Yna o dipyn i beth fe werthwyd amball dž rhes, a'r pris o fewn cyrraedd teuluoedd yr oedd eu henwau'n llai cyfarwydd o dipyn.

Yn ddiweddar gwelwyd y pwyslais yn symud fwy tuag at fwydydd iachusol - llai o fraster, llai o halen, llai o siwgwr, mwy o fwydydd iachusol.

all neb wadu, er bod yr ordeinio'n hollol anorfod, eto perigl yr ordeinio, perigl mynd yn gyfundeb ar wahan, ydy ei bod hi/ n haws llithro oddi wrth yr hen Erthyglau, yr hen Homiliau, rhoi llai o bwys arnyn-nhw, cymryd haearn y ffrwyn rhwng ein dannedd, penderfynu pynciau credo heb gadw mewn cof mai etifeddiath ydy'r Ffydd, ac mai cadw'r ffydd, traddodi, ydy swydd pregethwr, nid ymresymu'n rhydd.

Efallai bod dylanwad gohebydd Cymraeg dipyn llai, ond dibynnu ar bwysau poblogaidd y mae ewyllys gwleidyddol i weithredu, ac mae llais Cymry yn llais pwysig yng nghôr y cyhoedd y mae'n rhaid i lywodraeth gwledydd Prydain wrando arno.

At ei gilydd gellir disgwyl i'r oediad gweithredu fod dipyn yn llai gyda llywodraeth seneddol nag mewn cyfundrefn arlywyddol.

Yn y diwedd, fe gymodwyd rhwng Morgan ac Evan Meredith gan neb llai na Syr John Wynn o Wedir, y bu priodas ei frawd ieuengaf ag aeres Maesmochnant yn achos effeithiol yr holl helynt, ac am ychydig flynyddoedd fe fu tawelwch cymharol yn Llanrhaeadr, fel y buasai yn ystod blynyddoedd cyntaf trigiant Morgan yno.

Mae ansawdd naturiol y cysylltiad ê Lloegr ym Manawydan, ac i raddau llai ym Mranwen, yn drawiadol.

Sgoriodd Chris Watkins bedair gôl Llanelli, ac fe llai yn hawdd fod wedi sgorio mwy.

Trwy godi amheuaeth am ddyfodol yr ysgol, yr oedd y gweinyddwyr yn sicrhau fod llai o rieni'n danfon eu plant i'r ysgol, a daethai tranc yr ysgol felly'n broffwydoliaeth hunan-gyflawnol.

Mae hynny yn llawer llai cyffredin gennym ni sydd â'n pwyslais yn fwy ar ddarogan o fewn yr un flwyddyn.

Ar ôl treulio'r gaeaf yn Sri Lanka mae troellwr Morgannwg a Lloegr, Robert Croft, wedi dychwelyd i hinsawdd llai trofannol Gerddi Sophia.

Mae'r 'conau'yn sensitif i liw ac i olau llachar, a'r 'rhodenni' sy'n gweld pethau llai disglair ac sy'n rhoi golwg inni gyda'r nos.

Dywedir bod Edward Vaughan yn ormod o ddyn i basio barn ar gaeau ei gymdogion llai llewyrchus.

Anelwch at fwyta bwydydd sydd a llai o fraster a siwgr ynddynt - ond sydd a mwy o ffibr, yn arbennig ffrwythau a llysiau.

Ac er y gellir barnu bod y dro%edigaeth ysbrydol yn un gonfensiynol iawn, y mae profiad o'r fath yn llawer llai dibynnol ar gyfundrefn resymegol y mae'n rhaid ei gweithio allan yn ofalus, ac mae hefyd yn nes at draddodiad y nofel Gymraeg y dylanwadwyd arni i gymaint graddau gan y cofiant.

Ond fydd neb yn poeni nad ydw i wrth y bwrdd bwyd gan fod llawer ohonom yn aros yn hwyrach yn y bync ar fore Sul am fod llai o waith i'w wneud." Gobeithiai y byddai'r capten yn sylweddoli'n weddol fuan ei fod ar goll.

