Yn hytrach bu'r Gymdeithas yn adeiladu unedau hunangynhaliol.

Yn ôl Griffiths dylai'r Gymdeithas ostwng nifer y seddi yn y stadiwm newydd - a pheidio bod yn or-uchelgeisiol wrth adeiladu stadiwm newydd.

Yn y dyfodol rhagwelir y bydd Tai Cymru yn disgwyl i'r Gymdeithas ddatblygu ei stoc gyffredinol ar gyfer anghenion arbennig ac y

(Er i adfynach chwerw a adawodd y gymdeithas rhyw flwyddyn ledaenu si ymysg mân fynachod Enlli fod y Priodor wedi'i erlid o Rydychen ar ôl cwta dau dymor dan amgylchiadau pur amheus a dweud y lleia'.) Ond roedd hynny flynyddoedd maith yn ôl, pa 'run bynnag.

Y mae'n bwysig cofnodi i'r Gymdeithas gael ei sefydlu gan fod Dawer iawn o aelodau teyrngar Plaid Cymru yn teimlo'r angen am fudiad iaith annibynnol.

Un sylw ar gyfer yr academyddion cyn symud ymlaen - y mae pwysigrwydd neilltuol i lên gwerin cyfoes am ei fod yn cael ei astudio yng nghyd-destun y gymdeithas a'i creodd, ac felly yn ei gwneud hi'n haws i ddarganfod amcan neu bwrpas y stori neu'r gred - a thrwy hynny ddeall rhyw gymaint am ein cymdeithas a ni'n hunain ac am rôl llên gwerin drwy'r oesoedd.

Y modd o weithredu a ddewiswyd ganddynt i'r gymdeithas oedd cyhoeddi misolyn, yn bennaf i ymgyrchu yn erbyn egwyddor yr eglwys wladol, ond hefyd i hybu achosion radicalaidd yn gyffredinol.

Mae'n ddiddorol nodi i Gymdeithas yr Iaith ennill ei phrif frwydrau, ag eithrio'r ymgyrch arwyddion ffyrdd, ymhell ar ôl i'r tyrfaoedd ddiflannu. Dafydd Morgan Lewis yn ein harwain yn ôl ar y stryd

Mae'r Gymdeithas wedi gofyn iddyn nhw yn benodol i gefnogi tri o welliannau fydd yn cael eu cyflwyno gan Christine Humphreys AC, aelod y Democratiaid Rhyddfrydol dros Ogledd Cymru.

'Rwy'n croesawu'r datblygiad yma gan Gymdeithas yr Iaith Gymraeg - ond cam cyntaf yw hwn,' meddai Llew ap Gwent, Prifathro Ysgol y Parc ger y Bala.

Yng ngeiriau Swyddog y Cynulliad y Gymdeithas (yntau â thipyn o ddirgelwch yn perthyn iddo): 'Mae'r sefyllfa hon yn llawn dirgelwch.

Daeth ugain o gynrychiolwyr o ganghennau CYD a Merched y Wawr at ei gilydd i dysgu am weithgareddau newydd i gynorthwyo dysgwyr i ymdoddi i'r gymdeithas Gymraeg.

Ni byddai'n ormod dweud fod hon yn gymdeithas glerigol iawn!

Mae'r cyfarfod hwn yn un o gyfres o gyfarfodydd y mae'r Gymdeithas wedi eu cynnal gyda'r Ysgrifennydd Gwladol, Plaid Cymru a'r Rhyddfrydwyr Democrataidd.

Bu Les a Jessie Powell, Abercraf, yn aelodau a chefnogwyr brwd i Gymdeithas yr Iaith Gymraeg o'r cychwyn cyntaf.

Trefnir y staff mewn adrannau, a chyd-drefndir y gwaith gan raglen o gyfarfodydd adran, rhyng-adrannol a staff, gyda chysylltiad clos rhwng pob adran a'r is-bwyllgorau rheoli sy'n gyfrifol am yr agwedd honno o waith y Gymdeithas.

Mae'r Gymdeithas a pholisi hefyd o ofyn i bob ymgeisydd sy'n siarad Cymraeg i ymrwymo i siarad Cymraeg yn y Cynulliad.

Yn dilyn y rali bydd nifer o aelodau'r Gymdeithas yn cychwyn ar daith gerdded i Lundain i gyflwyno'r alwad am Ddeddf Iaith Newydd i'r senedd yn San Steffan.

