Yma mae ganddo ddysgeidiaeth, ac fe all apelio at eiriau yr Arglwydd Iesu i'w gefnogi - "nid myfi chwaith ond yr Arglwydd".

Hwyrach y maddeuir imi am awgrymu fod Paul wedi gweld pethau'n glir ryfeddol a'u crynhoi mewn brawddeg fer, "Nid oes na gwryw na benyw canys chwi oll un ydych yng Nghrist Iesu%.

Dyma arwyddocâd athrawiaeth y ddwy natur mewn perthynas â'r iawn, mai Duw sy'n gweithredu er iachawdwriaeth ei bobl gyda Iesu, fel Mab Duw, yn cyflawni'r goblygiadau dynol tuag at y Tad.

Gallai'r Iesu yn hawdd fod yn meddwl am y cyfeiriadau hyn yn yr ysgrythurau ar y pryd, neu am oracl enwog Eseciel yn erbyn bugeiliaid Israel: 'Fel hyn y dywed Yr Arglwydd

Wedi trech y daith genhadol, yr oedd angen gorffwys ar y disgyblion a chyfle i adolygu'r genhadaeth gyda Christ; ac wedi marwolaeth ysgytiol Ioan Fedyddiwr a'r elyniaeth gynyddol o du'r Phariseaid a'r Herodianiaid i Grist, ar ben ei brysurdeb mawr gyda'i ddamhegion a'i wyrthiau, yr oedd angen encil ar yr Arglwydd Iesu hefyd.

Onid tosturi a deall pobl fach unigol oedd cyfrinach yr Iesu?

Cafwyd goleuni newydd ar rai o ddamhegion yr Arglwydd Iesu, hynny'n dod â'r aelodau'n nes at ddeall natur Teyrnas Dduw a'i dylanwad ar y rhai hynny sy'n amcanu at fod yn aelodau ohoni.

Felly fe gawn bobl eisiau mabwysiadu egwyddorion Iesu Grist neu gymhwyso ei ddysgeidiaeth at broblemau cyfoes yn y gobaith y gwnaiff hynny eu datrys.

Daethai'r Arglwydd Iesu i dderbyn fy Anwylyd a'i arwain i fywyd tragwyddol.

Hoff iawn oedd Megan o ganu - a hawdd Iawn iddi oedd rhannu; Rhoes oes i waith yr Iesu A dewr fu'n yr oriau du.

Effaith y temtiad oedd peri i Iesu ymgymryd yn hollol agored yng ngŵydd ei ddilynwyr ag anturiaeth y chwyldrowr di-drais.

Yr oedd Iesu wedi ei anfon yn llysgennad y Duw goruchaf.

Ar ôl ei holl ymdrechion i ddynoli Iesu yn y fersiwn gwreiddiol, dyma ef dair blynedd yn ddiweddarach yn ei ailddwyfoli - ac mae'r gerdd yn gyfoethocach ac yn sicrach ei rhediad o'r herwydd.

Anfonodd Duw ei Fab Iesu i'r byd yn gyflawn o'r bywyd perffaith i'n dysgu amdano ac i'n gwahodd bawb, gwerinoedd yr holl ddaear ,i mewn i'w Deyrnas ei Hun." Oblegid ei fod yn gweld "Gormes gyfalafol-imperialaidd yn caethiwo plant y Tad yng Nghymru ac yn eu difreinio%, meddai Gerallt Jones, "Y mae'n genedlaetholwr Cymraeg o Gristion".

Yn y bedwaredd wylfa o'r nos, yn ôl dull y Rhufeiniaid o rannu'r nos, ymddangosodd yr Iesu iddynt, yn cerdded ar y môr ac yn nesa/ u at y cwch fel drychiolaeth (ffantasma).

Penderfyniad cennad y Deyrnas oedd ymwrthod â'r math o Selotiaeth a ymddiriedai yn nulliau grym materol; ond ategir gan yr hanesion am demtiad Iesu yn yr anialwch y dybiaeth iddo gael ei demtio i ennill goruchafiaeth ar y byd trwy ddefnyddio dulliau'r byd ac iddo orchfygu'r demtasiwn.