(i) cywair mwy ffurfiol a safonol mewn sefyllfa ddosbarth cyfan ond mwy anffurfiol gyda grwp, a mwy personol fyth gydag unigolion neu (ii) ystwytho a defnyddio cywair mwy anffurfiol a llai safonol gyda grwpiau a oedd yn cynnwys dysgwyr neu gydag unigolion o ddysgwyr.

Pe bai'r gwahanol fudiadau gwledig yn cyfarfod, yn ymgysylltu ac yn rhannu problemau'n amlach ac yn cynnal llai o ymrafael cyhoeddus yn y papurau newydd, yna byddai gwell gobaith am gytgord a chydymdeimlad.

Nid dim llai na chwyldroad yw adfer yr iaith Gymraeg yng Nghymru heddiw.

Mae sylwadau Alun Richards yn ei gyfrol hunan- gofiannol ddiweddar, Days of Absense, yn llai llym na'r hyn a geid ganddo ddeng mlynedd yn ol.

Amser a ballai i ddisgrifio, llai fyth ddadansoddi, y llenyddiaeth a gynhyrchwyd o dan ysbrydiaeth yr eglwysi yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg.

Meddyliwch fod pentre fel Felin Fach, pentre gwledig sy'n llai na Tai Nant, yn rhedeg theatr lewyrchus.

Yr oedd hyn yn brofiad digon diflas yn aml; llosgi ystafell mewn neuadd neu ysgol mewn pentref, penodi dyddiad a threfnu siaradwr; hwnnw weithiau'n tom'i gyhoeddiad ar y funud olaf ac nid oedd dim amdani ond mynd yno fy hun a chyhoeddi neges y Blaid cystal ag y gallwn Ni chaem fawr ddim cefnogaeth mewn aml ardal, ychydig a ddeuai i'r cyfarfodydd a drefnid - rhyw hanner dwsin a llai na hynny yn aml ac weithiau neb yn troi i fyny.

O'r cychwyn cyntaf dadleuodd Cymdeithas yr Iaith dros bwysigrwydd Cynulliad trwyadl ddwyieithog, ond, flwyddyn wedi sefydlu'r Cynulliad realiti'r sefyllfa yw mai lleiafrif bach o aelodau'r Cynulliad sy'n dewis siarad Cymraeg ar lawr y siambr a llai fyth yng nghyfarfodydd pwyllgorau'r Cynulliad.

EFFEITHIAU: Yn fras, gellir rhannu effeithiau fel a ganlyn:- llai o lygredd a thagfeydd traffig, llai o alw am gerrig mâl, gwell ansawdd bywyd yng nghefn gwlad a hyrwyddo ymwybyddiaeth o'r amgylchedd drwy gynllunio teithiau cludiant cyhoeddus i hybu canolfannau ymwybyddiaeth o'r amgylchedd.

Mewn cyfnod llai llwfr efallai na fyddai galw ar y golygydd i 'estyn allan ei wddf' drwy fentro dangos ochr.

Ynddo roedd nifer o barseli llai â pob un fel pelen.

Yn ôl yr adroddiad, mae tua 80% o'r ymosodiadau'n digwydd yn y cartref, tra bod ymosodiadau yn yr ysgol neu ar y stryd yn llai cyffredin.

Hawdd iawn yw credu fod galar tad ar farwolaeth ei fab yn brofiad sydd yr un fath ymhob oes, ond y gwir amdani yw fod marwolaeth plentyn yn llawer mwy ingol heddiw am ei bod cymaint yn llai cyffredin (yng ngwledydd y gorllewin o leiaf).

Gwelodd Jean Paul Sarte, y Comiwnydd, bwysigrwydd difesur eu hiaith i bobl sydd dipyn yn llai niferus na'r Cymry, sef y Basgiaid.

Ystyriwch faint of ysgolion sydd yn eich ardal leol sydd yn llai na hyn.

yfed llai o alcohol,' ebe Rhiannon Bevan, Swyddog Cyswllt Cymru Sefydliad y Merched.