Wrth gwrs, yr oedd OM Edwards yn ysgrifennu gan edrych yn ôl dros ysgwyddau'r blynyddoedd, ond mae'n amlwg ei fod yn teimlo fod y gymdeithas wedi sylweddoli ei hamcanion, a gallwn gytuno ag ef i raddau, ond nid yn gyfan gwbl chwaith.

Ond nid yw'r un o'r trafodaethau rhwng Gwylan a Harri yn trafod sut y newidir y gymdeithas gyfalafol i fod yn un Gomiwnyddol.

Gyda dyfodol y Wembley newydd yn y fantol, mae Ysgrifennydd Undeb Rygbi Cymru Dennis Gethin wedi dweud y bydd yr Undeb yn cynnal trafodaethau â'r Gymdeithas Bêl-droed ynglyn â'r posibilrwydd o ddod a mwy o brif gemau pêl-droed Pydain i Gaerdydd.

Byddwn yn falch o helpu gyda'r rhan fwyaf o ymholiadau, ond cofiwch nad oes modd i ni fod yn wasanaeth cyfieithu na'n ganolfan gwybodaeth am yr iaith ar gyfer myfyrwyr yn gwneud ymchwil, oni bai bod eu hymchwil yn canolbwyntio ar Gymdeithas yr Iaith neu ymgyrchu iaith, wrth gwrs.

Ar hyd y blynyddoedd, fe fu sawl sgandal o'r fath - Beddau'r Proffwydi gan WJ Gruffydd yn amau moesoldeb ambell flaenor; y gerdd Atgof gan Prosser Rhys yn awgrymu fod perthynas hoyw yn bosib yn Gymraeg ac awdur Saesneg fel Caradoc Evans yn ennyn melltith am weddill ei oes oherwydd ei bortread di-enaid o'r gymdeithas wledig, grefyddol, Gymraeg.

Disgrifiodd ei gwaith fel 'helwraig ysbrydion' a darlithydd mewn Ffenomena Lleisiau Electronig ( EVP) Y mae'n aelod o Gymdeithas Ymchwil Seicic (SPR); Cymdeithas Ffenomen Lleisiau Electronig America (AAEVP); Cymdeithas Astudiaeth Wyddonol o Ffenomenâu Abnormal (ASSAP); a Choleg Gwyddor Seicic (CPS).

Ffacsiwyd ein hymateb at y tri arweinydd Cyngor yn Neuadd y Sir heddiw, ac ynddo mynna Cyd-Gadeirydd y Gymdeithas, Aled Davies, fod adolygiad trylwyr o Bolisi Iaith y Cyngor yn digwydd a noda bod obsesiwn y cyngor gyda rheolwriaeth yn troi pobl ifanc, ynghyd â phobl proffesiynol, i ffwrdd o'r broses ddemocrataidd, gan eu bod yn teimlo na fydd neb yn sylwi ar eu barn.

Cewch anfon cynigion i'r Cyfarfod Cyffredinol ar y camau yr hoffech weld y Gymdeithas yn eu troedio, a chynnig enwebiadau ar gyfer swyddi arweinwyr grwpiau a swyddogion.

Ceir totalitariaeth pan dradyrchefir y wladwriaeth ar draul y gymdeithas genedlaethol a'r person unigol.

Sae'r Gymdeithas o'r farn bod ystyried materion sy'n ymwneud ag atal damweiniau Sn rheolaidd a systematig yn hanfodol i gynnal gweithgareddau'r Gymdeithas mewn modd effeithiol.

Hynny yw, creadur cymdeithasol yw pob person dynol; er ei fod yn gyfrifol amdano'i hun, effeithir arno gan ei gymdeithas, fel y cyflyrir ei gymdeithas gan ei hanes hi.

Gan yr ymddengys ei fod wedi camddeall diben y brotest, bydd llythyr arall yn cael ei anfon ato - ar ffurf mwy confensiynol - er mwyn iddo ddeall yn iawn beth yw gofynion y Gymdeithas.

Casgliad y llyfr yw mai mudiad oedolion ifainc dosbarth canol addysgiedig oedd y Gymdeithas rhwng 1962 a 1992, proffil sy'n gyffredin i lawer o fudiadau ymgyrchu eraill; yn wir, un o gryfderau'r astudiaeth hon yw'r modd y defnyddir astudiaethau ar fudiadau megis CND a Chyfeillion y Ddaear i oleuo datblygiad y Gymdeithas a'i rhoi hi yn ei chyd-destun fel mudiad pwyso.

