Pan ail agorwyd gwaith y Gwscwm adeg y Rhyfel Byd Cyntaf fe gefais i'r cyfle i fynd drwy'r hen waith draw hyd waelod y pwll a gweld mai'r Pillar & Stall oedd y dull o weithio'r glo ganddynt ac i edmygu'n fawr y grefftwaith ar y pwll oedd tua chan troedfedd o ddyfnder a deg troedfedd ar draws.

Mynnodd rhain gloddio drifft newydd i lawr i'r Gwscwm, ymhen amser, a chwmni arall a ddaeth o Loegr, sef y Pembertons, tua diwedd y ganrif, yn suddo drifft yng nghanol Porth Tywyn, ac yn nes ymlaen roed y glowyr yn y ddau waith hyn yn gweithio o dan y môr.

Yn fuan wedyn gwerthwyd y pwll a'r modd i weithio gwythi%en y Gwscwm i gwmni da iawn o Ogledd Lloegr a rhain, sef y Stanleys, fu'n gyflogwyr mwyaf llwyddiannus y rhanbarth am gryn amser ac o hyn allan Pwll Stanley oedd yr enw arno i'r brodorion.

Yr adeg hon hefyd dechreuodd Gaunt ar y gwaith o suddo pwll wrth ochr y ffordd fawr i fynd at wythi%en y Gwscwm a chodi clawdd tua deg troedfedd o uchder a deunaw troedfedd o led, ar y gwaelod, i gario'r glo yn haws i'r harbwr.

Mynnodd rhain gloddio drifft newydd i lawr i'r Gwscwm, ymhen amser, a chwmni arall a ddaeth o Loegr, sef y Pembertons, tua diwedd y ganrif, yn suddo drifft yng nghanol Porth Tywyn, ac yn nes ymlaen roedd y glowyr yn y ddau waith hyn yn gweithio o dan y môr.

Pan ail agorwyd gwaith y Gwscwm adeg y Rhyfel Byd Cyntaf fe gefais i'r cyfle i fynd drwy'r hen waith draw hyd waelod y pwll a gweld mai'r Pillar & Stall oedd y dull o weithio'r glo ganddynt ac i edmygu'n fawr grefftwaith ar y pwll oedd tua chan troedfedd o ddyfnder a deg troedfedd ar draws.