwedd Gorffennaf yw'r amser cynhesaf, a diwedd Ionawr yw'r amser oeraf.

Felly ar ddechrau'r nawdegau, bydd rhaid ailysgrifennu'r llyfrau gwyddonol a'r gwyddoniaduron i gywiro'r hen wybodaeth mai dim ond dwy ffurf grisialog sydd i garbon - y ffurf galed lachar, a llawn rhamant sef diemwnt, a ffurf lai rhamantus y powdwr du - graffit sydd hefyd yn fasnachol ddefnyddiol fel dargludydd trydan a gwres.

Y mae hwn yn gyflwr difrifol a hynod o annymunol sy'n achosi gwres uchel iawn a gwendid llethol ynghyd ag iselder ysbryd.

Mae angen pwysleisio'r ffaith y gallwn osgoi Hypothermia drwy gadw gwres mewnol y corff yn foddhaol.

Roedd yn braf esgyn o gysgod y cwm i deimlo gwres yr haul eto.

Pa mor wynias bynnag yr oedd y senglau yn dyfod o'r ffwrnais, collent eu gwres yn gyflym wrth eu rowlo, a phan deflid hwy at y dwblwr i'w

Ond mater arall yw mentro i Dyffryn Ogwen ym mis Tachwedd bryd hynny, rydych angen gwres canolog effeithiol a thrwch o ddeunydd insiwleiddio o'ch cwmpas rhwng y gragen fewnol a'r gragen allanol.

Anesmwythodd y Cripil yn ei freichiau am fod gwres y tân yn ysu ei gnawd.

Roedd y gwres meddal gwlyb fel mantell o'n cwmpas.

Y mae'r rhan fwyaf ohonynt â gardd ac â garej, ac y mae'r rhai ohonynt â gwres canolog a system insiwleiddio da.

Mae'r ymennydd bob amser yn ymdrechu i gadw gwres mewnol y corff y tu mewn i derfynau cyfyng drwy agor neu gau capilari%au'r croen fel y bo angen.

Weithiau, er mwyn manteisio ar y gwres, fe ddawnsient uwch ben cannwyll olau a rhoi gwellt sych yn eu clocsiau pren i gadw'r tamprwydd allan.

Roedd y tywod yn dal yn gynnes ar ôl gwres y dydd.

Cofia hwiangerddi'r fam 'Ymhabell wen fy mebyd' a gwres 'Aelwyd fach anwyliaid fu/ At un tân, gynt yn tynnu!' Dychwelyd o'i grwydro a chael yr hen le yn furddun ger y môr a' i gyrrodd, o'r diwedd, i'r wlad bell lle ailgyfannir yr aelwyd gynt gan atgofion a dychmygion.

Eto, ni chofiaf weld Daniel yn ildio i'r gwres o gwbl, eithr yr oedd digon o ruddin ynddo i ddal ati hyd ddiwedd y twrn.

Bu i'r gwres o'u crombil doddi'r Twndra a chynhyrchu miliynau o gilomedrau ciwbig o ddŵr a ymwthiodd trwy'r wyneb i ffurfio'r all-sianelau mawrion.

Yn nes ymlaen, oni chodir y gwres, â'r claf yn anymwybodol a bydd y cyhyrau yn mynd yn anystwyth.

Dim gwres nac ystafell fyw o gwbl yn y ty.

Lledr rhy gadarn, rhy galed i'r ardal hon, i'r gwres hwn, esgidiau y byddai rhywun yn eu gwisgo i gerdded dros ran arall o'r byd, y Tyrol er enghraifft.

Haul sy'n cnesu'r creigiau, ond mae'r ddaear yn gynnes oddimewn a'r gwres yn codi i'ch wynab weithia' " Mae Neli Evans yn rhan o Enlli hefyd, fel Angharad...

Yn wir gellir dod o hyd i alabaster ar draeth Penarth sy'n dangos fod yr ychydig lynnoedd o ddþr oedd ar gael wedi sychu yn y gwres mawr gan adael haenau tew o'r halen gypsum pinc.

Gwres yr haul oedd yn codi anwedd o'r lleithder yng ngenau'r twnnel, ac yn troi'r olygfa yn gylchoedd consentrig unlliw'r enfys.