Mae Sian Howys, aelod amlwg o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, sydd hefyd yn weithwraig gymdeithasol yng Ngwynedd wedi anfon llythyr at Rhodri Morgan y Prif Ysgrifennydd sy'n galw ar i'r Comisiynydd Plant a apwyntir yng Nghymru i fod yn berson dwyieithog.

Ond bu cofio amdano'n busnesu darllen ei llythyr personol hi yn ddifyrrwch iddi am weddill ei hoes.

(i) Llythyr gan Gyngor Cymuned Tudweiliog yn gofyn paham y rhoi'r amod person lleol ar y dyfarniadau mewn rhai achosion ac nid mewn eraill sydd yn ymwneud â safleoedd o fewn ychydig lathenni i'w gilydd.

Gan yr ymddengys ei fod wedi camddeall diben y brotest, bydd llythyr arall yn cael ei anfon ato - ar ffurf mwy confensiynol - er mwyn iddo ddeall yn iawn beth yw gofynion y Gymdeithas.

O'n i byth wedi gofyn i neb am waith o'r blaen, ond fe hales i lun a CV a llythyr mewn ta beth." Ar y pryd roedd cynhyrchydd y gyfres, Glenda Jones, yn chwilio am 'Olwen', ac wedi gweld llun Toni Caroll ac yn credu ei bod yn addas.

Plygodd ei ben a'i gorff, ac er mawr syndod, aeth ati i ddarllen y llythyr dan ddyfynnu'r cynnwys yn uchel wrtho'i hunan.

Derbyniwyd llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol yn hysbysu nad oedd yn dymuno ymyrryd yn y cais ac yn gofyn i'r Cyngor hwn ei benderfynu.

Holl ddigwyddiadau'r noson cynt; breuddwyd llygad Duw, ei chynnwrf gyda'i thad, ymdrech y gof i ymgrogi a nawr eto llais bach Robin a llythyr Hannah.

Dywedodd Thomas Sebastian Price o Lanfyllin mewn llythyr Lladin yn 1700 fod y Gymraeg erbyn hynny wedi peidio â'i harfer oddieithr gan y werin iselradd.

Nodir hyd y cyfnod prawf yn eich llythyr cynnig a phenderfynir yn ystod y cyfnod hwnnw ar eich addasrwydd i'r swydd am weddill hyd y cytundeb hwn.

Darllenodd y llythyr, a'i ddarllen yn araf eilwaith, yna'i ddarllen eto, a'i roi yr un mor araf yn ei amlen a syllu'n hir i'r lle tân gwag.

Mawr fu'r trafod yn ddiweddar ynglŷn â chael Llythyr Pennal yn ôl i Gymru.

Caeodd y drws a sylwi ar dri llythyr a darn o bapur ar lawr y cyntedd.

Bu'r llythyr cyntaf yn fethiant.

Cadarnheir yr agweddau gonest at bortreadu pechod a fynegwyd yn 'Llythyr ynghylch Catholigiaeth' a Williams Pantycelyn, ond yn rhyfedd iawn, nid awgrymir o gwbl fod unrhyw beth gwenwynig yn perthyn i ramantiaeth.

Gweler y llythyr amgaeedig.

Heb arboeni am 'gywirdeb' a 'heresi' yr athrawiaethau mewn dialog (neu, yn achos Llyfr y Tri Aderyn, trialog) a llythyr a cherdd, y mae'n gymaint haws astudio nid yn unig yr hyn a ddywedir ond hefyd yr awen honno a gais yr hyn sydd y tu cefn a'r tu hwnt i'r cyfryw athrawiaethau, gan adnabod a gwerthfawrogi eto ac eto ac eto ymdrech y dychymyg dynol i herio ein maith maith anwybod.

Mewn llythyr at y Cynghorydd Gerald Frederick Meyler, dywed Branwen Evans, Ysgrifennydd Ymgyrch Addysg Cymdeithas yr Iaith, 'Mae'r Gymdeithas yn ymateb gyda syndod i benderfyniad y Pwyllgor Addysg.

(i) Llythyr gan Gyngor Tref Pwllheli yn gofyn sut y pwysir a mesur y gynrychiolaeth yn y trefi o'i gymharu â'r wlad o fewn Dwyfor.

Mi gafodd hi'r ail un heb orfod hyd yn oed roi llythyr i Rick.

Er fod y Llythyr Ynghylch Catholigiaeth yn ymwneud yn bennaf â daliadau crefyddol a diwinyddol yr awdur a'i feirniaid, neu hwyrach oherwydd hynny, ceir ynddo hanfodion Ewropeaeth Saunders Lewis.

