Weithiau daw'r newydd - trwy ddirgel ffyrdd fod yna fachiad da ar y torgochiaid yn Llyn Padarn - a dyna anrheg arall o'r parsel amrywiol wedi cael sylw!

Baladeulyn oedd hen enw'r afon sy'n cysylltu Llyn Padarn a Llyn Peris.

Wrth gwrs dwi allan o gysylltiad yn byw ym Mhen Llyn ond wrth fynd trwy Faldwyn a Meirion mae'n amlwg fod pethau wedi newid ynde.

Dyn a chryn ddychymyg ganddo debyg iawn a benderfynodd fod tri phlwyf Llangwyryfon, Llanrhystud a Blaenpennal yn dod at ei gilydd ar ynys fechan yng nghanol Llyn Eiddwen, ac nid yw ffin Lledrod ym mhell o'r un uniad chwaith.

Casgliad o drysorau Celtaidd a geir yn y cam nesaf, gyda hanes Llyn Cerrig Bach ger y Fali yn cael sylw.

Ar ambell brynhawn Sadwrn yn yr haf âi â ni am dro i fyny at y Marchlyn am bicnic, ac yno ar lan y llyn adroddai hanesion am arwyr Cymru Fu wrthym.

Yn ôl y cyrff sy'n hybu ffilm yng Nghymru, fe fydd yn rhoi'r wlad ar y map sinema rhyngwladol ac yn dod ag arian a gwaith i ardaloedd o Ben Llyn ­ Gaerffili.

Y mae'r 'Loch Ness Monster' wedi hen dynnu sylw'r byd, ond yn ddiweddar daeth rhai pobl i gredu bod anghenfil cyffelyb hefyd yn Llyn Tegid, Y Bala.

Wrth agosa/ u at y llyn, gwelsom bedair lleian yn cydganu.

Y cwbl y gallwn feddwl amdano oedd stori arswyd Gwrach Llyn y Wernddu.

Yr oedd llawer o bobl hefyd yn mwynhau nofio, pysgota a rhwyfo yn llyn Angkor Wat.

A dydyn nhw ddim yn gwybod ble mae'r llyn hyd yn oed!

Parsel hyfryd a thaclus yw'r cyfnod prydferth o'r flwyddyn rhwng mawrth a Mehefin, pryd y byddaf yn datod y llinynnau ac yn cael pleser o bysgota brithyll mewn llyn, afon a chronfa...

Mae Llyn Cwmstradllyn yn lecyn delfrydol i'r rhai sy'n hoffi pysgota mewn mannau anial.

Agor cronfa Clywedog a chychwyn adeiladu cronfa Llyn Brianne.

Mwynheais hefyd y stori gyntaf yn y casgliad, Dacw alarch ar y llyn, lle'r oedd mam a merch mewn cyfyng-gyngor wrth benderfynu wynebu'r dyfodol.

'Taflu Caledfwlch i'r llyn?'

'Byddai mam, wedyn, wyddost, yn hel y buchod i'r llyn, ac yno byddent yn cicio'r mwd o'r gwaelod.

Wrth nesa/ u at Llangefni, llifa'r nant drwy lyn a elwir yn Llyn Pwmp.

(Ganddi hi roedd y baedd Large White gorau ar Benrhyn Llyn.) Rhesymau gwahanol, fodd bynnag, a barai fod y postman lleol - priod a thad i bump o blant, a blaenor gwerthfawr gyda'r Annibynwyr - yn troi i mewn i Gerrig Gleision ambell i fin nos o dan yr esgus o ddanfon teligram.

Wedyn, mi fydda'r hen bwll yn mynd yn llyn mawr.

Os trof fy wyneb tua'r gogledd, dros y bencydd moel a'r rhosydd llaith, heibio i Gnwc-y-frân a thros afon Carrog ar hyd Cefn Du ac ymyl Penlanolau, dof at fy hen gartref yng nghysgod y graig yn ymyl y llyn.

