Ceir cofebau a chroesau o garreg sy'n dyst i weithgarwch Cristnogol cynnar ac adlewyrchir enwau'r saint yng Nghymru mewn enwau lleoedd megis Llandeilo, Llanddewi, Llansantffraid.

Gwasanaetha clerc y fainc honno feinciau Llandeilo a Llanymddyfri hefyd.

Daeth i lawr o'i chartref yn Llandeilo'r Fân yn ddiweddar i dþ ei brawd, Tom Davies, ym Mhontsenni, i sôn wrthyf am y fro a'u hatgofion ohoni.

Deuthum o hyd i drysorau lawer yno - casgliad mawr o lyfrau Williams Pantycelyn, Morgan Rhys, yr emynydd, Nathaniel Williams (y gþr y cafodd Ann Griffiths y clod am rai o'i emynau), Thomas Dafis, Argoed, Phylip Dafydd, Dafydd Williams, Llandeilo Fach, John Thomas, Rhaeadr Gwy, a Dafydd Jones o Gaio.

Gallai fod belled â Normandi o ran hynny ac nid oedd marwolaeth Rhys Gryg yn Llandeilo Fawr yn golygu dim i'r llafurwr yn y maes.

Aethai Einion (Capten Einion Roberts wedi hynny Llys Fair) i Hull i ymuno ag un o longau Radcliffe, sef yr SS Llandeilo, neu y Llanwern.

Er ei fod yn ei swyddfa yn Llandeilo ar y pryd, seiliwyd rhannau o'i adroddiad ar dystiolaeth y plismyn a oedd yn bresennol.