Ystyrid yr iaith ymerodrol fel un a oedd yn rhagori ar yr ieithoedd lleiafrif.

Trwy weddill y ganrif ddilynol aethpwyd ati i gymharu ieithoedd â'i gilydd er mwyn olrhain nodweddion y famiaith wreiddiol a cheisio adlunio'i ffurfiau.

Cawsant y cyfle i weld ffilmiau cartwn wedi eu trosleisisio i amryw ieithoedd - gan gynnwys Ffrangeg.

Roedd y rhesymau am hyn yn gymhleth ac amrywiol iawn ond un rheswm diamheuol oedd y ffaith nad oedd y cyrsiau a arweiniai at yr arholiadau traddodiadol mewn ieithoedd modern yn atyniadol i'r mwyafrif.

Mwy poblogaidd eto oedd rhai o'r cyfieithiadau o'r Beibl a wnaed i ieithoedd brodorol yn y cyfnod hwn, yn enwedig y rheiny oedd ar gael yn Almaeneg ac Eidaleg.

Nid yw'n syndod yn y byd mai'r stori fer yn hytrach na'r nofel yw ffurf ryddiaeth fwyaf poblogaidd ieithoedd lleiafrifol.

A beth am Occitaniaid Ffrainc neu Sardiaid a Friuliaid yr Eidal, a siaradai dafodieithoedd (i'w cyfoeswyr) sydd bellach yn cael eu cydnabod yn ieithoedd annibynnol?

Roedd yna ieithoedd eraill i'w clywed yn y ffilmiau ond roedd hi'n amhosibl mynd i weld popeth, hyd yn oed i'r ffilm byff mwyaf ymroddedig a symudol.

Cyfieithu o'r Lladin i'r ieithoedd brodorol, a'r Gymraeg yn eu plith, oedd y ffordd bwysicaf o gyflawni hyn oll, cyfieithu, fel y dywedodd Thomas Wiliems, 'pob celfyddyt arbenic or gywoethoc Latiniaith yr geindec Gymraec einom'.

Credwn mai'r Gymraeg yw priod iaith Cymru ac y dylid cydnabod y Gymraeg a'r Saesneg fel ieithoedd swyddogol.

(ii) Ieithyddiaeth Ddisgrifiadol, yn canolbwyntio ar ddadansoddi a disgrifio'n syncronig, hynny yw, mewn cyfnod arbennig neu, nodweddion ieithoedd unigol, gan gynnwys iaith ardal (tafodiaith) neu ddosbarth arbennig neu hyd yn oed iaith unigolyn (idiolect); (iii) Ieithyddiaeth Gymharol, yn cynnwys cymharu dau gyfnod yn hanes un iaith neu'r berthynas rhwn nifer o ieithoedd; astudiaeth hanesyddol, ddeiacronig y gelwir y math hwn o waith ieithyddol; (iv) Ieithyddiaeth Gymwysedig.

Er y cyfeiriad yng Nghytundeb Belffast at ieithoedd eraill, i bob pwrpas siartr hybu'r Wyddeleg yw'r adran sy'n delio ag ieithoedd.

Gwendid sylfaenol arall yw nad y'r Gymraeg yn cael ei chydnabod fel un o 'ieithoedd swyddogol' Prydain.

Y mae'r bobl sy'n siarad yr ieithoedd "imperialaidd", fel y gelwir hwy, - Rwseg, Almaeneg, Ffrangeg, Sbaeneg a Saesneg - yn debyg iawn i'w gilydd yn eu hymagwedd at ieithoedd lleiafrifol.

I hyrwyddwyr ieithoedd lleiafrifol, iaith yw'r symbol grymusaf oll gan ei bod yn elfen hanfodol mewn unrhyw ymgais i godi ymwybyddiaeth a chyflwyno ideoleg, sef y camau cyntaf tuag at greu model o drosglwyddiad iaith a diwylliant hyfyw.

Rhaid crybwyll elfen nad oedd yn wybyddus i'r cynllunwyr cynnar ond a gafodd ddylanwad mawr ar eu datblygiad maes o law, sef gwaith Prosiect ieithoedd Modem Cyngor Ewrop.

* Gall cymunedau aml-hiliol fod angen defnyddiau mewn gwahanol ieithoedd.

Pan oedd Hugh Evans yn dechrau trafferthu gydag ieithoedd, daeth i un o groesffyrdd pwysig bywyd.

