Llyfrgell Home Page Contents

Llyfrgell Owen Phrasebank

gymro

gymro

Gallai argyhoeddi unrhyw Gymro fod Yr Ymofynnydd yn unigryw ac yn werth ei dderbyn a'i ddarllen, gan mai hwn oedd 'misolyn hynaf y genedl', heblaw'r ffaith mai hwn oedd yr unig bapur y gellid ei gyfrif yn gyfuniad o gylchgrawn a newyddiadur, ac yn hollol agored i bawb, heb erioed gau clo ei gloriau yn wyneb neb, boed Drindodwr, Undodwr, amheuwr neu anffyddiwr.

Y mae'n Brydeiniwr yn ôl y gyfraith er ei fod yn Gymro yn genedledig.

Bu Henry Jones fyw'r rhan fywaf o'i oes trwy gyfrwng y Saesneg, ond ni wybu ef erioed amau ei Gymreigrwydd nac amau beth oedd ystyr bod yn Gymro.

Er na enillodd neb o Gymru y brif gystadleuaeth, enillwyd yr ail wobr Lieder gan Gymro arall - Neal Davies - yn 1991.

Ond prin y gellid disgwyl i Gymro ifanc tair ar hugain oed, ar dân o frwdfrydedd tros ei egwyddorion crefyddol, sylweddoli fod y rhod yn troi ac y byddai ei dynged ef ei hun yn dystiolaeth drist i effeithiolrwydd yr adwaith o dan John Whitgift.

Fe'i ganwyd yn Y Garnant a'i fagu yn Gymro Cymraeg.

Cefais enghraifft gan Gymro o Abertawe pa mor ufudd y mae rhaid i filwr fod.

Daliwch ati Mr Hulse; fel cyd-Gymro, rwy'n eich cefnogi i'r carn.

'Teimlem', meddai OM Edwards ymhellach, 'mai da fyddai cymdeithas hollol amholiticaidd a dienwad, cymdeithas fechan, i ymddifyrru gyda llenyddiaeth Gymreig, ac i gyfarwyddo pob dyfodiad o Gymro welid yn Rhydychen'.

Gosodwyd y cerrig sylfaen gan Master Lloyd Mainwaring, Bwlchybeudy, a Mr ET John, aelod seneddol tros Ddwyrain Dinbych, a oedd hefyd yn Gymro gwladgarol, ac yn siarad yr iaith.

DYDI'R glowr o Gymro ddim wedi cael chwarae teg yn eIn llenyddiaeth.

Teimlem mai da fyddai cymdeithas hollol amholiticaidd a dienwad, cymdeithas fechan, i ymddifyrru gyda llenyddiaeth Gymreig ac i gyfarwyddo pob dyfodiad o Gymro welid yn Rhydychen.

Cafodd fy nhipyn haerllugrwydd ei geryddu gan Gymro adnabyddus a berchir yn haeddiannol am ei ymlyniad wrth heddwch ac wrth Gymru.

Haedda dau o'r rhain, y naill yn Sais a'r llall yn Gymro, sylw neilltuol.

Ar un wedd y mae'n gofiant hefyd i bob milwr o Gymro a fu farw yn yr heldrin fawr.

Saesneg bob gair oedd cyfraniadau'r holl gynghorwyr eraill, ac er bod y cadeirydd yn honni bod yn 'Gymro da' ni ddaeth gair o'r heniaith dros ei wefusau y prynhawn hwnnw.

Pwy mewn gwirionedd ydi'r Eingl-Gymro bondigrybwyll yma, ond un sy'n gwybod ei fod yn Gymro, neu sy'n dymuno meddwl amdano'i hun felly, ond sy'n ymwybodol byth a hefyd ei fod yn siarad iaith estron?

Dau Gymro yn y Cabinet, J.H. Thomas a Vernon Hartson, ond ymhen chwe mis y Torïaid yn dod i rym.

Mae'n gwestiwn gen i a oes 'na Gymro yn y stafell hon heno nad oes ganddo berthnasau naill ai yn Awstralia, Seland Newydd neu Ganada.

Roedd yn Gymro twymgalon ac er iddo dreulio pum mlynedd yn Ffrainc yn darlithio ac yn ehangu ei orwelion academaidd treuliodd y gweddill o'i oes yn y maes addysg yng Nghymru.

Mi ddes i i gysylltiad a Euros Bowen pan o'n i yn Manafon roeddwn i'n mynd drosodd ambell i noson, ac roeddem ni yn sgwrsio am sut yr oeddwn i yn teimlo am dirwedd Cymru ac yn y blaen, ac roedd o yn dweud fod hyn, "yn dangos eich bod chi'n Gymro%.

