Mae Sian Howys, aelod amlwg o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, sydd hefyd yn weithwraig gymdeithasol yng Ngwynedd wedi anfon llythyr at Rhodri Morgan y Prif Ysgrifennydd sy'n galw ar i'r Comisiynydd Plant a apwyntir yng Nghymru i fod yn berson dwyieithog.

Magodd y beirdd gydwybod gymdeithasol, a daeth canu i'r rhinweddau Cristionogol, megis sobrwydd ac elusengarwch, yn brif thema i'w gwaith.

Heblaw ei feirniadaeth gymdeithasol grafog, yr oedd ei ddadansoddiad o wendidau'r Bardd Newydd ac o natur arddulliol y beirdd rhamantaidd a ddaeth i ddisodli hwnnw yn dangos chwaeth datblygedig a chlust fain odiaeth.

Dyna pam, mae'n amlwg, nad oedd y capel yn ganolfan gymdeithasol i'r teulu.

Byddai agwedd dychmygus a chreadigol o'r fath yn gwahaniaethu'n fawr oddi wrth y sefyllfa bresennol sydd wedi ei sylfaenu ar feddylfryd negyddol dan ddylanwad y Comisiwn Archwilio, nad yw'n meddu ar arbenigedd addysgol na chydwybod gymdeithasol.

I chi a mi heddiw mae'n ddrama hen ffasiwn iawn, yn llawn cymeriadau stoc, ond nid yw heb ei rhinweddau, a'r peth pwysicaf yn ei chylch yw ei bod yn llawn beirniadaeth gymdeithasol ar draha landlordiaid, rhagrith rhai crefyddwyr a pharchusrwydd cyfoglyd y dosbarth canol Cymreig newydd.

Y STIWT - TEML GYMDEITHASOL, Meredith Edwards Wel, wel, be' sy'n mynd i ddigwydd i'r Stiwt, tybed?

Serch hynny, yn anesmwyth y gorweddodd mantell serennog yr actores ffilmiau ar ei hysgwyddau erioed ac roedd hi'n sôn am droi at yrfa fel gweithwraig gymdeithasol neu rywbeth tebyg hyd yn oed ar anterth ei phoblogrwydd masnachol.

Mae awduron yn y ddwy iaith yn poeni am yr un gofalon, boed y rheini'n gymdeithasol (fel diweithdra), yn fyd-eang (fel pryder niwclear), neu'n bersonol (fel plant yn tyfu i oed).

* feithrin, cynnal a chadarnhau gwell perthynas gymdeithasol gydag unigolion o fewn y grwpiau yn ystod y cyfnodau plentyn-ganolog gan eu bod: -yn cael cyfle i'w cynorthwyo'n unigol pan fo angen y cymorth ar y disgybl, -yn dod i'w hadnabod mewn sefyllfa lai ffurfiol ac yn gallu arfer gwahanol fath o ddisgyblaeth ar wahanol gyfnodau yn ystod gwers;

Yn gymdeithasol hefyd roedd pawb wedi mwynhau, ac er bod amser yn rhy brin i grwydro ymhell roedd hi'n braf cael gweld ychydig ar sir Benfro.

Cymdeithasau cenedlaethol oedd y Cymdeithasau Taleithiol, cymdeithasau lleol oedd rhai'r Cymreigyddion; a thra denai'r Cymdeithasau Taleithiol eu cemogaeth yn bennaf o blith yr offeiriaid a haenau uchaf cymdeithas, roedd y Cymreigyddion yn fwy 'eciwmenaidd' yn grefyddol ac yn gymdeithasol.

Ond ni ellir camgymryd chwaeth gymdeithasol y bobl hyn.

Ie, teml gymdeithasol oedd y Stiwt a gall fod eto.

Roedd ganddo ef gydwybod gymdeithasol effro iawn, wrth gwrs, ond yr esiampl a gynigiai ei stori i'r genhedlaeth yn union cyn f'un i oedd gwerth hunan-wellhad: goruchafiaeth hunan-ddisgyblaeth, diwydrwydd, a byw'n dda, gwerthoedd oedd wedi eu hangori mewn patrwm cymdeithasol di-sigl.