Gollwng hwy, iddynt fynd i'r wlad a'r pentrefi o amgylch i brynu tipyn o fwyd iddynt eu hunain.' Atebodd yntau hwy, 'Rhowch chwi rywbeth i'w fwyta iddynt.' Meddent wrtho, 'A ydym i fynd i brynu gwerth ugain punt o fara a'i roi iddynt i'w fwyta?' Yr Arglwydd Iesu, yn ôl adroddiad Ioan, a gymerodd y cam cyntaf yn y sefyllfa ddyrys trwy ofyn i Philip: 'Lle y gallwn brynu bara i'r rhain gael bwyta?' Amcangyfrifodd Philip, y Swyddog Bwyd, debyg, ymhlith y deuddeg, y byddai eisiau o leiaf werth ugain punt o fara i roddi tamaid i bob un.

Ond, er cydnabod gwir ddyndod Iesu Grist, y rhyfeddod mawr - y peth a'i gwnai'n unigryw oedd fod ei ddyndod wedi ei briodi â Duwdod.

Y peth sy'n llorio pobl feilchion yw sylweddoli gydag angerdd fod Iesu Grist wedi gwneud rhywbeth drostynt hwy'n bersonol.

Iddo ef, yr oedd natur yr Iesu yn ranedig - yn ddyn ac yn Dduw - a rhaid oedd gwahaniaethu'n ofalus rhwng y ddau er mwyn osgoi pechod eilunaddoliaeth a ddilynai o ganlyniad i addoli yr hyn oedd yn ddynol yn ei natur.

Mewn nodyn ar y dechrau dywed fod y 'llyfrau cofnodion yn awr ynghadw gan lywydd y Gymdeithas er ei dechreuad, sef Prifathraw Coleg yr Iesu h.y.

Mae a wnelo Iesu Grist â'r bydysawd oll, a phopeth sydd ynddo,

Aethai yntau "i wynfa'r haul at yr anfarwolion." Pan glywais am farw fy nyweddi, y geiriau a ddaeth i'm meddwl oedd: Safodd yr Iesu ar y lan.

Pwysig yw craffu ar y gwahaniaeth mawr rhwng ymateb yr Iesu ag ymateb ei ddisgyblion i'r sefyllfa.

Dechreuodd Carol eu diddanu drwy ddweud wrthynt am ryw Nadolig pell yn ôl, pan oedd Anti Lynda'n fabi bach fel Iesu Grist yn y llyfr stori Nadolig.

Gofynnwn hyn yn enw Iesu Grist, trwy yr Hwn y gwnaethpwyd pob peth.

dacw'r man, a dacw'r pren Yr hoeliwyd arno D'wysog nen, Yn wirion yn fy lle; Y ddraig a sigwyd gan yr Un, Can's clwyfwyd dau, congcwerodd Un, A Iesu oedd Efe.

Mae'n addas inni ein cyflwyno ein hunain, ein teulu, ein ffrindiau, ein hardal, a'n gwlad i'r Duw trugarog sy'n cofio mai llwch ydym ac yn ein cylchynu â'r gras a ddatguddiodd mor ysblennydd inni yn ei Fab, Iesu Grist, sydd yr un ddoe, heddiw ac am byth.

Yr oeddwn yn meddwl fod dillad duon allan o le i goffau am Anti, oedd siwr i chi yn y gwynfyd ym mhresenoldeb Iesu Grist.

Syfrdanwyd y byd â'i eriau - aralleiriad o beth a ddywedwyd gan yr Arglwydd Iesu ddwy fil o flynyddoedd yn ôl.

Ni hawliai Iesu, y mae'n ddiogel gennyf, unrhyw swydd neu deitl o urddas gwleidyddol neu eschatolegol iddo ei hun, ond y mae'n sicr fod llawer yn ei oes yn meddwl amdano fel un a gyflawnai'r addewid am y Meseia, fel un a fyddai'n rhyddhau ac adfer Israel.

Pâr i wirioneddau dy Air sanctaidd oleuo'n deall ac i wyrthiau dy ras ddyfnhau ein hargyhoeddiad nad oes enw arall wedi ei osod tan y nef trwy yr hwn y mae'n rhaid inni fod yn gadwedig ond enw Iesu.