Un cynllun o'r fath oedd adeiladu rafft ar lan y llyn wrth ymyl y foryd.

Cynyddai'r cynnwrf a'r siom ynddi a chododd yn sydyn a gwisgo'i gwn werdd gynnes, anrheg pen blwydd ei thad iddi, a mynd allan i'r berllan gan gerdded yn gyffrous rhwng y coed, 'nôl a mlaen ar hyd ac o gwmpas y llyn pysgod am hanner awr gyfan gan fwmian iddi ei hun: 'Hannah ddim yn deall .

O'i flaen, cyn belled ag y gallai weld, ymestynnai anialwch hirfaith, heb fod yno na phren na llwyn nac afon na llyn na diferyn o ddŵr - dim o gwbl ond tywod melyn a chreigiau noeth.

Syllwch dros y llyn ar y pentwr twmpathau hirgrwn, y mariannau ochrol lle chwydodd y rhewlif ei Iwyth wrth raddol feirioli.

Y Bala Tref ar ben gogledd-ddwyreiniol Llyn Tegid ym Meirionydd yw Y Bala fel y gŵyr pawb.

O'r awyren gwelwn oddi tanom wlad wastad, isel, yn ymestyn bob ochr i'r afon Mekong, afon sydd yn chwarae rhan bwysig ym mywyd y wlad, afon sydd yn chwyddo i ffurfio llyn Tonle Sap ar ei ffordd i'r môr.

A'u dagrau hallt yn llyn.

Dechreuodd ef ei yrfa ar y môr, fel llawer o hogiau ifainc Llyn, mewn llong fechan o'r enw Fishguard Lass ac yntau'n bedair ar ddeg oed a chyda'r Capten a'r Mêt yn gwneud nifer y criw yn dri.

Dychmygaf rhyw wyddonydd heb ddim gwell i'w wneud yn cyhoeddi nad yw Sion Blewyn Coch yn mwynhau ieir a ffowls a hwyaid Llyn y Felin ar ei fwrdd cinio.

Gwelwch dystiolaeth o nerth y lefiathan wrth gerdded i fyny at geg y cwm, yn bonciau o gerrig, powlenni mawnoglyd rhyngddynt a marian terfynnol o gerrig dwad, graean a phridd o'r tu cefn i'r hwn y crewyd y llyn bas.

Yn ddiweddar clywais un oedd yn newydd i mi gan ffermwr o Ben Llyn pan soniai am yr amser priodol i ddechrau trin y tir yn barod i hau ar ol aredig.

Gwyddom fod Llyn yn y blynyddoedd hyn wedi cael cyfle i glywed yr Efengyl Biwritanaidd yn ei phurdeb.

Ychydig iawn a gyffro a achoswyd ganddi yn Llyn.

'Be 'Yn Llyn y Wernddu.'

Penderfynodd Cyngor Llŷn y blynyddoedd rheini, cyn iddo gael ei foddi yn Nwyfor, fod angen un cynllun cynhwysfawr ar gyfer y dosbarth cyfan a dewiswyd Llyn Cwmstradllyn fel prif gronfa.

diffyg diweirdeb yw drwg mawr y wlad hon, ac yn arbennig yn ardal Llyn.

Un o ryfeddodau'r daith oedd sefyll wrth ymyl Llyn Brychan uwchben Trefelin a deall yn union sut y cafodd Cwm Hyfryd yr enw.

Yr esgob Richard Vaughan yw hwn, yntau hefyd yn un o feibion Llyn.

my beloved friends and kinsmen, Mr Edmund Griffith now Dean of Bangor, John Bodfel, of Bodvel, Esqre, Wm.Jones of Castellmarch, Esqre., John Griffith of Cefn Amlugh...Esqre., Griffith Hughes of Cefn Llanvair, gent., John Thomas Wynne of Bodvean...gent, David ap Hugh ap Robert of Bryncroes...gent., and Owen ap John Owen of Trevaes in Llyn, gent...