Yn ystod yr amser a dreuliodd yn Rhydychen y daeth gyntaf o dan ddylanwad y Dadeni Dysg, a dyma'r pryd y dysgodd Roeg a Hebraeg, ieithoedd a fyddai'n waelodol bwysig isso wrth geisio trosi'r Ysgrythurau.

Y siaradwr gwâdd eleni fydd Allan Wynne Jones, Cadeirydd Biwro Ieithoedd Lleiafrifol Ewrop.

Mae'r Grwp am ddod â newyddion am frwydrau pobloedd, mudiadau a ieithoedd eraill i dudalennau'r Tafod. Os oes gennwch chi newyddion i'w cyfrannu at y tudalennau – gorau'n byd.

Proses ddamweiniol bron oedd hi, ac yn wir, parhaodd Lladin yn ei bri fel cyfrwng mynegiant ochr-yn-ochr a'r cynnydd yn yr ieithoedd brodorol, o leiaf mewn rhai meysydd.

Dylai'r Cynulliad gynorthwyo i sbarduno symudiad yn Ewrop am Ddeddf Iaith i Ewrop gyfan fydd yn sicrhau statws cyfartal i holl ieithoedd Ewrop.

Mae llywodraeth yr Ynysoedd Balearaidd (Mallorca, Menorca, Eivissa ac ynysoedd llai) yn hurio heddlu iaith i glirio rhai o 'ghettos' ieithyddol yr ynysoedd lle mae'r holl arwyddion mewn ieithoedd tramor.

Nid oedd Coverdale yn hyddysg yn yr ieithoedd gwreiddiol, ac y mae ei fersiwn yn seiliedig ar fersiynau Lladin Pagninus ac Erasmus, ar fersiwn Almaeneg Luther ac ar fersiwn Saesneg Tyndale.

Tan yn ddiweddar, dim ond addysg Sbaeneg a ganiatawyd, ond dan y cynllun hwn, caiff plant addysg mewn Saesneg, Creole, Miskito ac ieithoedd ethnig eraill.

Mae Dal Ati yn ceisio helpu dysgwyr Cymraeg a'r ieithoedd Celtaidd eraill.

Ar lefel Ewropeaidd, mae'r Gymraeg yn eithriad ymhlith ieithoedd mewn sefyllfaoedd tebyg gan nad yw'n iaith swyddogol.

Y ddawn i fedru dysgu ieithoedd eraill.

Yn anffodus, er na fedrir gwadu na allai Dafydd ap Gwilym fod yn ddyledus i gorff o farddoniaeth werinaidd, nid yw'r fath gorff wedi ei gadw, tra cedwir corff o ganu cyfandirol yn ieithoedd Profens, Gogledd Ffrainc, yr Almaen, etc., sy'n cyfeirio at un ffynhonnell bosibl i'r dylanwadau a fu'n gweithio ar y bardd Cymraeg.

Y mae'r mudiad nodau graddedig yn un o'r datblygiadau mwyaf diddorol a fu ym maes dysgu ieithoedd modern yn ystod y cyfnod diweddar - ac yn un o'r rhai a welodd y cynnydd mwyaf yr un pryd.

Dros amser, fe drodd dyneiddiaeth o fod yn fudiad a nodweddid yn bennaf gan barch at ddysg yr Hen Fyd, mudiad a wreiddid yn arbennig yn y diwylliant Lladin clasurol, i fod yn fudiad a oedd yn hybu'r ieithoedd brodorol, ac, i raddau llai, ddiwylliant brodorol yn ogystal.

Ei gred, fel amryw o'i gyfoeswyr, oedd fod y Gymraeg yn tarddu o'r Hebraeg ac y gellir olrhain ei tharddiad yn ôl i'r cymysgu ieithoedd a ddigwyddodd adeg helynt Twr Babel.

Gobeithia barhau gyda'i waith ymchwil mewn mathemateg gymhwysol a'i waith ar fwrdd golygyddol Y Gwyddonydd , ysgrifennu ambell adolygiad a dilyn ei ddiddordeb mewn ieithoedd (cyfieithodd un o ddramau Gogol,Yr Archwilydd i'r Gymraeg yn ddiweddar).

A'r Gymraeg ydyw un o ieithoedd hynaf Ewrop, yr hynaf medd rhai.

Bydd gobaith milynau wedi ei ddatgan mewn amryw o ieithoedd ar un diwrnod mawr o wrthdystio.