Byth oddi ar amser cyfraniadau nodedig Johannes Weiss ac Albert Schweitzer at yr astudiaeth o Iesu Hanes bu'n rhaid i'r ysgolheigion hynny a fu'n credu fod yr astudiaeth yn debyg o ddwyn ffrwyth dderbyn y gwirionedd nad oes fodd deall pwrpas a gwaith yr Iesu heb roi lle canolog i'w ddisgwyliad eschatolegol.

Pan ddywedodd yr Iesu wrth y disgyblion i fod e'n mynd i baratoi lle iddynt, a'u bod nhw'n gwybod y ffordd, a'r lle 'roedd e'n mynd, a thra oedd y gweddill o'r disgyblion yn meddwl dros y peth, yn pwslo ac yn ceisio dyfalu beth i'w ddweud, Tomos oedd yr un, y very one a ddwedodd wrtho yn blwmp ac yn blaen nad oedden nhw ddim yn gwybod o gwbwl, y ffordd na'r lle.

Y cyhuddiad yn erbyn Iesu o Nasareth, er hyn i gyd, oedd ei fod wedi hawlio bod yn Frenin Israel, yn Feseia.

Pawb yn ei gofio, pawb yn siarad yn angharedig amdano oherwydd ei wendid, am ei fod e'n amau atgyfodiad yr Iesu, ei Fishtir.

Yr ateb yw, yn Iesu Grist.

Yn ôl un hen gred golchwyd y baban Iesu am y tro cyntaf wrth dân o bren onnen.

Lle cynt y darluniwyd Crist 'yn un â phridd y ddaear' a'i adael ar hynny, bellach daethpwyd i'w gynysgaeddu ag enaid ac i synio amdano fel 'Iesu rhydd', fel un (a defnyddio iaith Peate am y tro heb egluro dim arni) wedi canfod ei enaid a thrwy hynny sicrhau anfarwoldeb iddo'i hun.

Cofio crwt yn holi ar ddiwrnod pleidleisio a oeddwn i wedi bod yn rhoi croes i Iesu Grist.

Yn union fel y bu i'r Archoffeiriad Iddewig, ar W^yl y Cymod, daenu gwaed ar glawr neu 'drugareddfa' Arch y Cyfamod a gedwid yng nghysegr sancteiddiolaf y deml, aeth Iesu yntau y tu hwnt i'r llen wedi taenu ei waed ei hun yn aberth dros ei bobl (Heb.

Ac wrth gwrs, mae ateb yr Iesu yn gyfarwydd i ni i gyd...

Effeithir popeth gan y pwyslais newydd ar 'enaid': mae'r profiadau a barodd i'r bardd arddel Iesu fel dyn wedi troi'n foddion iddo ei goleddu bellach fel ymgorfforiad o Gariad ac fel esiampl i'w efelychu.

Gofynnodd hwnnw sut y medrai Iesu Grist adael i'r Iddewon fod yn euog o'i hunan-laddiad megis.

Ar ryw ystyr felly y mae ysgolheictod diweddar yn ailgydio (ond gyda llawer mwy o wybodaeth a manyldra hanesyddol) ym mhrif linellau dehongliad cychwynnydd yr ymchwil fodern am yr Iesu hanesyddol, sef Reimarus, gŵr o ddaliadau deistaidd yn y ddeunawfed ganrif a geisiai wrthwynebu'r Gristnogaeth draddodiadol.

Galwai laweroedd i'r fenter; a gwyddom i rywrai ymesgusodi rhag ei ddilyn ac i rywrai ymgynnig ac wedyn tynnu'n ôl - y sefyllfa sydd yn gefndir i rai o ddywediadau 'celyd' Iesu megis 'Gad i'r meirw gladdu eu meirw' (Luc ix.

Mae'n fwy na phosibl fod geiriad y salmau hyfryd hyn o dan ddylanwad cenadwri Iesu ei hun ond i fesur y maent yn adlewyrchu mudiad o dduwioldeb gwlatgar wedi ei liwio gan ddyhead y proffwydi gynt am gyfiawnder.