Arferai diwrnod dipio fod yn achlysur gymdeithasol a phawb yn helpu ei gilydd.

gallasai syr william preece fod wedi dweud llawer o hanes david hughes wrth robert griffith, oherwydd am gyfnod buont yn gyfeillion agos, yn cydweithio'n broffesiynol ac yn cyd gyfarfod yn gymdeithasol tra'n byw yn llundain.

Teimlent fod gwerin lafar, hyd yn oed yn yr eglwys, yn her i'r drefn gymdeithasol.

Heb arweiniad a doethineb y rhai hþn, byddai'r drefn gymdeithasol o fewn yr haid yn datgymalu, a hyd yn oed yn dymchwel.

Yn gymdeithasol, mae taith fel hon yn ddigon gwahanol i'r patrwm cymdeithasol arferol, gyda'r gwahoddwyr yn amal yn hawlio ein presenoldeb mewn cyfarfodydd, derbyniade ac achlysuron swyddogol.

Yr oedd y Gymru y cyfrannodd y dynion hyn at ei bywyd yn mynd trwy gyfnewidiadau trawiadol, yn gymdeithasol, yn ddiwylliannol ac yn ddiwydiannol.

Bydd Addysg BBC Cymru yn cynnig: cyfleoedd dysgu am oes i bawb yn ogystal â thargedu cynulleidfaoedd allweddol ac anghenion arbennig.rhaglenni ysgolion yng Nghymru - yn ogystal â'r chwe awr ar BBC 2, ar hyn o bryd BBC Cymru yw'r unig ddarparwr rhaglenni addysg Cymraeg ar S4C, gan gynnig tua 30 awr y flwyddyn ynghyd â thua 70 awr y flwyddyn yn y Gymraeg a Saesneg ar Radio Cymru.rhaglenni dychmygus ac ysgogol ynghyd ag adnoddau o'r safon uchaf.ehangu'r ddarpariaeth i gynulleidfaoedd craidd yn yr ysgol gynradd a'r ysgol uwchradd i gynnwys pob oedran.wynebu'r her gymdeithasol a'r her economaidd yng Nhgymru'r dyfodol.ystod estynedig o wasanaethau i gynulleidfa ehangach trwy'r Coleg Digidol gan ffurfio partneriaeth â S4C, cyrff addysgol a hyfforddi ynghyd â diwydiant.

Ar ei ystad safai'r ysywain yn gynheiliaid y drefn gymdeithasol a chyfreithiol.

Ond cynnwys y mudiad newydd elfennau go ddieithr i feddwl Cymru heddiw, - cred mewn pendefigaeth gymdeithasol, ac ewyllys da (a dywedyd y lleiaf) tuag at Eglwys Rufain.

Nid oes a wnelo'r darlun o Israel fel pobl Dduw ddim o angenrheidrwydd â'r syniad o genedl fel uned gymdeithasol a pholiticaidd.

Ac hyd yn oed pan nad oedd pobl flaengar yn derbyn y beirniadu cignoeth ar yr Eglwys, yr oeddent yn rhannu'r ymosodiadau ar y drefn gymdeithasol.

Yr unig ffordd y mae'r Gymraeg yn cael ei gweld i weithio'n gymdeithasol, i fod yn ddigon secsi i bawb ar hyn o bryd yw drwy ei chymysgu hi efo Saesneg di ben draw.

Brwydr gymdeithasol a gwleidyddol oedd y Rhyfel Degwm, a chynigiai bwnc gwirioneddol rymus i nofelydd Cymraeg fynd i'r afael ag ef.

Diolchodd y Llywydd i bawb am eu cefnogaeth, cafwyd noson gymdeithasol hynod o lwyddiannus a bonws oedd yr elw sylweddol a wnaethpwyd.

Byddai'r capel yn ganolfan gymdeithasol brysur drwy'r wythnos y pryd hynny.

