Cyn iddi ei chyrraedd chwalwyd un o'r cwareli'n siwrwd man a landiodd homar o garreg ar draed y gwely a bownsio wedyn i'r llawr.

Ar ôl cael addewid gan ei thad na fyddai'n rhaid iddi briodi, gwellhaodd ei llygad.

Diolch iddi hi, cafwyd tocynnau awyren i'r tri ohonom am chwarter y pris arferol.

Cydymdeimlwn a hi, a gadawn iddi hi gael y gair olaf:- "Dywedai bob amser ei fod yn un da i lenwi bwlch.

Ond bu cofio amdano'n busnesu darllen ei llythyr personol hi yn ddifyrrwch iddi am weddill ei hoes.

Hefyd bod Ruth, geneth arall o blith 'plant' Pengwern, a Nolini ac Enomeris, wedi gweld Philti yn trin cornwyd oedd gan Pengwern ar ei glun, ac wrth gwrs fod ei ddillad wedi eu datod iddi fedru gwneud hyn.

Doedd ei dad byth wedi dod adref a gwaith go ddiflas fyddai ceisio cysuro ei fam wrth iddi bryderu ynglŷn a chyflwr ei gŵr meddw.

Dyna'r foment y teimlodd Kate bach, morwyn Tyndir, un o'r teithwyr, y byddai hi wedi bod yn ddoethach iddi fod wedi gwrando ar gyngor ei mam a hepgor y Palladium y noson honno.

Gydag amseru mor berffaith, 'doedd dim perygl iddi fethu â chael y maen i'r wal.

am un o'r gloch dywedodd y ferch fod rhaid iddi hi fynd.

Am gael gair efo Mr Rees cyn iddi agor, medda' fo." Does gen i ddim cystal trwyn a Snowt am stori, ond mae gen innau glust sy'n gwrando.

Dywedir iddi fagu hunan-ymddiriedaeth yn y Cymry.

Ei fwriad oedd ei bachu wrth iddi ddod allan, ond yn amlwg roedd madam wedi rhag-weld ei gynlluniau ac wedi gofalu bod ganddi gwmni.

Drwy lwc iddi hi mae Reg wedi maddau am y cwbwl.

Mi wnawn ni iddi feddwl fod 'ma ysbryd, ia?

Aeth fy chwaer i fyw i Fethesda ar ôl priodi, a'r Nadolig cyntaf i ni fod hebddi cafodd Mam y ffliw neu rywbeth, bu'n wael iawn, a gorfu iddi aros yn ei gwely.

Ac yn nyddiau cymwynasgarwch ac ewyllys da, 'doedd dim eisiau iddi fod.

Mi fyddai yna stori ysgafn yn y Cymru'r Plant weithiau, ond prin y byddai hi byth yn ddigon digri i'w hail- adrodd ar y ffordd adre o'r ysgol neu wrth aros iddi stopio bwrw glaw ar bnawn Sadwrn.

A'r gŵr a aeth heibio iddi ganwaith heb sylwi arni gan fod ei ffroenau mor uchel, a'i feddwl yn barhaol ar ei filiwn nesaf A digwyddodd rhyw ddydd, iddo adael ei swyddfa a cherdded i lawr y grisiau.

Bu'r draen ddŵr fel cydnabod teithiol, a phobol yn holi amdani cyn iddi gyrraedd ac yn dweud, 'Ma hi yn y fan a'r fan - fydd hi ddim yn hir'.

Ar ôl ymweld â hi gyntaf yn y chwedegau, pan oedd rhywfaint o weithio yno, bu yn ôl lawer gwaith ar ôl iddi gau, gan seilio cyfres gyfan o luniau arni.

Cyfrinach llwyddiant Merch Gwern Hywel yw fod yr ymdeimlad o 'fyw trwy'r digwyddiadau' wedi'i drosglwyddo iddi, a'n bod ninnau'n cyfranogi o gynnwrf yr ymrafaelion diwinyddol fel petaem yn gyfoes a hwy.

