Cyfeiriwyd eisoes at awgrym yr Athro Williams fod Llyfr Coch hergest yn un o lawysgrifau Hopcyn, a gwelwyd enwi llawysgrifau eraill a feddai yng nghaniadau'r beirdd iddo.

Mae nodiadau ymyl dalen ar y llawysgrifau, fel 'ceisir cymhariaeth well' a 'ceisio cael cymhariaeth bwrpasol yma' yn gwrthbrofi hyn, i raddau.

I gydfynd â'r dathlu, bydd llawysgrifau a llyfrau printiedig yn cynnwys gweithiau Chaucer yn cael eu harddangos yn y Llyfrgell Genedlaethol.

"Mae Athel yn byw a bod yn Neuadd y Pentref, yn pori yn y llawysgrifau sydd yno." "A ble mae Neuadd y Pentref?" gofynni, yn ddiolchgar am dy lwyddint.

Mewn rhai o'r llawysgrifau ychwanegir un episod arall, lle cynigia Arthur, gan nad yw March na Thrystan yn barod i ildio, y dylai un feddiannu Esyllt tra fyddai'r dail yn ir ar y coed, a'r llall yn ystod gweddill y flwyddyn.

Ymddengys fod Rhys frawd Hopcyn, yntau, yn noddi copio a chyfieithu llawysgrifau.

Gwahoddwyd Daniel Huws, ein prif awdurdod ar lawysgrifau'r oesoedd canol, i baratoi disgrifadau o'r llawysgrifau pwysicaf sy'n cynnwys y testun, a Ceridwen Lloyd-Morgan i ysgrifennu rhagymadrodd pwrpasol ar sail ei gwybodaeth arbenigol am berthynas y testunau Cymraeg â'r gwreiddiol Ffrangeg; mae canfyddiadau'r ddau yn ddadlennol a diddorol.

Yn wyneb y cynnydd addysgol hwn nid syndod yw gweld galw llawer mwy am lyfrau a llawysgrifau.

'Ef yw ystor cerddorion', 'prydyddion a faeth' medd Dafydd y Coed amdano, 'ei noblau yn fau' medd drachefn am yr 'hael cerddwriaidd', a Dafydd biau'r cyfeiriad tra hysbys at y llawysgrifau a oedd yn ei feddiant: yr Elucidarium, 'Ystoryaeu Seint Greal' (yn ol pob tebyg) ac annales, sef cronicl Lladin neu Gymraeg, fe ellid barnu.

Prynodd lyfrau a llawysgrifau'r ysgolhaig Cymraeg Moses Williams ar ol marw'r gŵr hwnnw, a threfnodd i Richard Morris - un o Forisiaid Mon - wneud rhestr ohonynt a'u gosod mewn trefn.