Aeth ymlaen i'r Brifysgol ym Mangor i astudio mathemateg ac er i'w ddiddordeb afieithus mewn ieithoedd barhau (gall ddarllen Ffrangeg, Almaeneg, Eidaleg a Rwseg) ym maes mathemateg y gwnaeth ei fywoliaeth.

Cynrychiolai yr ieithoedd eraill elfennau estron a oedd yn dinistrio undod ysbrydol y genedl.

Nid oes gan y Deyrnas Gyfunol gyfansoddiad ysgrifenedig a'r traddodiad hwnnw o gymryd pethau'n ganiataol oni phrofir yn wahanol sydd i gyfrif am nad oes datganiad ffurfiol o statws swyddogol y Saesneg fel sydd ar gyfer ieithoedd eraill mewn gwladwriaethau sydd â chyfansoddiad ysgrifenedig.

Nid yw'n syndod bod Dobrovsky a Kazinczy, sylfaenwyr ieithoedd llenyddol modern eu dwy wlad, yn swyddogion addysg o dan y canolwr mawr Joseph yr ail, a bod Dositej Obradovic, tad yr Oleuedigaeth Serbaidd, hefyd yn edmygydd mawr ohono.

Rydym hefyd yn chwilio am bobl i gyfieithu rhai o daflenni'r Gymdeithas i ieithoedd eraill; rhowch wybod i ba ieithoedd (mawr a bach) y gallwch gyfieithu.

Yna, gofynnit i'r trefnydd iaith alw cyfarfod o'r athrawon ieithoedd modern lleol.

'Roedd Tyndale yn hyddysg yn ieithoedd gwreiddiol y Beibl, ond mae'n amlwg fod ei fersiwn o'r Testament Newydd yn ddyledus i fersiwn Erasmus a'i fod yn gyffredinol yn drwm dan ddylanwad fersiwn Luther.

Pan ddaeth Y Cymry, diolch i ysgolion Griffith Jones, yn bobl lythrennog, yr oedd y Gwyddelod, fel y Llydawyr a'r Sgotiaid Gaeleg, yn anllythrennog; yng Nghernyw ac Ynys Manaw yr oedd yr ieithoedd brodorol wedi marw neu ar farw.

Dan y pennawd olaf hwn y bydd yr ieithydd yn ymdrin â chwestiynau dysgu ieithoedd, seicoleg iaith, cymdeithaseg iaith a pheirianneg gyfathrebu (trosglwyddo iaith trwy gyfrwng heblaw'r rhai arferol o siarad ac ysgrifennu).

A mae e'n sgolar gyda'r mwya'r ffor' hyn ac yn siarad lot o ieithoedd.

Mae nifer y copi%au llawysgrif o'r ddau destun hyn, ac eraill ar yr un thema, yn dyst i boblogrwydd eithriadol chwedlau'r Greal yn Ffrainc yn ystod y drydedd a'r bedwaredd ganrif ar ddeg, ac yn ystod y ddwy ganrif hynny hefyd fe welwyd tuedd - bron na allwn alw'r peth yn ffasiwn - i gyfieithu gweithiau llenyddol o'r Ffrangeg i ieithoedd brodorol eraill gorllewin Ewrop a'r tu hwnt, a'r Gymraeg yn eu plith.

Y sefyllfa fel mae'n sefyll ar hyn o bryd yw mai ieithoedd Lwcsenbwrg yw'r unig ieithoedd a fydd yn derbyn arian o gyllid Blwyddyn Ryngwladol Ieithoedd y flwyddyn nesa, hyn am fod yr ieithoedd hyn wedi eu clustogi yn ieithoedd swyddogol oddi fewn i'w cenedl wladwriaethau.

A meddai Dryden, 'Petai wedi byw [Aristotlys] i weld ein dramâu ni buasai wedi newid ei feddwl.' Fel yr awgrymir yn y dyfyniad, adnabyddiaeth mor eang ag sy'n bosibl o amrywiol ffurfiau o amrywiol gyfnodau gan amrywiol lenorion o amrywiol ieithoedd sy'n gwneud barn sy'n werth dibynnu arni.

Anerchwyd y cyfarfod gan Allan Wynne Jones, Cadeirydd Biwro Ieithoedd Lleiafrifol Ewrop, a Dafydd Thomas ar ran Cyfeillion y Ddaear.

Mae Statud Awtonomi Gwlad y Basg a'r ddeddf iaith yn nodi mai Basgeg yw iaith naturiol Gwlad y Basg; ac mai ieithoedd swyddogol Gwlad y Basg, yw Basgeg a Sbaeneg.