Ond cafwyd perfformiad arbennig gan Gymro yn y gystadleuaeth.

Y mae'r Cymry Cymraeg yn gallu dirnad sut beth yw bod yn Sais ond ni all Sais ddirnad sut beth yw bod yn Gymro Cymraeg.

Yr ydw i yn Gymro ac y mae fy mhlant yn hanner Albaniad - a diau mai y genedl honno a roddodd y mêl ar ein bara ceirch.

Fel y dywedodd (rywsut), eto yn Llangollen: petai gūr Glenys (yr hen foi cringoch-foel anghofiedig hwnnw) wedi mynd yn brif Weinidog, yna mi fyddai o wedi bod yn Gymro yn rheoli Lloegr (a fyddai hynny ddim yn iawn), ac felly mae hi'n iawn i Blw-byrd, fel Sais, reoli Cymru.

Jenkins mai cyfaill iddo a glywodd yr 'ymgom hynod fer' rhwng y 'Doctor o Faconia' a'r Cenedlaetholwr o Gymro, a digon posib' mai Bebb ei hun neu Saunders Lewis oedd y Cenedlaetholwr.

onid yw'n deimlad anghysurus i gymro cymraeg goleddu'r fath agwedd wrthnysig at yr hyn y byddai bobi jones ac eraill yn ei ystyried yn asgwrn cefn ein traddodiad llenyddol?

Diolch i Cwl Cymru mae bellach yn boblogaidd bod yn Gymro neu Gymraes, ac adlewyrchwyd y diwylliant ieuenctid Cymraeg yng nghynyrchiadau BBC Radio Cymru, yn arbennig y pwyslais ar slotiau cerddoriaeth gyfoes llawn bywyd a rhaglenni bywiog i ieuenctid.

Dim ond dau Gymro fydd yn cystadlu ym Mhencampwriaeth Snwcer y Byd yn Sheffield eleni.

Rwyt ti wedi mynd yn fwy o Sais yn dy ffordd nag wyt ti o Gymro.

Ond dydi bod yn Gymro da yn rhywle fel Bradford yn dda i ddim.' ' Mae'n cyfaddef nad peth hawdd o gwbl fu bod yn Gymro Cymraeg yn y Brifysgol ym Mangor yn ystod y blynyddoedd diwethaf: " Mae 'na adega' annifyr iawn wedi bod yn y coleg yma, er bod petha'n well dan y drefn newydd.

Mae'n rhaid nad oedd unrhyw fath o Gymro yno neu byddwn wedi cael ei weld.

Y mae un o'm hoff feddargraffiadau i yn yr India yn coffau imperialydd o Gymro: 'Yma y gorwedd Gwilym Roberts a fu farw o effeithiau'i gyfarfyddiad a theigr'.

Mae ymgais llenyddol felly nid yn unig yn peri i'r Groegiaid ymddangos yn fwy fel bodau dynol ac yn nes at fyd a diwylliant y darllenydd o Gymro, ond hefyd yn rhoi tras uchel ac urddasol, fel petai, i un o ffurfiau llenyddiaeth Gymraeg, trwy ddangos ei bod, os nad yn tarddu yn uniongyrchol o'r ffurf gyffelyb mewn Groeg neu Ladin, o leiaf yn ddigon tebyg iddi i haeddu parch cyfartal.

Er na fydd tribiwnlys Cymraeg na Chymreig, pan fydd tribiwnlys yn eistedd yng Nghymru ac yn delio ag achos Cymraeg, mae'r ddeddfwriaeth yn rhoi iddo'r hawl i alw ar arbennigedd Cymraeg ac yn gosod dyletswydd arno i ystyried anghenion penodol plentyn o Gymro.

Y cwbl a ddaliaf i yw mai dyna'r unig fater politicaidd y mae'n i Gymro ymboeni ag ef heddiw.

Ganwyd a magwyd Gwyn Chambers yn Llundain, yn fab i Gymro Cymraeg o Lerpwl a Chymraes o Dywyn, Meirionnydd.

Os yw Shakespeare o'r pwys mwyaf i blentyn o Sais, a yw Goronwy Owen yn llai pwysig i Gymro?

Nofel yn seiliedig ar fywyd a hanes Gerallt Gymro.

Felly, a bod yn onest nid o gariad at yr iaith y dechreuais i ddysgu, ond o reidrwydd mewn ffordd, rhyw deimlad o fod yn Gymro yn gallu siarad a phobl.

Doedd ei ymweliad â'r Unol Daleithiau ddim yn eithriad ac yntau'n teithio o gymuned Gymraeg yng nghwmni rhyw Gymro neu'i gilydd i weld arwyddion cynnydd neu olion Rhyfel Cartref.