Fel hyn dewiswyd Iesu yn gynta' i fod yn Ben, Ar bob peth oll a gre%id mewn daear, dwr, a nen; A thrwy awdurdod ddwyfol i'w gostwng iddo ei hun, Fel corff mawr maith amrywiol oll ynddo Ef ei Hun...

Mae'r ail 'Iesu Grist' yn corffori metaffiseg bersonol bendant ac iddi ei rhesymeg ei hun.

Mae'n syndod pa mor niferus yw'r rhai sy'n tybio y gallant berthyn i eglwys ar eu telerau eu hunain a chredu beth a fynnont, heb ystyried beth yw gofynion Iesu Grist.

Tynnodd ei sgrafell dros esgob Bangor a'r deon am iddynt ofni cario croes ar bererindod i Ynys Enlli heb addewid o ymbare\l a bws a thywydd braf i groesi, gan of yn yn bryfoclyd, pa fath dywydd oedd hi tybed pan gariai Iesu ei groes real, drom, ar lethrau Calfaria.

Graddiodd dau arall gydag ef yn y dosbarth cyntaf, sef Idris Foster, Coleg Iesu, Rhydychen, yn ddiweddarach, ac A. O. H. Jarman, Athro'r Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Caerdydd ar ôl hynny.

Braint oedd mynd o Dyddewi, cartref nawddsant Cymru, i Landdewi, lle yn ôl traddodiad y cyflawnodd Dewi Sant lawer o wyrthiau yn y chweched ganrif, i gyhoeddi i gynulleidfa o dros wyth gant o bobl fod yr Arglwydd Iesu Grist yn dal i iacha/ u trwy rym ei Eglwys a hynny am ei fod Ef yn ddigyfnewid yn Ei gariad, - "yr un ddoe, heddiw ac yn dragywydd." Ar ôl y cyfarfod dywedodd amryw fod y syniad o'r lesu yn iacha/ u yn yr ugeinfed ganrif yn un hollol newydd iddynt.

Bu rhai ysgolheigion yn barod i haeru mai Selot, cenedlaetholwr Iddewig, oedd Iesu, a'i fod yn barod, yn enwedig tua diwedd ei weinidogaeth, i ddefnyddio nerth braich a chyllell i ryddhau ei wlad o afael Rhufain.

Y rheini fedr arwain orau rai cyffelyb iddynt hwy eu hunain, a chyda mwyaf o rym wedi iddynt gael eu sefydlu yn y Ffydd, a dod i gredu mewn gwirionedd 'fod Iesu Grist yn Arglwydd er gogoniant Duw Dad'.

Olrheiniodd Irenaeus y cylch ym mywyd Iesu a'r byd:

I Williams yr oedd Iesu'n unigryw mewn cyferbyniad hyd yn oed i'w fendithion.

Yn union fel y daeth hynny'n sylfaen ffydd Israel trwy gydol ei hanes diweddarach, mynnai'r Cristionogion mai trwy Iesu y cyflawnodd Duw waredigaeth ei bobl maes o law.

Iesu'n ganolbwynt

Henffych, Iesu, 'r Duw tragwyddol, Gwir a sanctaidd, perffaith ddyn!

Fy nehongliad i o'r bradychiad a'r dienyddiad (os caf roi fy nghasgliadau'n foel, heb ymhelaethu dim yma) yw i Jwdas Isgariot benderfynu traddodi Iesu i ddwylo'r awdurdodau yn y gobaith y byddai terfysg yn codi yn y ddinas o'i blaid ac y byddai'r rhyfel mesianaidd yn dilyn; i'r terfysg ddyfod o dan arweiniad Barabas a'i drechu'n ddigon buan gan filwyr Pilat; i Iesu wrthod yn y brawdlys a cherbron y dyrfa arddel y fesianaeth filwrol a'r deyrnas ddaearol wedi ei seilio ar rym arfau; ac i'r gwrthodiad hwn beri siom chwerw i'r bobl.

Byddech yn disgwyl i Bantycelyn ganu mwy nag a wnaeth am yrfa ddaearol Iesu Grist, am ei wyrthiau neu ei dosturi at gleifion a phobl wrthodedig, neu hyd yn oed am ei atgyfodiad a'i esgyniad.