Deallwyd oddi wrth y llythyr hefyd fod gan yr Awdurdod Addysg hawl i gynhyrchu a chyhoeddi llyfrau ar destunau lleol, sef testunau cyfyngedig i sir Aberteifi ac o ddefnydd i'r ysgolion.

Roedd y 'Llythyr' yn ble dros ddifrifwch llwyr, dros lenyddiaeth gyfrifol, dreiddgar - nid llenyddiaeth addurnol, dlos, sentimental neu bietistaidd.

Er i aelodau a swyddogion y gell fod yn sensitif iawn i ddymuniadau yr aelodau hynny oedd yn gweithio yn y Llyfrgell penderfynwyd mynd ati i wthio'r cwch i'r dr gyda llythyr agored yn y Wasg.

Daeth llythyr i law oddi wrth Gyngor Bwrdeisdref Arfon yn gofyn am enwebiadau ar gyfer Noson Wobrwyo Chwaraewr y Flwyddyn - penderfynwyd nad oedd y llythyr yn berthnasol i ni fel rhanbarth.

Roedd yna reswm arall, ond ni allaf egluro popeth mewn llythyr.

'Ond pan dda'th y llythyr o'dd e'n dal yn dipyn bach o sioc.

Yn ystod y dyddia' hynny 'roedd hi'n beryg' bywyd, onid oeddech wedi cael swydd yn rhywle, i chi gael eich galw i wasanaethu'ch 'gwlad a'ch cyntri', ys dywedai Jac Llainsibols ac erbyn i mi gyrraedd adre' yr oedd llythyr oddi wrth y Frenhines yn fy aros yn estyn croeso cynnes i mi ymddangos o'u blaena' nhw yn Wrecsam 'na!

Roedd y postman wedi bod, a Mam, ar ben y bwrdd, newydd dynnu llythyr o'r amlen a'i agor ar y lliain ar fwriad o'i ddarllen.

Yn ôl llythyr y Gweinidog Gwladol, yr Awdurdod hwnnw "fydd y prif awdurdod yng Nghymru ar addysg Gymraeg".

`Beth mae hyn yn ei olygu?' gofynnodd un o aelodau'r eglwys wrth weld y gweinidog yn darllen y llythyr.

Yr oeddynt yn trafod y bymthegfed bennod o'r hyn a elwir yn llythyr cyntaf Paul at y Corinthiaid o bob dim - pennod yr atgyfodiad.

Beth oedd oblygiadau'r 'Llythyr' o safbwynt beirniadaeth lenyddol?

Mae'n rhaid bod y llythyr agored ar y bwrdd wedi dal ei lygaid.

Faint ohonom sy'n mynnu dangos ein parch at yr iaith wrth ei siarad yn gyhoeddus, ond sy'n ei hanwybyddu yn y diregl, er enghraifft, wrth ysgrifennu llythyr neu wrth lenwi ffurflen?

Buaswn irmau'n ateb y pwynt cyntaf a ddyfyrmwyd o'r Llythyr ynghylch Catholigiaeth trwy fynnu bod gwadu ymhoniadau ysbrydol a gwleidyddol yr Eglwys Babyddol a herio ei hawdurdod cyn hyned ac mor Ewropeaidd â'r Eglwys Babyddol ei hun.

'Y gweld cyntaf' a ddaeth iddo, fel yr esboniodd mewn llythyr at Mary Lewis, a oedd yn gyfrifol am y cynhyrchiad, oedd, 'nad oes ddianc rhag enbydrwydd arswydus economeg y gors.' Dyma sail yr athroniaeth feirniadol a fynegwyd yng Nghwm Glo: 'Gweld cefn gwlad yn dihoeni a wneuthum,' meddai ac o ganlyniad meithrin ymwybyddiaeth o'r graddau y dylanwedir ar fywyd yr unigolyn gan amgylchiadau sydd y tu hwnt i'w reolaeth ef.

'Dwi'n saff i ddweud 'dwi'n meddwl, mai o blith y gwþr sydd â'u gwreiddiau yn nhir Llanfechell ar Ynys Môn y mae'r un a gafodd y dylanwad mwyaf ar gwrs y byd llynedd - Mr Tristan Garel-Jones (mi fentra i y daw llythyr gyda throad y post yn cynnig ymgeisydd mwy teilwng - oedd hen nain Boutros Bourtos Ghali yn dod o Fynydd Mechell tybed?).