Os yw hynny'n wir, nid yw diolch yr Esgob Morgan, na diolch Cymru, ronyn llai iddo, oblegid ef oedd arloeswr y gwaith a da gan un o bennaf ysgolheigion ein hoes ni ei alw yn "Gymro mwyaf ei oes." Un arall o gynorthwywyr yr Esgob Morgan oedd Edmwnd Prys.

Yno ef oedd yr unig Gymro bach ond carodd amser da yn siarad faint a fynnai o Gymraeg â'r athrawon.

Os yw'r gêm ar y teledu mae'n ymwybodol o leoliad y camerâu ac yn gwneud yn siwr ei fod yn cael ei weld; er enghraifft os yw rhywun wedi sgorio gol yn ystod yr hanner cyntaf bydd yn mynd ato i'w longyfarch wrth i'r chwaraewyr adael y maes neu yn achos un reff o Gymro yn ystod gêm rhwng Man U a Tottenham yn gadael y maes adeg tafliad o'r ystlys er mwyn cael sbwnj oer ar ei dalcen.

Diau i'w ddull o ysgrifennu effeithio ar lawer un arall, oherwydd darllenid ei weithiau, yn erthyglau a llyfrau, gan bob llenor o Gymro yn gyson am dros ddeng mlynedd ar hugain.

Hwyrach i Gerallt Gymro eu hysbysu o'r wyrth a ddigwyddodd yn Llanddewi Brefi pan bregethodd Dewi yno.

Casglwyd arian y gweithiwr o Gymro at y colegau prifysgol.

O'r braidd y bydd Eingl-Gymro a brofodd rywfaint o rinwedd y Saesneg fel cyfrwng barddoni byth yn gildio i'r demtasiwn hon i'w ladd ei hun.

Pa Gymro nad yw'n gywilydd ganddo weld y nifer o eiriau Saesneg sy'n cartrefu beunydd yn ein hiaith?

Torri 'ngwallt i heb yngan gair, dim ond gwenu a chrechwenu'n y drych wrth ddefnyddio'r siswrn obeutu 'nghluste i, ac esgus holi'n ddifrifol pa liw oedd 'y ngwaed i; gwaed 'nigar' - fel tasa fe'n gweud 'gŵr bonheddig' neu 'Gymro' neu 'Sais'.

Mae llyfrau fel ffynhonnau, a Dyscawdwyr fel goleuadau lawer yr awron ymysg rhai dynion Cymmer dithau (O Gymro Caredig) air byr mewn gwirionedd ith annerch yn dy iaith dy hun.

Mae'r dyfyniad o Hanes Rhyw Gymro yn dilyn yr orgraff wreiddiol ar wahân i'r priflythrennau ar ddechrau'r llinellau.

Faint a fynnir o ddeunydd am Loegr ac Ewrop ū Harri Tudur yn glanio yn Aberdaugleddau a'r Cymry druan yn llawenhau o feddwl fod Tywysog o Gymro yn mynd i'w lordio hi tua Llundain yna ac yn mynd i ddod â'r mil blynyddoedd i ben.

Yn Gymro yn y bon ynte.

Ond hanes Lloegr fu hi, a bu'n rhaid i Gymro o Gaerfyrddin fynd yno i ddechrau sôn am dorri'r cysylltiad.

Yma yng Nghymru, i wladgarwr o Gymro beth bynnag, y mae'r problemau yn hollbresennol ac yn ddiosgoi.

Yn ogystal â hyn, ef wnaeth i mi fod yn ymwybodol, am y tro cyntaf, fy mod i'n Gymro'.

Ie'n wir, os ydi'r llenor o Eingl-Gymro'n onest ag ef ei hun, bydd yn rhaid iddo gyfaddef mai mewn iaith estron y mae'n sgrifennu.

Dau arall a ffurfiodd y cwmni hwnnw a aeth o gwmpas i bregethu a chenhadu oedd Gerallt Gymro ac Ioan, abad Hendy-gwyn.

Y mae'n hen bryd ehangu gorwelion, yn enwedig am fod yr unig hanesydd o Gymro sydd wedi gosod ein mudiad iaith mewn cyd-destun Ewropeaidd, y Dr Tim Williams, yn anffodus yn gorsymleiddio y sefyllfa gyfandirol.

Daw'r awydd wedyn i sgrifennu yn Gymraeg i brofi iddo ei hun ac i'r cyhoedd ei fod yn wir Gymro.

Ni wn a fu unrhyw awdur o Gymro 'ymhellach' oddi wrth ei ddarpar gynulleidfa, ac eto'n dyheu am eu sylw.