Mae Dal Ati yn ceisio helpu dysgwyr Cymraeg ar ieithoedd Celtaidd eraill.

Yn ogystal, credwn y dylid cydnabod ieithoedd eraill Cymru.

Ieithoedd swyddogol yr aelod-wladwriaethau yw ieithoedd swyddogol yr Undeb Ewropeaidd.

b) dynodi beth yw ieithoedd swyddogol Cymru fel rhan o'i hunaniaeth greiddiol fel bo darparwyr gwasanaethau a masnachwyr o'r tu allan yn enwedig yn ymwybodol o fodolaeth yr iaith Gymraeg a dyhead pobl Cymru i greu dyfodol iddi.

Rhagfarn yn erbyn ieithoedd estronol ar ran cymaint o bersonau uniaith Saesneg yw'r prif reswm.

Agor meysydd dysg - dyna sylfaen dyneiddiaeth, a dyna yn y pen draw a barodd orseddu'r ieithoedd brodorol.

Mae statws y Gymraeg yn wanach na nifer o ieithoedd eraill Ewrop nad ydynt yn ieithoedd gwladwriaethol.

Cyn hynny, yn Llundain, ieithoedd oedd fy mhynciau cryf i yn yr ysgol.

Fe ddylai'r Gymraeg fod ymhlith yr ieithoedd hynny sydd yn gallu dal eu tir ac estyn allan, ond, heb seiliau cadarn a chynllunio bwriadus a strategol, wnaiff hyn ddim digwydd.

Caiff personau heblaw Aelodau annerch pwyllgorau mewn ieithoedd eraill drwy gytundeb ymlaen llaw â'r cadeirydd' -- mewn lle amlwg yn ystafell y Pwyllgor neu ar gardiau bach ar y bwrdd o flaen pob aelod.

Mae'r gallu i edrych ar y bydysawd yn y gwahanol rannau o'r sbectrwm wedi bod o gymorth i ni ddeall y bydysawd yn well nag erioed o'r blaen; fel y byddai siarad pob un o ieithoedd pobloedd y blaned yn golygu dysgu llawer mwy am y gwahaniaethau sy'n bodoli yn y byd.

Yn y dyfodol, gobeithir ehangu'r wefan i gynnwys tudalennau mewn ieithoedd eraill (dim ond Cymraeg a Saesneg sydd ar hyn o bryd), a chynnig mwy o wybodaeth fyth -- bydd fersiwn electronig o Faniffesto'r Gymdeithas ar gael i'r byd erbyn yr Haf.

Mae ieithoedd nad ydynt yn ieithoedd 'gwladwriaeth' oddi mewn i Ewrop yn mwynhau uwch statws.

Pobl yn siarad mewn ieithoedd dieithr jargonaidd a'u Cymraeg artiffisial wedi ei loywi gyda Detol yn lle defnyddioldeb a difyrrwch.

Yn ei cherdd Cusan Hances, sy'n un o ddwy gerdd o deyrnged i'r diweddar RS Thomas, mae Menna Elfyn yn pwysleisio'r gred mai pontio ieithoedd - ac felly pobloedd - mae cyfieithu ac nid difetha'r farddoniaeth wreiddiol.

Hyn sy'n esbonio'r corff sylweddol o lenyddiaeth grefyddol yn y Gymraeg ac mewn ieithoedd eraill a oroesodd o'r Cyfnod Canol.

Bu Annes Glynn yn sgwrsio gydag ef am ei yrfa yn y coleg, y newidiadau a fu, y prinder o Gymry Cymraeg sydd yn dilyn gyrfa ym maes gwyddoniaeth, ei ddiddordeb mewn ieithoedd a'i gysylltiad ag ysbiwr i'r KGB...

Camgymeriad, er hynny, fyddai credu bod Unbennaeth Oleuedig bob tro yn niweidiol i ieithoedd lleiafrifol, a'r meddylfryd Herderaidd bob amser yn arf gadarn o'u plaid.

Er enghraifft, yr oedd y dysgedigion, gwyr y Dadeni, yn falch odiaeth o'r Gymraeg fel un o'r ieithoedd clasurol; ond ar yr un pryd canmolai rhai ohonynt, megis William Salesbury, ymdrech Henry VIII i wneud y Saesneg yn iaith gyffredin rhwng y Cymry a'r Saeson.