Rhyfedd na fyddai teulu a gafodd gymaint o brofiad o hynny wedi dysgu'r wers honno ac wedi bod yn llai parod i agor ei ddrysau fel y gwnaed yr wythnos diwethaf.

Maen nhw wedi codi i'r pumed safle efo chwe phwynt yn llai nag Ipswich sy'n drydydd - ond maen nhw wedi chwarae dwy gêm yn llai.

Bydd hyn yn golygu na fydd y dosbarth derbyn yn llai na 30 o ddisgyblion ac yn gorfodi i ddau ddosbarth uno'n un gan ddadwneud yr hyn oedd amcanion arian y Cynulliad.

Ac nid llai ysgytiol y stormydd enaid sy'n ymosod arnom pan ddaw'r gaeaf ysbrydol.

Gyda'r newid yn y tywydd yn y dechrau mae pobl yn ein gwahodd i'w ystafelloedd felly rydym yn treulio mwy o amser yn ystafelloedd un neu ddau a llai gyda'r gweddill.

Ond wrth iddo fynd yn ei flaen gwaethygodd y tir eto; âi'r ddaear yn llai ffrwythlon, a nifer y tai yn llai ac yn llai.

Cyfeiriwn, er enghraifft, at y penderfyniad gan Gyngor Sir Benfro i gau nifer o ysgolion pentrefol yn rhan o broses o adolygu dyfodol ysgolion â llai na 55 o ddisgyblion.

Adnabyddiaeth lwyr o ddramâu Groeg yn unig oedd gan Aristotlys pan ymdriniodd â nodweddion drama drasig Efo 'ychydig o Ladin a llai o Roeg' treisiodd Shakespeare hwy i gyd bron.

Llai na 150,000 sydd ar y clwt yn swyddogol, gostyngiad o dros 25% dros ychydig flynyddoedd.

I gymharu â siroedd Penfro ac Aberteifi, ym Morgannwg roedd llawer o'r plant yn llai na phum mlwydd oed, a'r plant dros ddeg yn llawer prinnach, am fod cyfle ganddynt i fynd i weithio yn y gweithfeydd, a dyna a wnaeth i Lingen gefnogi nid yn unig ddeddfwriaeth yn erbyn gadael i blant bach weithio, ond hefyd i roi pwys ar ganolbwyntio ymdrechion i gael ysgolion babanod yn yr ardaloedd diwydiannol.

Ond o edrych ar sefyllfa Bangor, sydd eisoes wedi chwarae pedair gêm yn llai na phob clwb arall, 'dyw'r dyddiad yna ddim yn ymddangos yn ymarferol iawn.

Harthiodd ei fod ar frys a chyda llai o griw byddai digon o ddŵr ar gael i fynd ymhellach.

Ar yr ochr gadarnhaol, dywed yr adroddiad fod mwy o bobl ifanc yn hoffi cinio ysgol a gwelwyd cynnydd yn y nifer sy'n yfed llaeth sydd a llai o fraster.

Mae cynhyrchwyr profiadol yn awyddus i weithio fel hyn, rhai llai profiadol yn gweld mantais sustem fwy tebyg i'r un presennol.

O leiaf, byddai problem pellter yn llai, a chyda'r adeilad hefyd yn llai, byddai'r dasg o'i dwymo gymaint a hynny'n haws.

Rhwng hyn a llai yn cael ei dyfu'n gyffredinol trwy'r cynllun neilltuo tir fe fydd haidd gwanwyn yn brin y gaeaf nesaf ac felly hefyd y gwellt sydd yn bwysig i ffermwyr yr ardal yma.

Pe bai'r cyfnod gorffwys yn llai na deuddeng awr telir am bob awr y cyfyngir ar y cyfnod gorffwys fel pe bai'n or-amser.

Ond roedd llawer llai'n mynd ar ol iddi hi ddechre gweithio i Madog.

Byddai'r frawddeg olaf yn cyfleu llawer mwy i gyfoeswyr Daniel Owen nag a gyflea i ni, oblegid bu dadlau brwd yr amser hwn rhwng yr Arminiaid a'r Calfiniaid, fel y dengys gwaith Thomas Jones, Dinbych, a fwriodd dymor yn yr Wyddgrug, a dadlau nid llai brwd rhwng y Calfiniaid a'r Uchel-Galfiniaid, dadl a fu mor chwerw yn Henaduriaeth Sir y Fflint fel y bu raid i'r Cyfundeb ymyrryd.