Banc y TSB - yr oedd llythyr wedi dod i law yn esbonio pam nad oedd ffurflenni agor cyfrif a ffurflenni newid llofnodion ar gael gan Fanc y TSB.

Anodd dirnad y siom a achosodd y llythyr i fachgen ifanc, gorfrwdfrydig a llawn syniadau ynglŷn â gweddnewid ein diwylliant.

CYFLWYNWYD llythyr y Rheilffyrdd Prydeinig yn rhoddi manylion am y posibilrwydd o gau'r groesfan uchod i drafnidiaeth ond ei chadw'n agored ar gyfer cerddedwyr a hawliau defnydd preifat yn unig.

(ch)Croesfan Merllyn, Criccieth (Dygwyd yr eitem hon gerbron fel mater o frys ar ardystiad y Cadeirydd oherwydd y derbyniwyd llythyr gan y Rheilffyrdd Prydeinig ar ôl i'r rhaglen gael ei hanfon at yr aelodau a'r brys i ymateb).

Ac y byddair llythyr yn dychwelyd i Archifau Cenedlaethol Ffrainc ym Mharis.

Aeth y llythyr ymlaen i nodi bod perffaith hawl gan yr Awdurdod i wario'r swm a fynnent ar brynu llyfrau.

Ni wyddai Hector druan hyn, ac onibai am archeb anferth Mrs Paton Jones a'i llythyr at y goruchwyliwr yn canmol yn frwd chwaeth a help gwerthfawr 'eich Mr Pennant' ni byddai'r stori hon gennyf i'w chroniclo, gan na chafodd Hector glywed gair am y llythyr.

Yr oeddwn in hoffir awgrym mewn llythyr at y Guardian yr wythnos o'r blaen.

Penderfynwyd peidio ag anfon cyfraniad at Gingerbread nes ein bod yn derbyn fersiwn Gymraeg o'u llythyr.

Anfonwyd copi o'r llythyr at Fwrdd yr Iaith Gymraeg.

Mewn llythyr at Mrs shepard, dywedodd Mr Bob Parry, Llywydd UAC, bod yr Undeb yn bendant o'r farn y dylid ail-gyflwyno mesurau gorfodol i reoli'r clafr oherwydd cynnydd y clefyd.

Dim ond dechrau Tachwedd, ar ôl derbyn llythyr gan y cyfieithydd, y cafodd wybod pam - roedd yr awdurdodau yn ei amau o fod yn ysbi%wr Prydeinig, ac am gyhuddo'r cyfieithydd o crimes against the state.

(a) Llythyr gan Cyngor Cymuned Llanengan yn gofyn beth oedd y trefniant.

Yn ei llythyr mae Siân Howys yn dweud: 'Yn dilyn adroddiad Waterhouse mae Cymdeithas yr Iaith yn croesawu'r penderfyniad i apwyntio Comisiynydd Plant i Gymru.

Yr hyn sy'n amlwg yn nhrafodaeth Saunders Lewis trwy'r Llythyr' yw ei fod yn hoffi pegynu.

Yn aml, mewn llythyr, deuai cais i archebu siwt o ddillad gyda Dafydd Owen, teiliwr y Nyfer.

Yn y diwedd llwyddodd i gael llythyr allan i'w ffrindiau yn Rhydychen gan ofyn iddynt drefnu 'coup' i gael gwared ar ei dad Trefnwyd a chyflawnwyd hynny yn fuan iawn, a dyna sut y daeth y Swltan Quaboos yn rheolwr.

Yn y llythyr yn trosglwyddo aelodaeth a anfonwyd gan ysgrifennydd Eglwys Ebenezer, Llanelli at ysgrifennydd Rhydyceisiaid, at un o'r plant yn unig y cyfeirir, sef Euros.

Y mae David Ellis yn sôn yn hiraethus amdano mewn llythyr a anfonwyd ganddo (lai na deufis cyn iddo ddiflannu) at Tomi Jones, Cernioge Bach (Aelwyd Brys, Cefn Brith wedi hynny).

(ii) Llythyr Clwb Chwaraeon Madog yn datgan pryder y byddai llinell y ffordd osgoi fwriadedig yn amharu ar eu clwb-dy.

Yr oedd wedi gosod popeth yn barod ar y gist geirch - pin ac inc a phapur a'r llythyr diwethaf a gawsai gan Marged.