Yn yr un modd, byddai cau hanner dwsin o gapeli yn Henaduriaeth Llyn ac Eifionydd yn fwy perthnasol na chau hanner dwsin o neuaddau bingo neu glybiau yfed yng nghymoedd diwydiannol y De.

Parry, Madryn, Edwards a Griffith Jones oedd asgwrn cefn y Piwritaniaid yn Llyn.

Golygodd hynny waith codi'r gwrthglawdd i gronni'r llyn, gosod yr holl offer angenrheidiol i wneud dŵr llyn yn ddŵr yfed, ac yna rhychu'r Penrhyn ar ei hyd ac ar ei hytraws fel agor pennog i osod y pibellau mawr a'r pibellau man ohonynt i ddod a dwr i gyrraedd pawb.

Mae afon Cafnan yn tarddu yn Llyn Llygeirian ym mhlwyf Llanfechell ac yn llifo tua'r gogledd i'r môr ym Mhorth y Pistyll, cilfach fechan ar ochr orllewinol Trwyn y Wylfa.

Erbyn hyn roedd y jetiau wedi glanio a thrwy'r dail gallai Elen weld y llinyn truenus o garcharorion yn cael eu gwthio tua giatau'r gwersyll newydd a oedd wedi'i agor ar lannau'r llyn.

Rhaid dringo tipyn eto i gyrraedd yr uchaf o'r tri llyn, Glaslyn, sy'n swatio'n glos yng nghesail copa'r Wyddfa.

Cymerer wedyn ran olaf Soned XXXI: Cusana'r lloer y lli, mae'r ffrydiau'n dwyn I'r wendon serch-sibrydion llyn a llwyn, Ac awgrym ddaw i ddyn drwy gyfrin ddor Y cread o ryw undeb dwyfol hardd A dreiddia drwy'r cyfanfyd; tithau'r Nos, Delweddu wnei y dylanwadau cudd; O'r llwydwyll byw-ymrithia i wyddfod bardd Ei ddelfryd hoff, a genir odlig dlos Neu awdl gain neu farwnad felys-brudd.

Dyna ddau esgob a fagwyd yn Llyn - Henry Rowland a Richard Vaughan.

Wrth fynd heibio llyn oedd ar ymyl y ffordd, dyma'r chwiaid oedd arno, wrth glywed eu twrw, yn dechra gweiddi, 'Gwag,Gwag,Gwag'.

Wedyn yn ystod tymor y glaw mawr byddai llifogydd Mekong yn cefnu'n ôl i'r llyn.

Gellir gweld ogof Lloches Lewsyn yn y graig lefn sy'n codi'n serth o'r dþr ar ochr ddwyreiniol Llyn Cerrig Llwydion Isaf ond rhaid cymryd gofal wrth fynd ati gan mor ddwfn ac iasoer yw'r dþr yn y fan honno.

Mae loriau i'w gweld, a beics, a llyn mwy, a rhai tai sy'n sefyll yn eu tir eu hunain.

Mae'n canmol y colomendy a'r llyn pysgod ac yn gweld tŷ'r crehyrod, a'r peunod ar y lawntiau.

Gŵr o'r enw Tegid a roes ei enw i'r llyn.

Roedd hi'n gynnes braf yma yng nghysgod y gwynt, y llyn yn ddrych clir, yr awyr yn sidanaidd ac esgyrn eira'n Machio'n y cilfachau.

Oddi allan gellid clywed llef y bleiddiaid yn chwilio am ysglyfaeth yn yr eira a dôi sŵn ambell aderyn nos o gyfeiriad Llyn Llydaw a phegwn yr Wyddfa.

Cofio cerdded rownd pont y llyn ambell i noson yng nghwmni Ieu Glyndwr annwyl, a cherdded nôl ar hyd y ffordd cyn dod y ffordd osgoi, a sylweddoli yn sydyn yn nhrymder distawrwydd y nos fy mod i'n gallu clywed sŵn hen afon Prysor yn canu yn y Cwm.