O dan yr amgylchiadau, yr unig beth caredig i'w wneud fyddai bod wedi ei gadael hi ar ei phen ei hun i lyfu ei chlwyfau ac nid ceisio esmwythau cydwybod, a dangos i'r byd ein bod ni'n bobl 'neis' yn y bon drwy arllwys ein cydymdeimlad nawddoglyd ar ei phen." "Doedd dim rhaid iddi dderbyn ein croeso..." "Ond roedd y ferch yn dal i'n caru, er ei gwaethaf hi ei hun, ac yn cael ei thynnu fel gwyfyn at fflam noeth.

cyn iddi gael y sac, teimlo'n flin dros ei hunan, colli ei sboner a dechrau coleg.

Mae'n anodd credu bod y dderwen yn ffurfio'r holl fes bob blwyddyn, a hynny dim ond i sicrhau eginiad a dat- blygiad un goeden i gymryd lle yr hen goeden wedi iddi oroesi cyfnod ei chryfder.

'Doedd Mam ddim am iddi newid ei fest yn rhy amal.

Er mawr ryddhad iddi, gwrthododd eistedd, gan ddweud fod yn well ganddo sefyll.

Niclas Pŵel, mynte fe, we'i enw - gallen feddwl bod Sara Dafis Pant-y- deri'n whar iddi famgu e.

Mem yma ddeg o'r gloch ac yn dweud bod rhaid i mi ffonio Elsie a dweud wrthi am newid ein twrn ac yn ychwanegu ei bod hi wedi syrffedu ar y ddwy Saesnes cyn i ni anghydweld ynglŷn â rhyfel y Falklands; gofyn iddi geisio bod yn rhesymol.

"Dyma'r goes fetel," gwaeddodd un o'r gelyn wrth edrych drwy ddarnau o'r Spitfire ar ôl iddi gwympo.

Nid oedd yn boblogaidd iawn yn y pentref ar y dechrau oherwydd ei natur di-flewyn-ar-dafod ond cafodd ei derbyn yn well ar ôl iddi ddweud wrth yr heddlu fod Mark yn gwerthu cyffuriau i blant ysgol.

Mae yn aelod o'r Eglwys Bentecostaidd ym Mangor ac wedi cael ei derbyn fel aelod o'r ymgyrch Operation Mobilisation Love Europe sydd yn cysylltu ac yn cydweithio gyda'r Eglwysi yn Rwsia, ac yn gobeithio y bydd hyn yn gymorth iddi i gyrraedd ei nod o fod yn genhades.

Doedd hi ddim yn coelio mewn banciau felly doedd hi ddim yn bosib iddi newid sieciau, ond byddai'n rhoi benthyg yr arian heb feddwl ddwywaith am y peth.

Gwarafunodd iddi ddatblygu fel y mynnai.

Daliais fy anadl rhag ofn iddi daro ym mhennau'r gath a'r gwrachod i droi Anti Meg yn gabaitshen.

Bu'r daith yn ormod iddi.

Nid oedd flewyn o'i le ar ei gwallt hyd yn oed wrth iddi droi a throsi.

Hoff iawn oedd Megan o ganu - a hawdd Iawn iddi oedd rhannu; Rhoes oes i waith yr Iesu A dewr fu'n yr oriau du.

Hyd yn oed â chadernid statws iaith swyddogol y tu cefn iddi, a dros ddeugain y cant o'r aelodau yn siaradwyr Basgeg, nid yw'r canran hwn yn cael ei hadlewyrchu yn y defnydd o'r iaith Fasgeg yn y siambr a'r pwyllgorau.

Dywedir bod boneddiges yn byw yn yr ardal ar y pryd, a oedd yn dra gelyniaethus tuag at bobl y capel, neu 'y pengryniaid' fel y'i gelwid hwynt, ac iddi godi ffermdy Groes Gwta rhwng y Capel a'r ffordd fawr er mwyn ei guddio o'r golwg wrth fynd a dyfod ar ei theithiau.

