Brithir ei atgofion a'i fyfyrdodau gan gyfeiriadau at arwyr Iwerddon, yn enwedig wedi iddo ganfod fod carcharorion o Wyddyl wedi bod yn yr un gell ag ef o'i flaen.

Weithiau gwelir pethau a allai fod yn gyfeiriadau at leynddiaeth glasurol neu yn atsiniau ohoni, heb fawr o arwyddocâd ehangach efallai.

Fy marn i yw mai'r hyn sy'n esbonio amrywiol gyfeiriadau ymchwil y Llyfrau Gleision yw bod y Llywodraeth, a chymryd pethau yn y modd symlaf posibl, yn awyddus i weld sut y gallai hi wella'i gafael ar ymddygiad y Cymry, ond fod Kay-Shuttleworth, ac efallai Symons a Johnson, yn awyddus i ddod o hyd i dystiolaeth ddigamsyniol dros sefydlu cyfundrefn o addysg wladol - ac nid i Gymru'n unig swydd.

Ond problem unrhyw ddiwylliant lleiafrifol yw ei bod yn straen ar adnoddau dynol ac ariannol gorfod darparu'r helaethrwydd defnyddiau sy'n angenrheidiol i blesio chwaeth amrywiol y gynulleidfa, ac na ellir chwaith fforddio troi unrhyw ffurf lenyddol i gyfeiriadau rhy esoterig ddeallusol ar draul ennyn diddordeb y mwyafrif (sydd ynddo'i hun yn lleiafrif!) Felly rhaid o hyd ennyn diddordeb yn y gair Cymraeg printiedig trwy gyfrwng pethau fel Cyfres y Fodrwy neu'r papurau bro, er bod y wasg argraffu'n anleu fwyfwy at bobl sy'n meddwl yn ystyriol erbyn hyn.

Cynnwys traddodiadau Cadog Sant a Llancarfan gyfeiriadau at Iwerddon ac at saint Gwyddelig, Finnian Sant yn arbennig.

Cyn cychwyn, roedd John Griffith - `Y Gohebydd' i ddarllenwyr Y Faner a phawb arall - wedi gosod ei fwriad ar bapur, gyda'i gymysgedd arferol o gyfeiriadau Beiblaidd, ebychiadau Saesneg, a Chymraeg cartrefol, byrlymus.

A yw datganiad polisi'r ysgol ar y cwricwlwm yn cynnwys yr holl gyfeiriadau angenrheidiol ar gyfer y rhai ag AAA?

Astudiaeth o gyfeiriadau at Arthur mewn llenyddiaeth ganoloesol.

Hawdd yw cymhwyso geiriau R.Williams Parry, un arall o gymwynaswyr mawr y Blaid yn ei dyddiau cynnar, am Saunders Lewis at y glewion hyn - "bod eu cariad at eu gwlad yn fwy nac at eu safle a'u llesâd." Yn y cyswllt hwn carwn wneud un neu ddau o gyfeiriadau personol at H. R. Jones.

Os yw hyn yn annerbyniol i Mr Thomas, efallai y gallai gynnwys cyfeiriadau at y ddwy gyfrol fawr o weithiau Llwyd ochr yn ochr â'i gyfeiriadau presennol i gynorthwyo'r darllenydd.

Gellid symud ar sail hynny i gyfeiriadau eraill megis:

newyddion@bbc.co.uk neu ysgrifennwch atom neu ffoniwch i gyfeiriadau BBC Cymru yng Nghaerdydd neu Bangor, gweler isod.

Daw'r adran i ben yn hollol ffurfiol â brawddeg glo draddodiadol, a blwyddyn a dwy a thair y bu ef yn hynny onid oedd ei glod wedi ehedeg dros wyneb y deyrnas, ac y mae'r awdur wedi llwyddo i adrodd anturiaethau sy'n dechrau heb gyswllt â'i gilydd ond sy'n cad eu tynnu o wahanol gyfeiriadau yn un hanes cyflawn a gorffenedig.

Pe ai'r ddwy gneuen i wahanol gyfeiriadau ar adegau gwahanol gwahanu fyddai ffawd y cariadon.

Mae yna dros gant o gyfeiriadau llyfryddol mewn erthygl o saith tudalen sy'n disgrifio'r ymchwil.

Trwy wneud hyn, wrth gwrs, roeddynt yn mentro i fyd o eira a rhewfryniau, ac yn nyddiaduron teithwyr y cyfnod cawn lu o gyfeiriadau at y cyffro ofnadwy yn eu mysg wrth edrych allan a gweld eu llongau yng nghanol cylch oi rewfryniau uchel.

Yn ogystal â'r feirniadaeth ar safon moesoldeb rhywiol merched Cymru, ceir llu o gyfeiriadau yn yr Adroddiadau at anonestrwydd, twyll a diota.

Mae yn Tros Gymru JE Jones ychydig gyfeiriadau cynnil dros ben at y barnau gwahanol hyn; ac mae'n sicr, wrth edrych yn ôl, fod yr awgrym sydd ganddo, mai crychni bach ar y tywod yn unig a adawyd ganddynt, yn weddol gywir.

Mae hanes Môn yn frith o gyfeiriadau at longau a morwyr.

Fy nefaid a grwydrasant ar hyd yr holl fynyddoedd, ac ar bob bryn uchel: ie, gwasgarwyd fy mhraidd ar hyd holl wyneb y ddaear, ac nid oedd a'u ceisiai, nac a ymofynnai amdanynt' Yng nghefndir yr adnodau hyn y mae deall holl gyfeiriadau'r Iesu at y genedl fel defaid heb fugail ac ato'i hun fel bugail a darewir a Bugail Da.

Yng ngwyneb ymosodiadau rhyfedd a di-sail o bob math o gyfeiriadau roedd pobl yn tynnu at ei gilydd ac yn dangos eu hymrwymiad i egwyddorion sylfaenol oedd ymhell tu hwnt i unrhyw feirniadaeth, o ble bynnag deuai hwnnw.

GERALLT JONES, Cadeirydd y Cyngor, mae'n bryd i'n diwydiant ffilm ifanc ninnau edrych i gyfeiriadau gwahanol.

Rhoddir dyfnder ychwanegol i'r cyfeiriadau hyn gan gyfeiriadau eraill sydd o gryn bwysigrwydd, sef i'r ardd-winllan sydd wedi'i sefydlu fel delfryd diwydiannol gan awdur Buchedd Garmon.

Dywedir yn yr awdl iddi gael ei chanu yng nghartref Llywelyn ap Cynwrig, a chynnwys gyfeiriadau at 'wlad Glar' a 'brwydrweilch' Meisgyn a Senghennydd.