Yr wythnos hon bydd Alison yn derbyn llythyr yn datgelu bod Elin wedi cael ei gwahardd o'r ysgol am smocio canabis.

Felly rwyf yn cefnogi llythyr S.

Mae'n debyg fod dadl begynol, ddu-a-gwyn fel un y 'Llythyr' yn fwy trawiadol nag un annogmatig W.

Ni châi ymwelwyr na phapur newydd na llythyr na chyfeillachu â neb - a bwyd arbennig!

Mewn llythyr at Nick Bourne AC (Arweinydd y Ceidwadwyr yn y Cynulliad) mae Cymdeithas yr Iaith wedi galw ar y Torïaid i atal eu rhagrith o roi cefnogaeth mewn geiriau i ysgolion gwledig tra bod eu polisïau yn eu tanseilio.

Yn dilyn llythyr i'r Caernarfon and Denbigh yn cwyno nad oedd y papur am dderbyn adroddiadau Cymraeg, adroddodd yr Ysgrifennydd ei bod wedi derbyn galwad ffon yn dweud bod croeso i bob cyfraniad Cymraeg yn y papur.

ARGYMHELLWYD fod llythyr i'w anfon at y tenant yn ei rybuddio i wella ei ymddygiad rhagblaen neu byddai'r Cyngor yn gweithredu o fewn y rheolau tenantiaeth a cheisio meddiant o'r eiddo.

Ar y funud, ni wyddai Wilie yn y byd sut i'w ateb a throsglwyddodd y llythyr iddo.

Mae Cymdeithas yr Iaith Gymraeg wedi anfon llythyr heddiw at y Prif Ysgrifennydd, Rhodri Morgan yn cyhdo'r Cynulliad Cenedlaethol o fradychu'r Gymru wledig trwy eu penderfyniad i wrthod apel rhieni Bwlchygroes Sir Benfro, i gadw eu hysgol ar agor.

Yn sgîl y ddogfen, anfonwyd llythyr/datganiad at nifer helaeth o bapurau newydd lleol a chenedlaethol.

Cofion gorau, Lludd Cludwyd y llythyr gan negesydd ar geffylau chwim rhwng y ddwy brifddinas.

Y mae arnaf gywilydd na buaswn wedi ateb ynghynt y llythyr a gefais oddi wrthych dros flwyddyn yn ôl.

Llythyr Hannah!

Ac fe gyhoeddwyd llythyr Vincent o fewn ychydig wythnosau i'r Eisteddfod yn y Royal Albert Hall lle llwyfannodd y Cymry eu teyrngarwch diarhebol gerbron Tywysog Cymru a'i deulu, lle cadeiriwyd Berw am awdl i Victoria a lifeiriai o edmygedd a diolch, lle bu Henry Richard AS, a 'savants' cyfarfodydd y Cymmrodorion, yn sicrhau pawb o fewn clyw na châi'r Gymraeg atal llanw'r Saesneg.

Mor llwm yw geiriau fy llythyr a bydd rhai ohonynt yn anodd i ti eu derbyn.

(ii) Anfon llythyr at berchennog y safle yn datgan siom ynglŷn â'r hyn a oedd yn digwydd ar y tir.

(i) Llythyr gan Gyngor Cymuned Tudweiliog yn gofyn pryd y ceir cyfle i roddi sylwadau ar hyn.

(i) Llythyr gan Gyngor Cymuned Llanystumdwy yn gofyn beth oedd cynlluniau'r Cyngor ynglŷn â dyfodol y safle a'r peiriannau sydd wedi costio yn ddrud i drethdalwyr Dwyfor.

Llythyr llwm yw hwn a rhy faith.

Gwebost Gwyn (yn absenoldeb Glyn) Fe wnaethon ni benderfynu ddydd Sadwrn bod yn rhaid mynd i Aberystwyth ar Llyfrgell Genedlaethol i weld Llythyr Pennal ar Arddangosfa Owain Glyndwr.

Y mae David Ellis ei hunan mewn dau englyn ac un llythyr yn cyfeirio at dri bachgen hoff o'r ardal a fu farw yn y Rhyfel - tair addewid a dorrwyd.

Yno fe gyflwynir llythyr ar ffurff sgrol i Paul Murphy, Ysgrifennydd Cymru.

'Roedd Mr Ted Roberts, siop Paragon wedi ysgrifennu llythyr yn batrwm imi, a chofiaf y rhan fwyaf ohono heddiw.