Bydd Alun Thomas, sy'n gweithio i Gymdeithas y Deillion, yr RNIB, yn canolbwyntio ar sut i ddylanwadu ar y strwythur yma.

Trwy gydol yr amser yr oedd aleodau'r Gymdeithas ledled Cymru yn gweithio'n galed o ddydd i ddydd yn trefnu adloniant Cymraeg, yn cynnal cyrsiau Cymraeg i ddysgwyr ac yn hybu'r defnydd o'r Gymraeg yn eu hardaloedd eu hunain.

Asgwrn cefn hanes cymdeithasol da yw ystadegau, ac fe'u defnyddir yma i bwrpas da i oleuo llawer o agweddau ar hanes y Gymdeithas.

Yn y cyfarfod hwn fe alwodd y Gymdeithas am rywun oedd yn siarad Cymraeg i reoli'r adran addysg ac ar i'r cyngor ail-edrych ar y polisi iaith gan gyda'r bwriad o wneud y Gymraeg yn iaith weinyddol y Cyngor.Yn wir mae Meryl Gravell wedi mynd mor bell a dweud ei bod yn barod i ymddiswyddo os na lwyddith hi i weithredu'r gofynion hun.

Un o brif amcanion Polisi Diogelwch y Gymdeithas yw atal tân yn effeithiol.

Y mae tueddiad i ni anghofio mai grŵp bychan o blith trwch y gymdeithas yw aelodau'r mudiadau hyn a bod y rhelyw o'r Cymry Cymraeg o gyffelyb oedran yn cymdeithasu mewn cylchoedd gwahanol iawn nad ydynt o'r braidd yn dod i gysylltiad â'r diwylliant Cymraeg o gwbl yn eu cylchoedd hamdden.

Gydag egni ac ymroddiad aelodau a chefnogwyr y Gymdeithas gallwn sicrhau y bydd gwireddu ein amcanion yn nod realistig.

Tua'r un adeg sylweddolodd Roger Fox, Cyfarwyddwr Cymdeithas Ddrama Cymru, fod angen cryn dipyn o genhadu ymysg y cwmni%au amatur Cymraeg ac mai prin iawn oedd aelodaeth Gymraeg y Gymdeithas.

Mae'r Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar wedi ymdynghedu i ymladd y mesur seneddol hwn i'r eithaf, a bydd y gaeaf hwn yn adeg allweddol, pan fydd y Llywodraeth yn cyflwyno'r ddeddfwriaeth.

Dŵad ymlaen ata' i wnaeth hi ar ddiwedd sesiwn o Taro i Mewn yn Festri Salem, un bore Mawrth, i ddiolch am y cwmni a'r gymdeithas gan ychwanegu, ar yr un gwynt, na ddaru hi ddim deall gair o'r Myfyrdod Cymraeg.

Y rheswm am gyfeiriad gwyrdroedig y Gymdeithas yw ein bod yn cael ein harwain gan 'griw o eithafwyr ynghlwm wrth werthoedd y saithdegau'. Roeddwn i'n ddyflwydd yn 1970 ac roedd fy nau Is-Gadeirydd rhywle yn y minws.

Daliodd y Gymdeithas i bwyso.

O ganlyniad, fe fyddai'r awdurdodau yn medru gwahardd y Gymdeithas, a gwneud yr holl aelodau yn derfysgwyr dros nos, tra eich bod yn cysgu'n braf yn eich gwely.

Dangosodd Cymdeithas yr Iaith fod modd gwneud hyn gyda gwên, ac yn aml iawn, mae ymgyrchu'r Gymdeithas yn ymgyrchu llawen.

Y mae ymgyrch y Gymdeithas yn erbyn gorthrwm Saesneg y llysoedd cyfraith a holl gyndynrwydd y barnwyr a'r plismyn i gadw braint a rhagoriaeth iaith y Ddeddf Uno yn deffro anesmwythyd ar feinciau ynadon.

Os yw hyn i'w gyflawni rhaid i'r Gadair hawlio parch yr holl aelodau a'r gymdeithas gyfan, bydd hynny yn ei dro yn caniat~ i'r person sydd ynddi eistedd yn gyfforddus ac yn eofn ynddi.

Roedd hi, hefyd, yn aelod o Ferched y Wawr a'r Gymdeithas Gymraeg.

