I hyrwyddwyr ieithoedd lleiafrifol, iaith yw'r symbol grymusaf oll gan ei bod yn elfen hanfodol mewn unrhyw ymgais i godi ymwybyddiaeth a chyflwyno ideoleg, sef y camau cyntaf tuag at greu model o drosglwyddiad iaith a diwylliant hyfyw.

Yn ^ol Marx, mae'r uwch-ffurfiant yn cyflawni ei swyddogaeth o gyfreithloni'r cysylltiadau cynhyrchu sy'n bodoli yn yr is-ffurfiant trwy hyrwyddo ideoleg y dosbarth rheoli yn yr ysgolion, y cyfryngau, y gyfraith, etc.

Serch hynny, mae yna dystiolaeth mai cael ei arwain, os nad ei wthio, i freichiau'r Rwsiaid oedd tynged Fidel, yn hytrach na dilyn ideoleg bersonol.

Yn wir, hawdd credu fod Pero/ n ei hun erbyn hyn wedi troi yn ei fedd o weld un o'i ddisgyblion mwyaf ffyddlon yn troi'r holl ideoleg wyneb i waered.

Cynhyrchir agweddau, gwerthoedd ac arferion o fewn yr uwch-ffurfiant, ond er fod yr ideoleg hegemonaidd yn gweithredu i integreiddio pawb i mewn i'r system ddominyddol o werthoedd, gan gynhyrchu synnwyr cyffredin sy'n treiddio drwy'r system, eto saif rhai y tu allan i'w dylanwad.

Credai'n ddiau nad lle nofelydd oedd cynhyrfu'r dyfroedd politicaidd, ac mai nofel sal fyddai honno a ddarluniai bethau yn ol rhyw ideoleg wleidyddol ddu-a-gwyn.

Ideoleg neo-ryddfrydol sydd y tu cefn i'r hen Ddeddf Iaith.

Darllen oedd ei brif ddiddordeb ac, fel Fidel, roedd ei gymhellion yn tarddu o ramant a moesoldeb yn hytrach nag unrhyw ideoleg bendant.