Yn hanesyddol ac yn gwbl ddigynsail, mae arweinwyr y tair carfan wleidyddol ar Gyngor Sir Gâr wedi uno trwy anfon llythyr ar y cyd at Gymdeithas yr Iaith Gymraeg yn condemnio ein beirniadaeth ar Brad Roynon, prif weithredwr y cyngor, ac yn pledio am werthfawrogiad o bolisi iaith y Cyngor.

Cawsai llythyr Hannah ei effaith, ond roedd yn siom hefyd.

Yn gynnar yn y flwyddyn newydd anfonwyd llythyr i bob Awdurdod Unedol yng Nghymru yn datgan disgwyliadau'r Gymdeithas o'u polisïau iaith.

Cymerais bob llyfr a llythyr gan y myfyrwyr nad oedd yn gweithio.

(d) Cau Swyddfa'r Arolwg Daearegol yn Aberystwyth CYFLWYNWYD llythyr Mr Cynog Dafis AS yn hysbysu bod yr Arolwg Daearegol yn bwriadu cau'r swyddfa uchod er mwyn arbed swm cymharol fechan o arian.

Wel, dyma ateb i'r llythyr mewn hyn o eiriau: 'Saf ar dy glwyd lle bynnag yr wyt ti' - hynny'n golygu mae'n debyg mai job sâl oedd yno.

(i) Llythyr gan Gyngor Cymuned Aberdaron yn gofyn i'r Cyngor ystyried y posibilrwydd o resymoli y rhwydwaith llwybrau ac o ble y daw'r cyllid i wario cymaint arnynt.

Fe ysgrifennwyd llythyr at y cwmni a chwyno amdano a chan fod llawer o gwynion tebyg, fe'i diswyddwyd yn fuan wedyn.

Yn y llythyr dywed Ffred Ffransis, 'Mae polisiau'r Ceidwadwyr (a ddadlenir heddiw) ar gyfer yr Etholiad Cyffredinol nesaf o derfynu rheolaeth Awdurdodau Lleol ar ysgolion yn golygu y caiff ysgolion gwledig bychain eu hynysu.

OHERWYDD digwyddiadau cyffrous y noson gofiadwy heno - ei breuddwyd ryfedd, ei phrofiadau unwaith eto o agosrwydd ei thad ac ymdrech Owen Jones druan i fynd at ei Arglwydd - am i'r pethau hyn ei chynhyrfu, bu llythyr Hannah'n ddigalondid ychwanegol.

Mae Siân Howys, aelod o Senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, sydd hefyd yn weithwraig gymdeithasol yng Ngwynedd, wedi anfon llythyr at Rhodri Morgan, y Prif Ysgrifennydd, yn galw ar i'r Comisiynydd Plant a apwyntir yng Nghymru i fod yn berson dwyieithog.

(c) Pont Rhyd Hir, Ffordd y Cob, Pwllheli (Dygwyd yr eitem hon gerbron fel mater o frys ar ardystiad y Cadeirydd oherwydd y derbyniwyd llythyr gan Gyfarwyddwr Priffyrdd y Cyngor Sir ar ôl i'r rhaglen gael ei hanfon at yr aelodau a'r brys i ymateb).

Yr oeddwn yn siomedig ofnadwy gweld y Llythyr.

Mae Rosemary Butler wedi derbyn saith llythyr i gyd oddi wrth y Gymdeithas (dyddiedig 31.5.99, 22.6.99, 5.7.99,20.7.99, 22.7.99,16.11.99,3.12.99). Mae'r llythyrau hyn yn gofyn am gyfle i drafod dyfodol addysg yng Nghymru yn arbennig addysg Gymraeg a dyfodol ysgolion gwledig.

Yn hanesyddol ac yn gwbl ddigynsail, mae arweinwyr y dair carfan wleidyddol ar Gyngor Sir Gâr wedi uno trwy ddanfon llythyr ar y cyd at Gymdeithas yr Iaith yn condemnio ein beirniadaeth ar Brad Roynon (Prif Weithredwr y Cyngor), ac yn pledio am werthfawrogiad o bolisi iaith y Cyngor.

Mewn llythyr yn Y Cymro mae'r Athro DJ Bowen (un sy'n haeddu'r anrhydedd ei hun) yn cynnig enw Meredydd Evans.

Aeth at y silff ben-tan a gafael yn y llythyr tu ol i'r cloc a'i ail- ddarllen.

Yna'n sydyn mae'n derbyn llythyr oddi wrth yr awdurdod addysg yn datgan nad ydynt yn sicr ei fod yn addas ar gyfer swydd fel athro.