Yn achos Cymdeithas yr Iaith Gymraeg mae'r fytholeg gynhaliol yn neilltuol o gref gan bod blynyddoedd gwawrddydd y mudiad yn cydddigwydd â ffrwydriad diwylliant ieuenctid y chwedegau, cyfnod euraid yng nghof yr aelodau cynnar sy'n cysylltu genedigaeth y Gymdeithas â rhyddid a menter eu hieuenctid eu hunain ond sydd bellach wedi ymgolli ym mharchusrwydd canol oed.

Yn wir, bu i'r ddau weithredu yn enw'r Gymdeithas sawl tro.

'R oedd datganiad o gefnogaeth gan Gymdeithas yr laith yn crynhoi ein teimladau ni hefyd.

Yn oriau mân y bore 'ma fe beintiodd aelodau'r Gymdeithas y slogan 'DIM HYDER YN Y GYMRU GYMRAEG' ar swyddfeydd y cwmni yn Llaneirwg.

Y mae'n wir nad oedd y teulu'n absennol o'r gymdeithas, ond yr oedd yn israel ai ffyniant bywyd ar barodrwydd dynion i uno â'i gilydd; dyna paham y rhoddid lle mor bwysig i deuluoedd a pherthynas gwaed.

Dechreuodd y Gymdeithas ymgyrchu trwy fynnu statws cyhoeddus i'r iaith Gymraeg.

Fe lwyddodd y Gymdeithas i amharu'n ddifrifol ar y cyfarfod hwn a bu trafodaeth breifat rhwng Sioned Elin, cadeirydd y Gymdeithas yn Sir Gaerfyrddin, a Meryl Gravell, arweinydd y Cyngor.

Jones, y llywydd, yn son am Gymdeithas Gymreig Dew Sant Ardal y Brifddinas yn Albany, Talaith Efrog Newydd.

Oherwydd hynny, galwa'r Gymdeithas ar y Swyddfa Gymreig i drefnu symposiwm o'r awdurdodau cynllunio lleol, y Bwrdd Iaith, y Mentrau Iaith, a'r Gymdeithas er mwyn trafod syniadau newydd i ddefnyddio'r gyfundrefn cynllunio ar gyfer defnydd tir i ddiogelu a meithrin y Gymraeg.

Heddiw cyfarfu dirprwyaeth o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg - oedd ar daith gerdded o Gaerdydd i Lundain dros Ddeddf Iaith - â chwmni ffôn symudol Vodafone.

Ymgyfarfu y gymdeithas newyddanedig hon nos Wener diweddaf yn ystafell Mr D. M. Jones o Goleg Worcester.

Y gwahaniaeth pwysicaf rhwng y Gymdeithas a phlaid wleidyddol oedd y dulliau a ddefnyddid i sicrhau newid, sef lobïo a thorcyfraith yn hytrach nag ymladd etholiadau.

Fel y dehonglid undod y teuly yn elfen bwysig yn fframwaith y gymdeithas pwysleisid hefyd gyfrifoldeb yr uniad priodasol dros faterion moesol ac i greu cytgord rhwng ceraint a theuluoedd a'i gilydd.

Dyma'r math o gymdeithas, a fodelwyd yn glos ar y gymdeithas yn 'yr hen wlad'; y ceisiodd y wasg ei gwasanaethu, ac nid yw'n syn mai'r cylchgronau enwadol a lwyddodd orau, fel yng Nghymru ei hun.

Roedd yn hoff o ganu a drama, yn gefnogol i'r eisteddfod leol a chenedlaethol a phob achos da yn yr ardal, yn aelod o Gymdeithas yr Henoed ac yn aelod ffyddlon o Gapel Ebeneser.

(Ac oddi ar imi ddychwelyd i Gymru, mae'r freuddwyd honno am Macdonalds Moscow wedi ei gwireddu, wrth gwrs.) Cyn imi Fynd i Foscow feddyliais i erioed y medrwn i newynu a sychedu am gynnyrch bas y gymdeithas gyfalafol.

Mewn nodyn ar y dechrau dywed fod y 'llyfrau cofnodion yn awr ynghadw gan lywydd y Gymdeithas er ei dechreuad, sef Prifathraw Coleg yr Iesu h.y.

Mae pob un o aelodau'r Pwyllgor Rheoli'n wirfoddolydd di-gyflog, a dirprwyir cyfrifoldeb am weithgareddau dydd-i-ddydd y Gymdeithas i Drefnydd a thim o staff.