A thu ol iddi hithau y mae dwy genhedlaeth arall, mam a nain ei gwr.

Fel yr oedd hi, bu ond y dim iddi fynd i gefn rhyw fws wrth weiddi ar ei meibion yn y drych yn hytrach nag edrych ar y ffordd.

"Roedd fy nhad gyda'i anffurfioldeb arferol yn dymuno i mi atgoffa Miss Davies fod perffaith ryddid iddi ddod â ffrindiau neu deulu i aros yn y fflat unrhyw adeg, ond os bydd rhywun yn dod yno i fyw ar sail fwy parhaol, efallai y byddai hi garediced â gadael iddo fo gael gwybod er mwyn iddo gael trefnu ynglŷn â'r rhent.

Cyfaddefodd golwr arall Abertawe, Jason Jones, iddi fod yn noson hawdd i Wrecsam.

Am hynny, ystyria y pethau hyn, fel na chredech dy fod yn well na'r un o'th gyd-ddynion, rhag it wrth feddwl, ddisgyn o'th falchder ar frys, a chael dy frifo mwy wrth ystyried fod gwraig dlawd yn gwenu ar sebon bob dydd gan gofio'r sbort a roddaist iddi.

Awdl arall â Chymru yn thema iddi.

Mi fydd i fyny iddi hi benderfynu beth i'w wneud.

Cofiaf gael un 'wers' trwy ddysgu tôn a geiriau cân werin yn dechrau 'Pegi Bach a aeth i olchi', a'r drychineb ofnadwy iddi orfod mynd adre i nôl y sebon a chanfod pan ddychwelodd fod y dillad wedi diflannu gyda'r llif.

Dangosodd hynny iddi am y tro cyntaf pan arweiniodd hi allan o'r Aifft, ei harwain i fod, - a byth wedyn yr ecsodus hwnnw yw prif gyfeirbwynt eu perthynas.

Am flynyddoedd gwrthododd y Brifysgol roi eu tîm cyntaf allan yn ein herbyn gan ddweud nad oeddem yn deilwng o'r fath anrhydedd, ond un flwyddyn fe gawsom gêm yn erbyn eu tîm cyntaf, ac er iddi fod yn gêm galed, cafodd y Brifysgol gweir.

Fe wnaeth e ddinistrio'r gêm - dim gadael iddi lifo o gwbwl.

Neidiodd un o'i llygaid o'i phen yn wyrthiol pan geisiodd ei thad drefnu priodas iddi.

Deffrôdd y Times ar unwaith i ddweud y dylid ymarfer '...' yng Nghymru, cyn iddi hithau godi Cynghrair Tir a throi'n ail Iwerddon.

Edwina Currie yn gorfod ymddiswyddo wedi iddi ddweud fod y rhan fwyaf o wyau wedi eu heffeithio gan salmonella.

...' Rhoddodd y gorau iddi ac edrych yn llywaeth ac yn annhwrneiol iawn.

Mae'r llyfryn yn rhagweld pethau'n mynd o chwith hefyd, achos gall ambell i briodas chwalu cyn iddi ddod at ei gilydd hyd yn oed.

Chaiff Cadi Pierce byth roi ei throed i lawr yn Nhyddyn Bach.' Wrth iddi adael, pan ddaeth Catherine Pierce i gymryd ei lle, gofynnodd John iddi a fyddai hi'n fodlon bod yn dyst petai rhywbeth yn digwydd iddo.

Mae'r lleidr yn gosod deg neu ugain hwyrach o'r cewyll gwifrog yma yn y pentref bob nos wedi iddi nosi, ac yna mae'n mynd o gwmpas i'w casglu yn y bore bach.

Byddai hynny'n wers iddi.

Haerodd hithau nad oedd ond wedi dweud y gwir bob gair a bod Siôn Elias wedi gofyn iddi ddod yn ôl ato ym mis Ebrill.