Wrth chwilio am eiriau fel 'piano' neu 'drama' sydd yr un peth yn Gymraeg, Saesneg ac ieithoedd eraill, bydd y Chwilotydd yn dod o hyd i'r safleoedd Cymraeg sy'n cynnwys y gair, yn hytrach na rhestri'r holl safleoedd ym mhob iaith.

d) dod a statws y Gymraeg yng Nghymru i gydymffurfio a statws ieithoedd llewyrchus eraill yn Ewrop nad ydynt yn brif iaith y wladwriaeth, yn hytrach na bod y Gymraeg yn aros yn answyddogol ynghyd ag ieithoedd mwy difreinteidig na hi.

hefyd i AEM, a chynrychiolwyr addysg uwch a oedd â diddordeb yn y maes O'r symposiwm hwn y deilliodd y Pwyllgor Cenedlaethol ar gyfer Nodau Graddedig mewn Dysgu Ieithoedd Modern (...) y cyfeirid ato'n ddiweddarach â'r acronym amhersain GOML.

Ystyrid yr ieithoedd brodorol yn rhy ddiffygiol mewn dysg a disgyblaeth i'w defnyddio ar gyfer gwneud trosiadau boddhaol ohono.

Nid yw'r farchnad rydd a'r sector preifat wedi sicrhau fod adnoddau electronig yn bodoli yn y Gymraeg yn yr un ffordd ag y maent i'w cael ym mhrif ieithoedd Ewrop.

Yna, yn sgîl cyhoeddi adroddiad interim Ieithoedd Modern pwysleisiwyd yr angen i gynnwys y Gymraeg yn y rhestr o ieithoedd sy'n bosibl eu dysgu yn Lloegr.

Yr ieithwyr/- wragedd a oedd yn gweithio ar y Catalan a'r Occitan oedd y rhai cyntaf i wneud hyn - yn ogystal ^a gofyn beth oedd sefyllfa'r ddwy iaith mewn cymuned ddwyieithog, a pha un oedd yn cael ei defnyddio i ba pwrpasau, aeth y rhain ati i ofyn pam bod yr ieithoedd yn rhannu fel ag yr oeddynt, a sut yr oedd hyn yn newid dros gyfnod o amser.

Ar yr ieithoedd clasurol yr oedd y pwyslais.

Ymhlith syniadau eraill y mae gwahodd sêr y cyfryngau a chwaraeon i gwrdd â grwpiau o blant a phobl ifainc, trefnu teithiau cyfnewid gydag ieuenctid o wledydd sydd yn siarad ieithoedd lleiafrifol a llunio cyweithiau cymunedol fyddai'n denu pobl ifainc i gyfrannu tuag at ddiogelu'r amgylchedd a bod yn fwy ymwybodol o'r peryglon sydd yn ei bygwth.

Yn y Senedd, mae'r rheoliadau yn nodi mai ieithoedd swyddogol Senedd Gwlad y Basg yw Basgeg a Sbaeneg ac y gellir defnyddio'r ddwy iaith fel ei gilydd.

Mae gwledydd eraill sydd yn cymryd normaleiddio eu hiaith o ddifrif bellach yn gweld twf yn y niferoedd sy'n medru'r iaith ar draws y sbectrwm oedran er gwaetha'r pwysau cynyddol oddi wrth ieithoedd dominyddol y byd.

Yr oedd yn ysgolhaig gwych ac yn hyddysg yn yr ieithoedd clasurol ac ieithoedd diweddarach.

Y mae'n ddi-os i Morgan weld yn y cyfieithiad hwn gychwyn rhagorol i'r dasg o gael fersiwn Cymraeg o'r Ysgrythurau seiliedig ar yr ieithoedd gwreiddiol.

Wrth gymharu rhestrau o eiriau yn yr ieithoedd hyn sylwyd ar y cyfatebiaethau seinegol rhyngddynt a lluniwyd 'deddfau seinegol', sef fformiwlâu i ddynodi'r cyfatebiaethau hyn, ac aeth corff o ysgolheigion ym Mhrifysgol Leipzig yr Junggrammatiker, 'y gramadegwyr newydd', i gredu bod y 'deddfau' hyn yn ddieithriad, bod eglurhad i bob cyfuniad ac nad damweiniol oeddynt.

Felly, pan ddechreuodd papurau gwaith y Prosiect Ieithoedd Modern gylchredeg yng ngwledydd Prydain, nid syndod iddynt gael croeso gan grwpiau o athrawon.