Cawn wybod hefyd am y taliadau llai a gawsai'r brenin fel y Cymhorthau,Twnc, a Meis.

Yr ateb yn bendant oedd 'Na!' Ar ol tipyn roedd llai a llai o bobl am gerdded ar fy nghyflymdra i.

Gadawodd y fugeiliaeth ar ôl llai na blwyddyn, a gwnaeth gais am gael ei dderbyn i Eglwys Lloegr.

Galwodd Mrs Q D Leavis, gwraig y beirniad F R Leavis, sylw at ryfeddod y dosbarth hwn yn Lloegr, ac nid oedd ei ryfeddod yng Nghymru yn llai.

Yr un wythnos y dywedwyd hynny datgelwyd hefyd fod merched gyda geirfa dda yn cael eu hystyried yn fwy secsi gan ddynion na merched llai rhugl.

Ni fydd cyfnodau o orffwys rhwng dau gyfnod gwaith ar yr un ymrwymiad yn llai na deuddeng awr fel arfer, heblaw am achosion o argyfwng fyddai'n atal cwblhau'r gwaith a rhoddir ystyriaeth lawn i'r pwysau gormodol a allai fod ar yr Artist o ganlyniad i gwtogi ar y cyfnod gorffwys.

Nid llai amrwd yw ymadrodd fel 'ymlediad heddychol comiwnyddiaeth'.

Mae llywodraeth yr Ynysoedd Balearaidd (Mallorca, Menorca, Eivissa ac ynysoedd llai) yn hurio heddlu iaith i glirio rhai o 'ghettos' ieithyddol yr ynysoedd lle mae'r holl arwyddion mewn ieithoedd tramor.

A brawddeg fawr ydyw: pan gnulia'r gloch, meddai, na ofynnwch am bwy, canys mae'n cnulio amdanoch chwithau hefyd, oblegid nid rhyw ynys ddigyswllt yw dyn, ond cyfandir, ac megis ag y mae'r cyfandir ychydig yn llai am bob torlan ohono a syrth i'r môr, felly ninnau, canys gyda phob un a gollir y mae rhywfaint ohonom ninnau hefyd wedi ei golli.

Fe fyddai honno wedyn yn begwn ar byramid o gynghreiriau llai.

Oherwydd mecaneiddio taflwyd aml i weithiwr ar y clwt a'r canlyniad oedd fod llawer llai yn ennill cytlog mewn amaethyddiaeth.

Yn dawel bach, fe fyddai wedi bod yn well gan Gwen dderbyn rhyw fwletin dyddiol llai uchel-ael, mwy lleol.

Wrth gwrs, effemeral yw ansawdd llawer o'r cyhoeddiadau hyn - ffurf sydd yn llai tebygol o oroesi na chyfrolau rhwymedig.

Yn eu plith yn ei gyfnod ef yr oedd ei gyd- letywr, Iorwerth Jones, Gwilym Bowyer, Trebor Lloyd Evans, O. M. Lloyd, R.Gwynedd Jones, Idwal Jones, W. T. Owen, Leonard Hugh, Llewelyn Lloyd Jones, Brynmor Jones, D.Morlais Jones ac eraill nid llai dawnus.

Pwrpas yr arian oedd i sicrhau bod y dosbarth plant pump oed efo llai na 30 o ddisgyblion.

Yn yr Alban ceir brid arbennig o ysgyfarnogod sy'n llai o faint na'r ysgyfarnogod a geir yng Nghymru.

Yn olaf, fe ellir chwarae y rhaglen orffenedig yn ôl ar sawl sgrîn deledu yng ngolau dydd, a chyda llawer llai o draul ar y tâp nag a fyddai ar ffilm arferol, a byddai cynhyrchu copi%au o'r rhaglen wreiddiol yn hawdd ac yn rhad.