Ar un olwg yr oedd hi eisoes dros hanner y ffordd, a hwyrach iddi oedi am gyfnod.

"Ble'r aeth eira llynedd?" fydd Mam yn ei ddweud pan fydd y gacen siocled wedi diflannu i gyd a neb yn gwybod i ble!' 'Ie,' torrodd Delwyn ar fy nhraws a "Caws o fola ci% fydd hi'n ei ddweud pan ofynna i iddi am arian i brynu hufen iâ, ac addo'i thalu'n ôl yr wythnos wedyn.'

Dymunir yn dda iddi.

Er iddi hithau ildio i'r demtasiwn, anaml iawn y digwydd hynny.

Cyn gadael Addis i ymweld ag Arsi, roedden ni wedi cael gorchymyn i ddychwelyd i'r brifddinas cyn iddi dywyllu.

Anwylai fy mam yr ybaid cynnar hapus a gawsai yn yr ardal honno cyn cael ei symud yn wyth oed i gymoedd diwydiannol Morgannwg; a diau fod swyn iddi yn yr enw 'Merlin'.

mae tori da wastad yn dadlau : yes, but in in real world iddo fe neu iddi hi dim ond un byd real sydd yn bod.

Efallai mai ymgais i ymbellhau oddi wrth ei phrofiad oedd hynny, ond gallwn feddwl hefyd ei bod yn haws o lawer iddi ddangos dyn ifanc yn mynd i'r coleg ac yna i weithio fel athro nag ydoedd i ddangos merch yn gwneud hynny.

Winciodd a tharo'i bac ar ei ysgwydd, gan ddweud wrthi am fynd i'r tū i weld a oedd y ffôn yn gweithio : âi yntau i'w fan i roi caniad iddi.

Gallwn weld, hyd yn oed mor fuan wedi ei chyfarfod, fod meddwl wastad yn mynd i beri trafferth iddi.

Estynnais wddf y botel iddi ac elguro.

Dinas y tu hwnt o hardd yw hon, gyda hanes hir a hen iddi.

Cawsom berfformiad da y tro hwn hefyd, er i'r cantorion gael eu tarfu yn yr act gyntaf drwy i'r golau trydan ddiffodd ddwy neu dair gwaith, a'u gorfodi hwy a'r gerddorfa i roi'r gorau iddi.

Beth oedd yr ots iddi hi beth a ddigwyddai yn y Sir nac yn y dref o ran hynny.

Be sy gan hon o dan glust ei chap y dyddie hyn, gofynnai iddi ei hun.

Fe'i collfarnwyd yn y wasg enwadol er iddi gael croeso gan Prosser Rhys, awdur y bryddest nwydus 'Atgof' yn yr un flwyddyn, fel 'un o'r darnau mwyaf addawol ac arwyddlon a sgrifennwyd gan fardd ifanc ers blynyddoedd'.

Fe roisai Sylvia agoriad iddi i arllwys ei gofidiau.

Efallai hynny, ond er na fu iddi ymboeni rhyw lawer ynglŷn â thechneg yr oedd yn gyson ymwybodol o werth a phwer geiriau.

Er iddi, meddai, ei gynghori i fynd i'r angladd yn groes i'w ewyllys, rhag i neb ei amau, ac addo dal dano, aethai at yr Uwch-arolygydd Prothero yn unswydd i'w fradychu.

Deuent iddi ar fflach, meddai, heb orfod chwilio'n fwriadol amdanynt.

Cerdded y gwaliau a llwybreiddio fy ffordd o'r Forum - sgwâr braf gyda'r deml i Jupiter yn llanw un pen iddi a'r Basilica a themlau Apollo a Venus yn addurno'r pen arall.

Ni chofiai iddi erioed weld yr un ohonynt, gan na fyddent byth yn siopio'n y pentref nac yn mynychu cyfarfodydd.

Daeth diwedd Medi cyn iddi fedru cyflwyno'i dogfennau cyflawn i'r Swyddfa Gartref.