Nid oedd mwyach yn sefydliad byw, a chyfrifid hi fel rhyw gymdeithas hanner-dirgel gyda'i defodaeth arbennig, heb fod ganddi unrhyw hawl i aelodaeth gyffredinol, megis y Rechabiaid a'r Seiri Ryddion.

Llewelyn Williams o Goleg y Trwyn Pres ar y Ficer Prichard), a chymaint o wir hanes yr amser fu sydd i'w gael mewn cymdeithas fel hon wrth wrandaw ffrwyth ymchwiliadau rhai eraill; a phan feddylier fod tro pawb ohonom i chwilio drosto'i hun, ni raid petruso dywedyd fod dibenion gorau'r gymdeithas yn cael eu hateb yn llwyr".

At hynny, y mae'r Gymdeithas wedi galw am y canlynol: bod y Swyddfa Gymreig yn comisiynu ac yn noddi prosiect ymchwil ar 'Ddefnydd yr Iaith Gymraeg mewn Cynllunio'; - y dylai pob awdurdod cynllunio lleol roi ystyriaeth i'r Gymraeg yn eu Cynlluniau Datblygu Unedol, gan mai'r Gymraeg yw priod iaith Cymru a'i bod hi'n etifeddiaeth gyffredin i holl drigolion Cymru; - y dylai pob awdurdod cynllunio lleol gynnal arolwg o gyflwr yr iaith yn eu hardaloedd, a llunio strategaeth iaith a fydd yn ffurfio polisïau i warchod a hyrwyddo'r iaith yn eu hardaloedd; - bod y Swyddfa Gymreig yn rhoi fwy o arweiniad i'r awdurdodau cynllunio lleol, ac yn cyhoeddi canllawiau fwy manwl ar ba fath o bolisïau y dylid eu mabwysiadu er gwarchod a hyrwyddo'r iaith.

Creodd y capeli hyn gymdeithas a oedd, er ei mynych wendidau amlwg, yn urddasol a diwylliedig.

Mynnodd Mike England y bydde Thomas yn cyrraedd a'i fod wedi bod ar y ffôn yn addo teithio i lawr yn y car gydag un o fois y Gymdeithas Bêl- droed.

Mae'r Gymdeithas i'w canmol yn fawr am y gweithgarwch cyson yma sy'n denu cannoedd i Theatr Seilo.

Nid oes gan y Gymdeithas unrhyw fwriad i'w cynnwys yn y cynlluniau ar hyn o bryd.

Methasom yn lan a darganfod un, nes inni sylweddoli nad oedd y fath beth a ffenest siop yn bod yn y gymdeithas honno.

Mae'r Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar yn gwneud llawer o waith i ddarganfod y rhesymau dros ostyngiadau yn nifer rhai adar.

Theatr fyw a bywiog i blant, i bobl ifanc ac i oedolion, mewn ysgolion ac yn y gymdeithas.

Enw'r Gymdeithas Gymraeg oedd Y Cymric a honno'n gymdeithas gref.

Llafarus a phoneus fu'r ymdrechion i'm huniaethu fy hun a'r gymdeithas leol.

Gweithredodd y Gymdeithas dros ryddid Hydref 1996 Rali fawr o dros 1,000 o bobl tu allan i'r Swyddfa Gymreig gyda Pharti Ffarwél i'r Torïaid a Gorymdaith dros Ryddid trwy strydoedd y Brifddinas.

Gweithredir y polisi hwn mewn ffordd a fydd yn cynhyrchu incwm rhent digonol i ariannu gweithgareddau'r Gymdeithas yn llawn, ond ar yr un pryd anelu at gadw ein ymrwymiadau i osod lefelau rhenti fel y gall pobl ar incwm isel eu fforddio.

Ymysg ei gweithgareddau mae'r Gymdeithas yn trefnu cyrsiau dawns a hyfforddi dawns, cynhyrchu a chyhoeddi dawnsiau a cherddoriaeth ar gyfer dawnswyr a cherddorion, cyhoeddi cylchgrawn blynyddol a rhoi ffocws i ddawnsio gwerin Cymru.

Dywedodd ysgrifennydd y Gymdeithas, David Collins, oedd yn y cyfarfod y bydd swyddog UEFA, Lars Christa Olsen, yn llunio adroddiad am y trafodaethau.

Ar Fawrth 14eg eleni bu cyfarfod rhwng dirprwyaeth o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg a Rosemary Butler, Ysgrifenydd y Cynulliad Cenedlaethol ar Addysg dan 16 oed.

