Oherwydd y diffyg Cymraeg roeddwn i'n gorfod symud i Lanelwy oherwydd bod yna swyddi yr adeg honno yn Llanelwy.

Yr oedd y pedwar esgob Cymreig - a'u seddau yn Nhyddewi, Llandaf, Bangor a Llanelwy - bellach yn cydnabod uchafiaeth Archesgob Caergaint; ac yn ben ar y cwbl, wrth gwrs, yr oedd y Pab yn Rhufain (neu'n hytrach yn Avignon yn Ne Ffrainc am ran helaethaf y bedwaredd ganrif ar ddeg).

Ond llawer mwy difrifol na'r ddeubeth hyn oedd fod Evan Meredith yn amau fod i Forgan ran mewn dwyn achos o odineb yn ei erbyn yn llys yr esgob yn Llanelwy, er bod Morgan yn gwadu hynny; a hefyd y ffaith ddiymwad fod Morgan wedi helpu i sicrhay llaw aeres Maesmochnant, un o stadau cyfoethocaf y gymdogaeth, ar gyfer Robert Wynne, mab ei noddwr, Maurice Wynn o Wedir, er bod Edward Morris hefyd a'i lygad arni.

"Llanelwy fydd lleoliad ein prif swyddfa yng Ngogledd Cymru, ond mae cynnig i bawb sydd yn gweithio ym Mangor drio am swydd yno," meddai.

Esgob a pherson, y Dr Richard Parry, Esgob Llanelwy, ac olynydd yr Esgob Morgan, a'r Dr John Davies, person Mallwyd.

Wel, roeddwn i'n ymgeisydd am Urddau yn Esgobaeth Llanelwy gan fod diffyg Cymraeg, yr adeg honno roedd Esgobaeth Bangor yn drylwyr Gymraeg.

Fe gafodd diroedd ym Mhonthamel, Brycheiniog hefyd a chariai y teitl o fod yn Is-Iarll Llanelwy.

Ymhen tair blynedd fe'i symudwyd gan yr Esgob William Hughes o Lanelwy i ficeriaeth y Trallwng yn Nyffryn Hafren, symudiad a sicrhaoddd mai yn esgobaeth Llanelwy y gwnâi ei waith mawr, ffaith ddigon eironig o gofio gwrthwynebiad cynnar yr Esgob Hughes, fel rhyw fath o 'enfant terrible' yn yr Eglwys ar y pryd,i gael Beibl Cymraeg o gwbl.

Ymddengys iddo ddod i gyffiniau Llanelwy pan symudodd yr Esgob Morgan yno.

Chwaer i fy nain i oedd yn briod i Twm Evans, prifathro Ysgol Uwchradd Llanelwy, Pennaeth Coleg y Bala, ac gennyn nhw y clywais i fod yna Gymraeg adeg hynny.

Croesawyd y rhodd o bedair cadair olwyn gan y Ganolfan Gofal Iechyd yn Llanelwy; mae'r pedair cadair bellach yn cael eu benthyg yn helaeth o bob un o'n pedair swyddfa.

Bod Esgobion Henffordd, Tyddewi, Llanelwy, Bangor a Llandaf a'u Holynwyr i drefnu ymhlith ei gilydd .

Cafodd ficeriaeth Rhiwabon, Llanfyllin, a Meifod, a chodwyd ef yn Ganon Eglwys Gadeiriol Llanelwy.

Yn Rhagfyr y flwyddyn honno penodwyd ef yn esgob Llanelwy ac er na fu'n esgob yno ond am ychydig dros flwyddyn, blwyddyn hynod arwyddocaol oedd honno yn ei hanes ef a hanes Cymru.