Nid yw'n cynnig atebion rhwydd i ni ynglyn â sut i fynd ati i drefnu'r Gymraeg yn y Cynulliad, ond mae'n dangos pa mor bwysig yw paratoi yn drylwyr i gael sustem effeithiol o'r diwrnod cyntaf un: sustem sydd yn caniatau iddi fod yn hollol ymarferol a phriodol i ddefnyddio'r Gymraeg a'r Saesneg fel ei gilydd ym mhob agwedd o fywyd y Cynulliad.

Ni fu Ebrill yn sychach er iddi gynhesu'n anfodlon ar adegau.

Gan iddi basio'n syth drwodd, doedd 'na ddim posib astudio'r fwled ond fe gawson ni hyd i ddarnau bychain o'r metel ar y siaced.'

Dywedodd y cwmni betio Ladbrokes fod gobaith iddi werthu'n well nag unrhyw record arall dros yr wyl.

Ceisia plaid wleidyddol feddiannu'r grym hwnnw iddi hi ei hun.

Mae croeso iddi hi fyw yn ôl patrwm Ledi Gysta os ydi'n dewis hynny, ond mae disgwyl i mi siopwr ynghanol gwlad, drefnu 'mywyd ar yr un llinella â rhyw sprigyn o Syr hefo mwy o bres neg o synnwyr, yn afresymol.

Digon gwasgaredig oedd y tai a'r bythynnod, ac wedi iddi nosi fyddai yna ddim golau heblaw'r lleuad, os o gwbl.

Cynyddai'r cynnwrf a'r siom ynddi a chododd yn sydyn a gwisgo'i gwn werdd gynnes, anrheg pen blwydd ei thad iddi, a mynd allan i'r berllan gan gerdded yn gyffrous rhwng y coed, 'nôl a mlaen ar hyd ac o gwmpas y llyn pysgod am hanner awr gyfan gan fwmian iddi ei hun: 'Hannah ddim yn deall .

Ni ofynnodd iddi erioed gynnau tân na gwneud neges, roedd yn ormod o ūr bonheddig i hynny.

O dan yr ymagweddu hwn ceid cronfa o ragrith siofenistaidd a ganiatâi ryddid, os nad penrhyddid, i ddynion, ond a gollfarnai'n chwyrn a diarbed unrhyw ferch, boed honno'n briod neu beidio, a hawliai'r un rhyddid iddi'i hun, neu a syrthiai'n ysglyfaeth i ysfa rywiol dyn.

llyfrau, am yr ail neu'r trydydd tro weithiau, yn ystod ei hawr ginio wrth fwyta'r brechdanau y byddai ei mam yn eu gwneud iddi.

Bu'n rhyddhad mawr iddi weld yr heddlu yn dod i ymchwilio i'r mater.

Gyda'r geiriau dramatig yna y disgrifiodd un o gystadleuwyr Blind Date sut y bun rhaid iddi daflu ei hesgid at y bachgen ai henillodd er mwyn gwneud iddo wrando.

Daethant â'u cyfeillgarwch i helpu mam i ymsefydlu mewn pentref glofaol a oedd yn gwbl ddieithr iddi.

Nid oedd gennyf ronyn o chwaeth at fasnach, ie yr oedd ynof wrthwynebiad mawr iddi; a theimlwn nad arnaf fi yr oedd y bai fy meistr Abel oedd wedi fy arwain i hyn, ac wedi creu ynof ddiflastod at fusnes a chyfeirio fy nhueddiadau at bethau eraill.

Efallai nad oedd o'n hoffi iddi ymyrryd rhyngddo fo a Cathy ond ni allai esbonio'i ymateb i'r holi am Maes Môr.

Ninnau'n dal ein hanadl wrth ei dilyn drwy'r drysni a'i gwylio'n gwyro dros y dibyn, ac yn cyd-lawenhau yng ngwir ystyr y gair wrth iddi godi'r ddafad ar ei hysgwyddau.