Yn y ganrif hon, y wedd gymdeithasol ar ieithyddiaeth sydd wedi tynnu sylw llawer o ieithyddion h.y., cydberythynas amrywiadau mewn iaith a nodweddion eraill, megis safle cymdeithasegol neu economaidd y siaradwyr, ffurfioldeb, etc.

Nid yn unig y mae cynhaeaf Huw Jones yn un gwerthfawr o ran difyrrwch, ysgolheictod a thrysorfa gymdeithasol ond y mae'r cyfrolau hyn yn ychwanegiadau heb eu hail at lyfrgell unrhyw un - a'r rhyfeddod yw mai dim ond £10 yr un ydyn nhw - pris sydd wedi ei gadw'n gyson ers y gyfrol gyntaf un.

Hynny'n briodol yn ein hoes ddreng Thatcheraidd lle'n dosbarthwyd yn unedau bach preifat hunangynhaliol ar wahan yn hytrach nag y dorf gymdeithasol gydweithredol.

Yn ôl Geiriadur Saesneg Rhydychen golyga: Yna ceir dyfyniad buddiol sy'n cysylltu'r term ag athrawiaeth gymdeithasol y Catholigion: Mae'r dyfyniad yn glir.

Nid yn aml y ceir esiampl felly o gymhwyso hen chwedl at ymosodiad gwleidyddol neu gymdeithasol.

Byddai hynny, o'i osod mewn cyd-destun ehangach yn gymdeithasol, yn gymorth i hybu cyfraith a threfn.

wynebu'r her gymdeithasol a'r her economaidd yng Nhgymru'r dyfodol.

Fe hoffwn drafod mwy o'r straeon hyn, yn arbennig y straeon gwaedlyd, arswydus sydd yn cael eu hadrodd ymysg pobl ifanc yn eu harddegau - pob un gyda neges gymdeithasol gref ond nid yw gofod yn caniata/ u.

Mudiad sy'n dod â Dysgwyr a Chymry Cymraeg at ei gilydd yn gymdeithasol.

Ond o weithio mewn cyd-destun ag iddo ymrwymiad Ewropeaidd cynyddol, a yw seiliau'r Gymraeg (yn addysgol, yn ddiwylliannol, yn ieithyddol, yn gymdeithasol) yn ddigon cryf i oresgyn y gofynion newydd a ddaw yn sgîl hyn?

Dydi pobl ddim mor gymdeithasol heddiw.

Bodau eithriadol gymdeithasol ydynt.

Mae'r ateb i'r cwestiwn hwn yn bwysig wrth ystyried yr ateb i'r cwestiwn pa bryd y dechreuodd yr un canu ddylanwadu ar farddoniaeth Gymraeg - ond nid llai pwysig na hynny ydyw'r ateb i'r cwestiwn a allai effaith gyffelyb i effaith dylanwad y canu Trwbadwraidd fod wedi ei chynhyrchu gan ryw fudiad barddonol neu gymdeithasol arall.

Gwnaeth hynny dasg yr Eglwys yn anodd, ac nid ar chwarae bach y gallai eu hargyhoeddi o berthnasedd yr Eglwys i ffrâm gymdeithasol y byd.

Prif Ddigwyddiadau Hanesyddol Y 'gang o bedwar', Shirley Williams, Bill Rogers, David Owen a Roy Jenkins, cyn-aelodau o'r Llywodraeth Lafur, yn ffurfio plaid newydd, y Blaid Ddemocrataidd Gymdeithasol, yr SDP. Naw aelod seneddol yn eu dilyn.

Aiff y broses o ad-feddiannu yn ei blaen bellach: daw'r Rex yn slei bach yn fan ymarfer ar gyfer y drymiwr, sy'n cadw Tref yn effro yn ystod y nos, ac aelodau eraill pyncaidd ei grŵp; yn garej ar gyfer motobeic Dave na all fforddio talu'r drwydded ar ei gyfer; ac yn ganolfan gymdeithasol ar gyfer hen ferched y cartref lle cant eu suo i gysgu o flaen y teledu ddydd a nos.