Ar un cyfnod, hwn oedd y llyn mwyaf yn y rhan hon o Loegr, ond fe'i sychwyd i greu porfeydd, a gwelwyd tomen sbwriel yn lledaenu ar ran ohono.

Oedwch yn y tangnefedd tawel ar brynhawn o aeaf fel y gwnaethom ni, i weld yr haul yn suddo'n belen eirias dros benrhyn Llyn, mynyddoedd yr Eifl yn borffor dywyll, a'r eira'n eisin pinc ar gopaon Eryri.

Welais i ddim mo lefel y dþr cyn ised yn Llyn Llydaw ers tro byd, roedd llathenni o dir sych rhwng y cob a'r llyn.

Williams Parry yn ei soned iddo, gellir ystyried chwechawd clo honno yn ddisgrifiad cyffredinol o'r dyn: Hen arglwydd ansoddeiriau a thwysog iaith, Pa fath wyt ti, neu o ba gymysg dras Pan yw pob dychan a phob can o'th waith Yn llawn o ryfel ac yn llyn o ras, O saint a phariseaid, moelni a moeth Llesmeiriol ymchwydd ac uniondra noeth?

Agor Llyn Brianne.

Eglwysig iawn oedd gogwydd uchelwyr Llyn yn y blynyddoedd hyd at y Rhyfeloedd Cartref.

Mi fyddai pob cyfrinach a glywai'n mynd i mewn drwy un glust ac allan drwy'r llall i'r holl gwmpasoedd, a'r llyn yn ddwywaith ei faint.

Mae'r mawn yn raddol godi tu ucha i'r llyn ac ymhen amser fe allai lenwi'r llyn yn gyfangwbl.

Mwynhâi fwynderau'r ddaear - bwyd a llyn a chwmniaeth ddiddan dyn ac anifail.

Ac 'rwyf wedi meddwl llawer beth yn union a ddylanwadodd arnaf fel cynifer o hogiau Cymru, a hogiau Llyn ac Eifionydd yn arbennig.

Daw llawer o bobl i fyw i lan y llyn am ychydig o ddiwrnodau adeg yr þyl ac yno daliant ddigon o bysgod i bara iddynt am flwyddyn gyfan; helltir y pysgod cyn iddynt fynd â nhw adref am flwyddyn arall.

Fedrwch chi ddychmygu prysurdeb y gwaith copr ganrif yn ôl, ger pen pella'r llyn?

Pen-llyn yw enw'r trigolion arno bellach.

Yr oedd gan y llyn hen, hen enw Saesneg hefyd sef Pemmelesmere 'llyn y cerrig man' - enw priodol iawn gan mai amrywiad ar pebble, sef pimble yw'r elfen gyntaf.

Tai bychain, llyn, caeau o lysiau.

Ymddengys fod Llyn Frogwy, i'r gogledd o Fodffordd, yn bwll afon a gaewyd ac a ehangwyd er mwyn creu blaenddwr ar gyfer Melin Frogwy.

Ond ni ddylai hyn greu'r argraff nad oedd groeso i Biwritaniaeth yn Llyn.

PENTREF bychan ar ochr ogleddol Llyn yw Llanaelhaearn ac ef sy'n gwarchod yr agoriad t'r penrhyn.

Cynlluniwyd cyrion y llyn a'r pum ynys a geir ynddo yn ofalus er mwyn cynyddu'u hapêl cadwriaethol.

Tachwedd 4 ANWELEDIG Glan Llyn, y Bala efo Gang Bangor.

O'r diwedd daeth dydd y profi - pnawn Sadwrn iach a thonnau mân yn dawnsio ar wyneb y llyn.

Cynnwys y rhan hon hefyd ddarn helaeth o hen gomin y Goron hyd at bigyn deheuol y plwyf yng nghanol Llyn Eiddwen.

Yna, byddai'n lluchio cynfasau a dillad isa' a phethau felly i'r llyn a rhoi powdwr golchi yn y dŵr, fel bydd y merched 'ma 'te, a gweiddi ar Eliasar y ci o'r tŷ.' 'Rwan 'roedd eisiau profi callineb Eliasar trwy ddweud bod y buchod ymhell i ffwrdd.