Ni fedwrn ddweud bod Dada yn ddyn cyhoeddus ond mi oedd yn gwneud ei ran yn y gymdeithas.

Mewn llythyr at y Cynghorydd Gerald Frederick Meyler, dywed Branwen Evans, Ysgrifennydd Ymgyrch Addysg Cymdeithas yr Iaith, 'Mae'r Gymdeithas yn ymateb gyda syndod i benderfyniad y Pwyllgor Addysg.

Casglwyd yr enwau ar y ddeiseb gan Ray Davies, y Cynghorydd Llafur o Bedwas sydd yn aelod o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Fe all mai OM Edwards a feddyliodd gyntaf am sefydlu'r gymdeithas a'i fod wedi ymgynghori, fel y dywed, â D. M. Jones, a bod hwnnw wedi trafod y syniad gyda Lleufer Thomas ac wedi gadael yr argraff, yn anfwriadol, mai ei syniad ef ei hun ydoedd.

Gan fod Waunfawr, pentref genedigol Gwynn Davies, eisoes wedi bod yn gefn mawr i'r Gymdeithas, awgrymwyd y byddai'r pentref yn le addas ar gyfer menter a fyddai'n rhoi cyfle i bobol â nam meddyliol i ddatblygu fel unigolion ac a fyddai, hefyd, o fudd i'r pentref.

Un felly ydy Dylan Phillips, awdur y llyfr ysgolheigaidd a darllenadwy hwn ar hanes y Gymdeithas rhwng 1962 a 1992.

Mynd i'r Brifysgol yng Nghaeredin fu fy hanes y flwyddyn ddilynol a chan fod Dafydd Wyn, fy mrawd hynaf, newydd raddio o'r Royal (Dick) Veterinary College yno, yn y mis Gorffennaf cynt, roeddwn innau'n medru camu i'r gymdeithas Gymraeg yr oedd ef yn gybyddus â hi.

Wrth bwysleisio'r Gymraeg a Chymreictod rhoddir statws iddynt ym mywyd a gwaith beunyddiol yr ysgol a rhoddir bri arnynt yng ngolwg y gymdeithas.

Ond mae'n rhaid cadw mewn cof bod y mudiad rhamantaidd yng Nghymru yn ffynnu ar adeg o newid chwyldroadol yn y gymdeithas, o ddiwydiannu cyflym, a symud poblogaeth, hagru'r tir, o newidiadau ym myd crefydd ac iaith.

Ar y daith i Lundain mae aelodau'r Gymdeithas wedi bod yn ymweld â nifer o bencadlysoedd y cwmniau ffôn symudol sydd rhyngddynt â phen y daith, gan eu holi am eu polisïau ynglŷn â'r Gymraeg.

Ychydig bach o ffantasi ar fy rhan i yw hyn, efallai, ond rwy'n grediniol fod gan Gymdeithas yr Iaith ran fechan yng Nghytundeb Belffast.

Meddai Raymond Williams eto, wrth drafod y diwylliant dominyddol: Mae o fewn y gymdeithas, felly, wahanol ffurfiau ar yr hyn a ystyrir yn 'synnwyr cyffredin', ac o fewn democratiaeth, rhaid i'r wladwriaeth gael ei gweld i fod yn cynnwys y rhain, hyd yn oed os ydynt weithiau yn sefyll mewn gwrthwynebiad i'w gwerthoedd hi.

Bydd dirprwyaeth o Gymdeithas yr Iaith Gymraeg yn cwrdd â Rhodri Morgan yn Transport House, Caerdydd am 3 o'r gloch Dydd Gwener Ionawr 29ain.

Yn y Mabinogi fe gyferbynnir yr hen a'r newydd: balchder, rhyfeloedd a dial yr hen gymdeithas baganaidd yn erbyn gostyngeiddrwydd, amynedd, a chariad brawdol cymdeithas wedi ei selio ar rinweddau Cristnogol.

Hwn oedd uchafbwynt y dinistr a'r hoelen farwol yn arch yr hen gymdeithas gynefin gymdogol.

Yn y dull hwn fe drinia Hiraethog ymateb y gymdeithas i'r hyn sydd y tu ôl i briodas Bob a Margaret, heb ei wynebu'n uniongyrchol.

Mae'n dilyn felly fod yn y gymdeithas hefyd werthoedd, ystyron, ac arferion sy'n is-raddol i'r system ganolog.