Yr oeddem yma i gael ein cosbi, ac ni buom yn yn hir cyn sylweddoli y byddai'n rhaid inni fagu penderfyniad cryf os oeddem am ddod allan o'r lle hwn yn fyw Un ffordd i'n cosbi oedd rhoi llai o reis inni a'n gorfodi i fyw ar ddau bryd y dydd.

Yn enedigol o'r ardal - fe'i magwyd yn Nhalysarn - dywed i'r holl bwyllgorau fod yn eithriadol o weithgar ac er fod llai o "ddwylo'' i'w cael nag mewn ambell ardal arall oherwydd poblogaeth denau ni fu pall ar eu brwdfrydedd, meddai.

Wedi i ddwy fuwch a dynewad a llo fod yn y beudy trwy oerni'r hirlwm, erbyn dechrau Ebrill, mi fyddai'r tamaid awyr fyddai i'w weld trwy'r drws o'r beudy dros ben y domen yn mynd yn llai ac yn llai a'r llwybr i basio rhwng y drws a'i godre yn mynd yn gulach ac yn gulach.

Anfonwyd at y canghennau i'w hannog i sefyll mewn etholiadau lleol: nid anogaeth wreiddiol iawn, ond mae'r anogaeth yn llai pwysig na'r neges o'i blaen, sef bod y Tri yn y carchar am na wnaethai aelodau'r Blaid eu dyletswydd o ennill seddau ar y cynghorau lleol.

Fe gymerodd fy nhad y cyngor ac mewn llai na chwe mis mi ddois ymlaen er mawr foddhad iddo.

Dechreuodd darnau o graig ddod yn rhydd ac aeth y cilfachau'n llai, ond fe fyddai ar y brig cyn bo hir ...

`O gwmpas y dref, yn mhob cyfeiriad, y mae dyffryn wedi ei fritho â phalasau - rhai pur fawrion a gwychion, ac eraill llai; parciau, perllanau, a gerddi o'u cwmpas.

Ond mae'n bryd i'r Eisteddfod ddeffro a wynebu'r ffaith mai dyma'r realiti ac nid yr iaith flodeuog yna sydd ar y llwyfan, ac rwy'n credu y bydd y gynulleidfa yn ei dderbyn e." Roedd y sgript wedi ei anfon at yr Archdderwydd, neb llai, er mwyn cael sêl bendith swyddogol ac, wrth i'r cast ddechrau gweithio arno, fe gafodd rhai elfennau eu newid, gyda'r disgyblion yn datblygu llawer o'u syniadau eu hunain.

Y drefn ym Mhrydain yw ceisio rhyw le canol rhwng y ddau safbwynt - cyfuno'r awydd naturiol i gosbi a dial a'r duedd llai greddfol i ddiwygio.

Bu'r flwyddyn a aeth heibio yn un gofiadwy i genedl y Cymry: agor y Cynulliad Cenedlaethol a, llai na deuddeg mis wedyn, ymddiswyddiad dramatig y Prif Ysgrifennydd Alun Michael; y gêm agoriadol yn Stadiwm y Mileniwm ac, wrth gwrs, Cwpan Rygbi'r Byd a drodd Caerdydd yn un parti mawr ar ddiwrnod y gêm derfynol.

Bryd hynny roeddynt yn fawr ac yn llyncu egni, ond fel cymaint o ddatblygiadau mewn ffiseg electronig daethant yn llai o ran maint yn ogystal â bod yn fwy effeithlon.

Rhai bychain yw llawer o'r blodau ond ddim yn llai eu prydferthwch na rhai llawr gwlad cysgodol, cynhesach eu cartrefi.

Mae yna ddiffiniad arall, llai cul, o'r `safbwynt Cymreig'.

Dros amser, fe drodd dyneiddiaeth o fod yn fudiad a nodweddid yn bennaf gan barch at ddysg yr Hen Fyd, mudiad a wreiddid yn arbennig yn y diwylliant Lladin clasurol, i fod yn fudiad a oedd yn hybu'r ieithoedd brodorol, ac, i raddau llai, ddiwylliant brodorol yn ogystal.

