Wrth geisio hel meddyliau at ei gilydd er mwyn dweud rhywbeth ar y testun uchod cofiais fod gan fy hen Athro, y diweddar Dr W J Gruffydd, lith finiog ar yr un testun yn un o rifynnau cynnar Y LLenor.

Hoffwn yn arbennig gyfeirio at yr hyn a ddywed yr Athro ar ddechrau ei lith, gan y teimlaf fod ei eiriau'n berthnasol iawn i argyfwng yr iaith heddiw.

Dengys yr Athro yn ei lith pa mor wrthun oedd atgasedd afresymol rhai Cymry y pryd hynny at bopeth a ysgrifennid yn yr iaith Saesneg.

I ganol yr olion yma o ddinistr ac ymrafael y cyrhaeddodd John Griffiths, gyda'r bwriad, fel yr esboniodd yn ei lith cynta' o ddangos `olion y galanasdra ofnadwy diweddar - olion y trychineb y mae y wlad newydd ddyfod drwyddo - Gweled rhai o gleision y dyrnodiau - o doriadau a chreithiau yr ymdrechfa aruthrol sydd yn bresennol newydd ddyfod i derfyniad.

Bu cyfeiriad at y `li lith' gan yr Athro Parry-Williams yn rhywle, ond, hyd y cofiaf, nid yw'n awgrymu o gwbl y dichon fod lilith ar gael heddiw.

Jenkins yn sgrifennu ei lith eleni, mae'n siŵr y buasai'n ychwanegu 'a'i refferenda'.