'Tad y gerddwriaeth fad fawr' ydoedd i Feurug fab Iorwerth.

O fewn ychydig fisoedd i ddrama Iorwerth Glan Aled weld golau dydd cyhoeddwyd yn y papur dylanwadol Yr Amserau ddarnau helaeth o ddrama ddychan yn dwyn y teitl Brad y Llyfrau Gleision heb enwi'r awdur.

Roedd Jabas wrthi'n brysur yn tynnu lluniau, a chyda'r lens sbienddrychol diweddara a gafodd gan Ab Iorwerth credai ei fod yn cael lluniau gwych o hen simne'r gwaith yn syth uwchben yr ogof ar y clogwyn.

Stori: Eirian James a Dylan Iorwerth.

Gwasanaetha eu mab hwythau, Huw Iorwerth Morris, fel blaenor yn yr Eglwys ar hyn o bryd.

Ateg i'r dybiaeth yw fod yn y Llyfr Coch gyfres o drioedd yn rhestru casbethau 'Gwilim Hir, saer Hopkyn ap Thomas.' Y beirdd a ganodd i Hopcyn ydoedd Dafydd y Coed, Ieuan llwyd fab y Gargam, Llywelyn Goch ap Meurug Hen, Madog Dwygraig a Meurug fab Iorwerth.

'Wyt ti wedi penderfynu rhoi pêl Iorwerth i fi?

Nid rhyfedd felly i Sion ap Hywel Gwyn, car arall eto i'r abad hwn, ganu gan gwyno nad oedd modd cael y croeso arferol yn y fynachlog pan oedd Iorwerth yno, ac y dylid ei anfon ymaith.

Ond yn brigo i'r wyneb yn Nolwyddelan, er gwaethaf popeth, yr oedd yr hen falchder ym meibion Owain Gwynedd o ddyddiau Iorwerth Drwyndwn.

Ni fedrai yr un ohonyn nhw symud oherwydd swyn plant Iorwerth.

AIL-DREFNU'R DODREFN - Wythnos Dylan Iorwerth

Yn eu plith yn ei gyfnod ef yr oedd ei gyd- letywr, Iorwerth Jones, Gwilym Bowyer, Trebor Lloyd Evans, O. M. Lloyd, R.Gwynedd Jones, Idwal Jones, W. T. Owen, Leonard Hugh, Llewelyn Lloyd Jones, Brynmor Jones, D.Morlais Jones ac eraill nid llai dawnus.

Ceir yr hanes yn un o gywyddau Iorwerth Fynglwyd.

Stori: Dylan Iorwerth.

Etyb Iorwerth gan wrthgyhuddo: deil fod Sion yn torri gwyliau (yr hyn nis gwnai ef), ei fod yn gelwyddog ac yn canu'n unig er tal: 'Ni thry'r min eithr er mwnai'.

Hughes, Trefor Jones, Iorwerth Jones Owen ac Eric Roberts.

Byddai'n rhaid iddo aros nes i Ab Iorwerth ddod yn ôl cyn datblygu'r ffilm, felly, fedrai o ddim rhoi'r lluniau gwerthfawr o'r gwatih plwm i mewn yn y project.

Anodd dweud erbyn hyn beth oedd bwriad Iorwerth Glan Aled wrth ei sgrifennu, ac er ei bod yn ddigon actadwy, anodd dweud faint o actio a fu arni, ond dyma'r gwaith, yn fwy na thebyg, a sbardunodd Robert Jones Derfel i sgrifennu ei ddychan ar ffurf drama â'r teitl Brad y Llyfrau Gleision.

Dywedwyd am Iorwerth Fynglwyd ei fod yn edrych ar Fargam 'fel un o ddinasoedd noddfa'r bardd Cymraeg,' yn enwedig pan oedd yr Abad Dafydd yn bennaeth yno.

Wrth adolygu Sylfeini Iorwerth C.

Y Trysorydd: Cafwyd adroddiad manwl gan Beti ab Iorwerth a dywedodd fod yr arian wedi dod i law yn brydlon o'r canghennau.

Roedd yn y rhifyn erthyglau gan Ambrose Bebb, Saunders Lewis a Iorwerth Peate, cerdd gan Dyfnallt, a rhywfaint o newyddion y blaid.

"Ww - traed mawr oedd ganddo fo." Dylan Iorwerth Fe gyrhaeddodd yr Unol Daleithiau ar adeg o ferw gwleidyddol a chymdeithasol.

Davies, Llechwedd, a'r Mri Iorwerth V.

Prif atyniad y castell oedd y Twr, twr sgwâr a godwyd gan eu hen daid, Iorwerth Drwyndwn.

Yn wir, y mae'n gymaint o fyrdwn nes bod dyn heddiw - pan yw nifer o ddelfrydau'r cylchgrawn wedi eu sylweddoli i raddau yn tueddu i gydymdeimlo ag ateb y gwr plaen ei ymadrodd hwnnw, Iorwerth C.

Dylan Iorwerth

Dro arall, bu Iorwerth Fynglwyd a Wiliam Egwad yn annog yr Abad Dafydd i gael gwared ar ryw glerwr o'r enw Sion Lleision o'r fynachlog.

Mewn athroniaeth y graddiodd Iorwerth a daeth J. R. Jones, wrth gwrs, yn amlwg ar ôl hyn fel Athro Athroniaeth Coleg Prifysgol Abertawe.

Ond byth oddiar hynny bu+m yn pwnio fy nhrwyn, megis, i weithiau'r athronwyr ac yn cael blas ar gwmni rhai fel Iorwerth [Jones] oedd yn cyd-letya â mi yn yr Hostel a J. R. Jones wedyn yn Rhydychen.

'Roedd yr haf Edwardaidd yn tywynnu'n llachar o hyd, er i gyfnod teyrnasiad Edward y Seithfed (Iorwerth VII) ddod i ben yn swyddogol ym 1911 pan goronwyd Siôr y Pumed yn frenin, ond 'roedd ysbryd yr oes Edwardaidd o ffyniant a chynnydd yn parhau hyd at ddechrau'r Rhyfel Mawr.

Gyda'r amlygiad gorau o'r modd yr ymserchai'r abad hwn yn y beirdd yw'r cywydd a ganodd Iorwerth Fynglwyd i ddiolch iddo am rodd o win a dderbyniasai ganddo pan oedd yn glaf.

Yn y castell hwn hefyd y ganed eu Tywysog, Llywelyn ab Iorwerth.

Yr oedd Edwin (fel Trebor Lloyd Evans, Gerallt Jones, Iorwerth Jones a Rhys Nicholas) yn un na chaniataodd i'r teleffon ladd ei ddawn ysgrifennu llythyrau hir a diddorol.

Er cymaint talentau'r myfyrwyr hyn, barn Iorwerth Jones yw fod Edwin yn "un o fyfyrwyr galluocaf a chraffaf ei gyfnod ym Mala-Bangor".

Davies, Gwenallt; Huw Iorwerth Morris, Hafodymaidd, a Caereini V.