Fedra i ddim siarad yn bendant oherwydd fy mod i'n Gymro sydd wedi dysgu'r iaith.

Byrdwn y gân ydy bod "hunaniaeth" yn bwysig inni gyd beth bynnag fo'n tras - yn enwedig os ydach chi'n Gymro.

'Mae'r gêm hon wedi bod yn dda i mi', meddai, 'a theimlaf ei bod hi'n ddyletswydd arnaf i roi rhywbeth yn ôl iddi.' Ei gariad at y gêm a'i rhwydodd i rengoedd dethol dyfarnwyr Pencampwriaeth y Siroedd, gan ddilyn esiampl y ddau Gymro chwedlonol, Dai ac Emrys Davies.

Petai'n onest, pa lenor o Gymro na fyddai'n cyfaddef iddo gael ei demtio i sgrifennu yn Saesneg am ryw reswm neu'i gilydd?

Os nad oedd Eingl-Gymro'n ddigon ffodus i gael y Gymraeg yn ail iaith iddo pan oedd yn ddigon ifanc ac i gael byw mewn ardal wirioneddol Gymraeg, 'ddaw o byth yn gystal llenor yn yr iaith honno ag y gallasai fod yn Saesneg.

Diolch i'w fagwraeth, bydd yn well gan yr Eingl-Gymro lenyddiaeth Saesneg.

I Gymro bach o Stiniog yr oedd hynny yn rhywfaint o syndod.

Chwarae teg i 'Nhad, mi geisiodd ei orau glas i'm gwneud ac i'm cadw'n Gymro .

Gerallt Gymro sy'n sôn amdano yn ei Ddisgrifiad o Gymru.

Os ydyw'n Gymro go iawn ac yn un sy'n ymglywed â naws a thraddodiadau ei wlad a'i genedl ei hun, fe ddaw'r awydd i ddysgu'r hen iaith er mwyn ailgydio yn ei enedigaeth-fraint.

Pan oeddwn yn y Coleg gofynnodd gweinidog o Gymro, pur amlwg yn ei ddydd, i mi beth yr oeddwn yn mynd i'w wneud yn fy ngradd a'r ateb dibetrus a gafodd oedd mai'r Gymraeg.

Yr oedd yn Gymro twymgalon ace yn sicr o fod yn llinach rhai o gymwynaswyr mawr ein gwlad.

Maddeuwch i'r Eingl-Gymro os gwelant hyn yn fwy eglur na'r Cymry eu hunam.

Ond cymerwn yn ganiataol eich bod nid yn unig yn hanner-pan ond hefyd, drwy ryw ryfedd wyrth, yn Gymro a chanddo'r gallu i dalu am fferm yng Nghymru.

Er hynny, digon o waith fod y Gymdeithas wedi cyflawni'r ail ddiben y sonia OM Edwards amdano, sef 'cyfarwyddo pob dyfodiad o Gymro welid yn Rhydychen, oblegid er bod rhai o'r aelodau, ac OM Edwards yn arbennig yn eu plith, wedi ceisio gwneud hynny, ni wnaeth y Dafydd fel cymdeithas nemor yn y cyfeiriad hwn, a hynny, mae'n debyg, oherwydd mai cymdeithas fechan y bwriadwyd iddi fod, ac mai cymdeithas fechan fu hi ar hyd y blynyddoedd cynnar, beth bynnag am y blynyddoedd diweddarach.

mae ann griffiths yn llawn adleisiau i'r darllenydd o gymro / gymraes.

Ond nid oedd raid i Gymro fynd nor bell oddi cartref, oherwydd gallai dynnu ar draddodiad cyfoethog o ganu moliant yn ei iaith ei hun.

Yn y diwedd, i Gymro Cymraeg, cydymdeimlad oedd y ffrâm meddwl briodol.

Wedi'r cyfan, mi ddois i yma i geisio bod yn dipyn bach o Gymro am hynny o oes sy'n weddill imi.

Mae yna stori am ddau Gymro llengar yn trafod ar faes Steddfod nofel gyntaf Robin Llywelyn toc wedi iddo ennill y Fedal Ryddiaith.

Ond pa Gymro na wridodd wrth ddarganfod bod cynifer o eiriau y tybiasai eu bod yn Gymraeg yn tarddu o Saesneg?

Yr athronydd o Gymro a fyfyriodd ddwysaf ac a gyfrannodd fwyaf i seiliau syniadol cenedlaetholdeb yw J.

Bid a fo am hynny, gan fod Saesneg yn ei is-ymwybod, megis, y mae gan Eingl-Gymro reddf sy'n ei alluogi i'w feirniadu ei hun wrth sgrifennu yn yr iaith honno.