Ar lan y llyn mae rhai tai reit solet, wedi eu hadeiladu a brics cochion, ac yna strydoedd clos o dai sy'n gymysgedd o frics a mwd.

Y mae Henry Rowland yn gadael rhoddion i dlodion un plwyf ar ddeg, pump ohonynt yn Llyn, sef Aberdaron, Llanfaelrhys, Mellteyrn, Penllech a Bryncroes.

Mae rhannau o August - fersiwn 'Gymreig' o'r ddrama Uncle Vanya gan Chekhov yn cael ei ffilmio ym Mhen Llyn ac yn cynnwys Hopkins a nifer o actorion Cymreig eraill yn y cast.

Gamlas Las a Ffos y Ddeulyn, Esgair Llyn a Lloches Lewsyn.

Un bore, wrth ddihuno, gwelais golomen wen yn disgyn ar sil fy ffenestr Wrth edrych arni, meddyliais am y lleianod wrth y llyn, am fy nyweddi ac am rai eraill a oedd wedi marw, yr oedd cwlwm ysbrydol rhyngof a hwy.

Hufenfa De Arfon - SCC Wales - Mae Hufenfa De Arfon wedi bod yn cynyrchu caws yn Chwilog, Pen Llyn ers 1938.

Ymegyr golygfa ysblennydd wrth i ni ddod i olwg y llyn, yn goron o gopa%on a chribau miniog.

Mae'r Hydref mwyn yn loetran yn hir ar lan Llyn Maggiore yn nhalaith Ticino Byddwn yn Oostende ymhen pedair awr!

Comisiynwyd y map mwyaf ohonynt gan Ddþr Cymru a saif ger Llyn Alaw ym Môn.

Bwydir yr ysgol Gymraeg gan bedair ysgol gynradd, dwy yn y Rhondda Fach a dwy yn y Rhondda Fawr - Ynyswen, Bodringallt, Llwyncelyn, a Llyn y Forwyn.

Rhoddir enw arall hefyd ar un adran arbennig o'r coridor uwchben Llyn Pwmp, sef Nant Stirrup.

Adeiladem y rafft gyfrinachol yn hwyr y dydd mewn cilfach yn y coed wrth ymyl y llyn.

"Roedd y ffarm yma'n uchel yn y mynyddoedd ar fin llyn.

Mae Llyn Cefni, sydd dipyn yn is, i'r dwyrain o Fodffordd, yn fwy diweddar o lawer.

Ond yr oedd y cynyrfiadau hyn ar fin cyffwrdd Llyn hefyd.

Daeth cymydog i'r drws ac meddai â'i anadl yn fyr o frysio yma, "Mae dy adwy isaf yn agored cofia ac mae'r defaid oddi yma i Pen Llyn acw ac yn y ffarm arall." Gellwch ddychmygu'r llifeiriant geiriau a ddaeth yn sgîl y sylw, "Pwy sy'n gyfrifol am hyn tybed?" Yn sydyn clywem sŵn traed yn llusgo am y t^y.

Dywed un gohebydd Americanaidd yn un o brif bapurau Lloegr fod saith o gorau Cymreig a saith o gorau Americanaidd yn mynd i gystadlu; ac nid hynny yn unig, ond fod côr Eglwys y Mormoniaid yn mynd i ddyfod o Ddinas y Llyn Halen i gystadlu yn yr Eisteddfod yn Chicago.

Roedd y lleuad yn llawn a'r wybren yn ddigwmwl wrth i'r llong adael y porthladd a thorri ei chŵys drwy'r môr agored a oedd, trwy drugaredd, fel llyn hwyaid y noson honno.

Ond unwaith yn unig y clywais i drafodaeth gan seiciatrydd ar unrhyw fath o chwedl Gymreig neu Geltaidd, a hynny ar chwedl Llyn y Fan Fach.