'Y mae'r ffaith,' meddai, 'na ellir bellach cynnal Prifwyl ar y raddfa arferol ar lawer llai na hanner can mil o bunnau yn awgrymu maint y cyfrifoldeb sy'n mynd i orffwys ar ysgwyddau rhywun.

A hyd yn oed pe cyfeiriem at ffigur llai trawiadol byth yn hanes ein llenythiaeth, Alun Cilie dyweder, ni feddyliem arddel y fath derminoleg byth bythoedd.

Yn 1945 yr oedd 124,000 o lowyr yng Nghymru, 33,000 yn 1975 a llai na mil yn y 1990au.

Gyda'n pecynnau bwyd - diolch eto i Elin - yn ein dwylo, i lawr â ni at Eglwys Nanhyfer yng nghwmni ein tywysydd lleol Lyn Lewis Dafis, neb llai na golygydd y cylchgrawn hwn.

Ochr arall y geiniog yw i'r ddau gwmni mawr fod yn angau i nifer o siopau llyfrau llai - yn enwedig rhai sy'n gwerthu llyfrau arbenigol mwy cyfyng eu hapêl.

yr oedd wedi loetran ychydig ar ôl bod am paned o de a theisen yn un o fwytai llai twristaidd y dref, ond rhoesai ddigon o amser iddo 'i hun i gyrraedd gartref mewn da bryd i hel ei feddyliau ar gyfer y seiat.

Cynnyrch llai adnabyddus Cymru a welir ymhlith y cystadlaethau ffowls yn Llanelwedd yw'r ŵydd Brecon Buff a'r hwyaden fach sy'n ymfalchio yn yr enw Welsh Harlequin.

Mae Kevin Morgan yn un o'r 38 chwaraewr yng ngharfan Cymru fydd yn mynd ar y daith i Siapan mewn llai na mis.

Mae'r Bwrdd a'i bartneriaid mewn sefyllfa i ddylanwadu'n arwyddocaol ar y canlyniadau hynny, ac, i raddau llai, ar ganlyniadau Cyfrifiad 2001.

Daeth pregethu'n fwy angerddol, yn anelu'n uniongyrchol at gau pobl ym mwlch yr argyhoeddiad, yn llai ffurfiol ei arddull.

Gan bod wyth wythnos wedi mynd ers pan y gall y mwyafrif hau fe olyga hyn bod hanner tunnell yn llai i ddod i mewn yn y cynhaeaf.

Ond pan drown ein sylw at brydyddion llai, megis R.

Cafodd Cymru wybod y manylion, a hyd y gwn, nid yw gwrthrych yr helynt yn ddim llai ei barch erbyn heddiw.

Hyd yn oed o fewn sector sydd a chynrychiolaeth mor uchel nid yw'r rhagolygon am sefydlogrwydd economaidd yn rhai addawol iawn, gan fod llawer o'r ardal wedi'i dynodi yn Ardal Amaethyddol Llai Ffafriol.

Fe ddywedson nhw hefyd na fyddai neb yn fodlon gofyn i'w chwaer actio rhan y butain - yn un o'r jôcs theatrig gorau, fe wnaeth Kitchener Davies hynny, gan gymryd rhan y pwdryn ei hun a rhoi rhan ei wraig i neb llai na Kate Roberts.

Mae'n siwr na fynnai iddynt fyned i'r gwaith glo i golli eu bywydau fel eu tad a'u brodyr, ac nid yw'n debyg y byddai gwaith fferm wedi apelio atynt fel plant tref, hyd yn oed pe na bai ganddi hi wrthwynebiad Mari Lewis i'w phlant fynd yn weision ffermydd: fe gofiwch na welodd honno yn ei bywyd bobl mor ddi-fynd 'a'r gweision ffarmwrs yma', na phobl a llai o'r dyn ynddynt.

Mae gynnon nhw chwe phwynt yn fwy na Hartlepool sy'n bedwerydd a wedi chwarae un gêm yn llai.

Gallai enw lleidr fod yn bwysicach na'r hyn a ladratawyd, neu dân yn llai pwysig na'r sawl a achubwyd ohono.