Derbyn Aelodau Braint yn ystod Oedfa Gymun mis Mai oedd derbyn dau berson ifanc o'r Ysgol Sul i gyflawn aelodaeth o'r Eglwys a'u clywed yn rhoi eu haddewidion i fod yn fyddlon i Iesu Grist.

Glynai Williams yn dyn wrth ddatganiadau clasurol yr Eglwys Fore, a bwysleisiai fod Iesu Grist yn wir Dduw ac yn wir ddyn.

Awgryma mai dyma'r prif argyfwng yng ngweinidogaeth Iesu.

Paratoi ar gyfer ei daith olaf i Jerwsalem yr oedd Iesu pan lefarodd y geiriau hyn.

Ac eto, pan fydd gair Duw yn dweud wrthych chi fod pwy bynnag sy'n credu yn yr Iesu yn cael bywyd tragwyddol, rydach chi'n dweud fod hynny'n rhy...rad rywsut.

Daethant maes o law yn allwedd i ddehongli cyfeiriadau Iesu at Fab y Dyn yn rhoi ei einioes yn bridwerth tros lawer ac at y cyfamod newydd yn ei waed.

Cynigiwyd nifer o ddehongliadau ar ddyddiau olaf bywyd 'daearol' Iesu o Nasareth.

Arwyddocâd hyn yw fod gwaith mawr yn ein haros i dorri trwy'r rhwystrau meddyliol a chymdeithasol sy'n atal Cristionogion yn gyffredinol rhag mabwysiadu safbwynt sydd mor amlwg gyson â dysgeidiaeth Iesu Grist.

Ychwanega ei fod wedi dwyn croes ein Harglwydd Iesu Grist ar ei ysgwyddau (sef llun neu batrwm ar ei darian yn ôl pob tebyg) am dri diwrnod a thair noson, a dyma'r enghraifft gynharaf o'r syniad am Arthur yn amddiffynnydd i'r Ffydd Gristnogol.

A thestun ei orfoledd yw fod Iesu Grist wedi cymryd y bai am ein pechodau a marw'r farwolaeth yr oedd ef, y pechadur, yn ei haeddu.

Poeni'r oedd hefyd, fel y cyfeddyf yn ei hunangofiant ac fel y tystia dyneiddiaeth amrwd y fersiwn cyntaf o 'Iesu Grist', am wirionedd y ffydd Gristnogol.

Trwy hyn gweithredwyd y cyfiawnder dwyfol, cyfiawnder a gyfrifwyd i'r sawl a ddeuent i gredu yng Nghrist: 'Cafodd Iesu ei draddodi i farwolaeth am ein camweddau, a'i gyfodi i'n cyfiawnhau ni' (Rhuf.

Cyhoeddir nad oes neb yn deilwng i dorri'r seliau ac i ddatgelu cyfrinachau'r sgrol ond Iesu Grist a ddisgrifir ar un gwynt yn Llew o lwyth Jwda ac ar y llall yn Oen fel un wedi ei ladd.

Os ymuniaethodd Moses â'r bobl fel eu proffwyd a'u harweinydd, cafodd Iesu, a gyfrifwyd 'yn deilwng o ogoniant mwy na Moses' ac a wnaed 'ym mhob peth ...

Ac i Williams yr hyn sy'n cyfareddu pobl yw nid yn gymaint egwyddorion Iesu Grist, nid ei weithredoedd ym Mhalesteina gynt, nid hyd yn oed hawddgarwch ei bersonoliaeth ddynol.

Gofynnwn hyn yn enw'r Un a'i hoffrymodd ei Hun drosom ym mlodau ei ieuenctid, Iesu Grist.

Yr oedd yr Arglwydd Iesu, meddai'r pregethwr, wedi rhoddi gorchymyn i'r disgyblion fynd â'r llestr i Fethsaida i lan arall Môr Galilea.

Pan egyr Iesu'r sêl gyntaf gwêl Ioan y cyntaf o bedwar ceffyl.

Y mae canu, moli a bendithio Duw mor naturiol i ddyn sydd yn caru IESU GRIST, ag ydyw i'r fam naturiol fawrhau, cofleidio, cusanu...ei mab cyntaf-anedig...