Yn gymdeithasol bu newidiadau mawr yn y gwead o fywyd pentrefol.

Am ei fod mor gyndyn o ddefnyddio cadair olwyn roedd yn cael ei ynysu fwyfwy yn gymdeithasol ac roedd llai o gyfle ganddo i gael mynediad i'r gymuned.

Mae Siân Howys, aelod o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, sydd hefyd yn weithwraig gymdeithasol yng Ngwynedd, wedi anfon llythyr at Rhodri Morgan, y Prif Ysgrifennydd, yn galw ar i'r Comisiynydd Plant a apwyntir yng Nghymru i fod yn berson dwyieithog.

Symudol yw'r boblogaeth nawr, ac er fod y newydd-ddyfodiaid, yn Gymry a Saeson, yn fwy amharchus o'r Sabath na'r oes o'r blaen, eto y maent hwythau yn parchu cymdogaeth dda ac y mae'r ddisgyblaeth gymdeithasol yn para yn ei grym.

e) Cynnal gweithgareddau Cymraeg gyda phlant Ysgol y Grange, Abertawe er mwyn cyflwyno'r wedd gymdeithasol ar ddysgu iaith.

Hawdd iawn oedd cyfieithu'r argyhoeddiad crefyddol hwn yn egwyddor gymdeithasol.

Noson gymdeithasol braf a chyflwynodd pob gwlad bedwar munud o ddawns.

Bellach ciliodd Harris o'r maes a chanolbwyntio ar sefydlu cymuned gymdeithasol a chrefyddol yn ei gartref yn Nhrefeca.

Ond os ydi'r Gymraeg i ffynnu y tu allan i swyddfeydd swyddogol ac ysgolion mae'n rhaid iddi gael ei gweld yn gweithio ar lefel gymdeithasol.

Nid oes ryfedd felly bod 'cenedl' a 'brenhiniaeth' (neu 'teyrnas', fel y cyfieithir yr un gair weithiau) yn ymddangos yn gyfochrog yn y Beibl, ac i bob pwrpas yn cael eu defnyddio fel cyfystyron - "chwi a fyddwch i mi yn frenhiniaeth o offeiriaid ac yn genedl sanctaidd" Ymddengys i Israel, o sylwi ar y cenhedloedd oddi amgylch, ganfod eu bod o ran eu trefn gymdeithasol yn deyrnasoedd neu'n freniniaethau, a daeth felly i ystyried meddu brenin fel un o nodau cenedligrwydd.

Pan glywais Mr Jenkins London House yn dweud, 'Mae 'na fwy yn Miss Lloyd nag y mae neb wedi'i ddychmygu,' gwyddwn iddi gyrraedd rhyw nen gymdeithasol go uchel yn yr ardal.

Mae wedi'i fynegi mewn termau a oedd yn gwbl nodweddiadol o'r dosbarth yna yng nghymdeithas oes Victoria yr oedd ei addysg a'i gefndir wedi ei ragbaratoi i fod ar y brig yn feddyliol, yn gymdeithasol ac yn wleidyddol.

Gwelir, felly, yn fwyfwy yr angen am fudiad CYD, sy'n cynnig y cyfle i ddefnyddio'r iaith yn gymdeithasol trwy ddod â Chymry Cymraeg a dysgwyr at ei gilydd.

Y ddoethineb gonfensiynol yw bod ysgolion pentrefol yn unedau cartrefol ac agos ond na allan nhw gynnig yr un safon o addysg h.y. eu bod yn dda'n gymdeithasol ond nid cystal yn academaidd.

Gwelir ei eisiau yn enbyd ym Mangor oblegid yr oedd yn rhan mor amlwg a hyglyw o fywyd y Coleg, yn academaidd ac yn gymdeithasol.

Golygai hyn oll newid mawr yn y drefn, a llawer mwy o reolaeth gymdeithasol.