Iesu, Mab Duw, yw'r un a groeshoeliwyd.

Eithr y mae'n amlwg nad oedd hyd yn oed disgyblion agosaf Iesu yn barod i fentro gydag ef yr holl ffordd ar y dulliau eraill - dulliau'r deyrnas, dulliau'r rhai addfwyn, y rhai pur o galon, y tangnefeddwyr, y dulliau y gellir eu galw, yn eu gwedd negyddol, yn 'ddulliau di-drais'.

Rhaid bod Iesu wedi collfarnu Pilat fel y collfarnodd Herod; rhaid hefyd ei fod wedi dinoethi hunangais ac anghyfiawnder gwleidyddol yn llawer helaethach a manylach nag y gwelir ef yn gwneud yn ei sylwadau (ar y ffordd i Jerwsalem, megis ym Marc x.

Rhoddodd Tomos ei fywyd yn llwyr i'r Iesu.

A dod â lliw i undonedd bywyd wnaeth Iesu on'dife, a'r disgyblion, a ffordd rhai a'u gwelodd nhw wedi'r atgyfodiad o ddweud fod colled arnyn nhw oedd dweud, 'Llawn o win melys ydynt'.

Beth sy'n gwneud Iesu'n unigryw?

(b) Pan ddaeth yn Gristion, bu iddo edifarhau am ei bechodau, ac fe olchwyd y beiau i ffwrdd trwy waed Iesu Grist.

Pwysleisir sancteiddrwydd Dwynwen wrth iddi hithau, fel yr Iesu, gerdded dros y môr.

Iesu ydyw fy Nghreawdwr -Creawdwr uffern, dae'r a ne' Y cwbl hefyd oll a wnaethpwyd Er gogoniant iddo Fe; Ynddo'r cyfan sydd yn sefyll, Ei fysedd yn eu cynal sy; Fy enaid, dyma'r Un a hoeliwyd Draw ar fynydd Calfari.

Daeth Duw yn ddyn yn Iesu Grist nid er mwyn bodloni chwylfrydedd meddyliol y Cristionogion cynnar ond er mwyn cyflawni iachawdwriaeth y byd: 'Yr hwn erom ni ddynion ac er ein hiachawdwriaeth, A ddisgynnodd, a ymgnawdolwyd Ac a wnaed yn ddyn ...'

Alltudiwyd Ioan i Batmos fel y dywed ef ei hun 'ar gyfrif gair Duw a thystiolaeth Iesu'.

Rhaid bod Iesu trwy ei febyd wedi clywed llawer o drafod ar iawnderau a gobeithion Israel.

Gellir dirnad y siom a'r chwerwedd yng ngwawd y rhai a watwarai Iesu, yn cynnwys y 'lleidr' (gwrthryfelwr, yn bur sicr) a waeddai, 'Os tydi yw Crist, gwared dy hun a ninnau'.

I Brandon yntau, Selotiaeth yw'r allwedd i weithgarwch Iesu ac ymwrthyd â'r ddelwedd o dangnefeddwr di-drais.

"O Iesu mawr," gwichiodd Morfudd, gan ddychmygu'r esgid fawr ddynol yn ymddangos unrhyw eiliad drwy bren y drws ac yn ei thrywanu rhwng ei choesau.

Mae carthu ymaith y gwyriadau athrawiaethol, y chwarae mig â safonau moesol, yr ysfa i droi Iesu Grist yn fasgot ein trachwantau ni, yn waith poenus.

Gadewch i ni dderbyn gwahoddiad yr Iesu ac ystyried degawdau'n gerrig milltir ar y ffordd i'r Gogoniant.

Iddi hi yr oedd Y Groglith yn fwy defosiynol o lawer a byddai rhaid i ni aros bob amser pan ddeuai'n dri o'r gloch brynhawn Gwener y Groglith i geisio meddwl am Iesu Grist ar y groes rhwng y ddau leidr.

Y mae geiriau Iesu yn y Swper Olaf yn cyfeirio at gyfamod newydd ac at waed fel symbol o'r cyfamod newydd hwnnw.