Cofiaf i mi sylwi y bore hwnnw fod rhai o'r plant yn y dosbarth wedi eu gwisgo yn hollol yr un fath â'i gilydd - pedwar neu bump o fechgyn yn f'ymyl mewn siwt lwyd, dywyll, hynod o blaen, er yn lân, a rhai genethod mewn siwt o'r un lliw a defnydd, a'r un patrwm â'i gilydd yn union, gyda ffedogau gwynion, llaes a dwy lythyren wedi eu stampio arnynt.

Sylwodd Anna fod rhyw foi mewn côt ddyffl lwyd ar fwrdd Playmate.

"Glywsoch chi?" meddai bachgen y siwt lwyd.

Y Fari Lwyd oedd ein ceffyl ni, - digon dychrynllyd i gael gwared ag unrhyw ysbryd aflan (Gweler The Hobby Horse and other Animal Masks - Violet Alford.) Dawns y Glocsen wrth gwrs yw'r unig draddodiad dawnsio di-dor sydd gennym yng Nghymru.

Fe gofiwch i David Phillips, Waun-lwyd, ddwyn offer marchogaeth a dillad tra'n gweithio ym mhlas Cilwendeg, a threuliodd flwyddyn o lafur caled yn gweithio'r felin droed yng ngharchar Hwlffordd am ei drosedd.

Drwy'r dydd bu'r plu yn chwyrlio o'r awyr lwyd a phan ddaeth y nos a'i rhew, ni allai yr un cerbyd dramwyo'r ffyrdd o gylch y dref.

A'r nos a'i lluoedd ser a'i lleddfol si, Ei gwlith a'i haden lwyd a'i dwyfol daw, Ni chawn i weini a'i heneidiol glwy; Ond gwyllt ymwibiai rheswm yma a thraw Drwy'r cread mawr a thrwy'r diddymdra mwy, Nes dyfod Cwsg ac Angau law yn llaw, I'm hudo dan eu du adennydd hwy.

Llithrai'r cymylau yn frysiog ar draws yr awyr lwyd.

Ac felly y dois i ddeall mai siwt y wyrcws oedd y siwt lwyd unffurf a welswn yn yr ysgol.

Nid ymryson rhwng dau ŵr cyffredin yw'r ymryson rhwng Llwyd a Manawydan, ond defnyddia Manawydan ei alluoedd mewn ffordd hollol wahanol i'r hyn a welir gan Lwyd a chan Wydion.

A waeth i nhad heb ag achwyn oblegid llwyn y wermod lwyd chwwaith.

Roedd popeth wedi'i arwisgo ag arlliw o lwyd gan y lleuad lastwraidd.

Gþyr pawb am y Fari Lwyd adeg y Nadolig a'r Flwyddyn Newydd ond mewn traddodiadau ledled y byd sy'n gysylltiedig â Chalan Mai gwelwn benglogau a masgiau anifeiliaid o bob math.

Roedd gwawn lwyd yn araf gripian trwy frig y nos a chyn bo hir byddai wedi llusgo'r du i'w ganlyn.

O'i chyferbynu ag eiddo ei gþr, syml a phlaen oedd gwisg lwyd Lowri Vaughan, sylwodd Meg gyda pheth malais, a dygwyd pob mymryn o liw o'i hwyneb main a hir gan y ffisiw brown a fradychai yn hytrach na chuddio teneurwydd ei bronnau.

Roedd gan Paul ei hun ddiddordeb mawr yn hanes y Celtiaid ac yn y tradodiadau a ddeilliodd o'r cyfnod cynnar hwnnw, megis y Fari Lwyd.

Aeth y sibrwd yn ei flaen, '...brân Gernyw, brân lwyd, brith yr oged, boda dinwen...' Gair od i ddisgrifio aderyn!

Mae'n wir fod prisiau wynwyn yn cael eu cadw i lawr yn weddol, ond roedd pris wermod lwyd a senna ac asiffeta wedi codi'n enbyd.

Gwelai hogiau'r sied, eu capiau i lawr yn isel am eu pennau, a golwg denau, lwyd arnynt, yn sgythru yn yr oerni wrth sefyll yn nrysau'r sied yn disgwyl caniad.

Gofynnais i feddyg eiddil o dan fwrn ei ddiferion chwys - mewn oerni unig ynglŷn â chyflwr claf arall - am ganiatâd i roi chwistrelliad o gyffur cry' i arbed poen i'r bachgen deunaw oed a oedd yn cynhyrfu am fod ei lygad de yn hongian allan o'i ffynnon goch ac yn gorffwyso'n flêr ar ei rudd lwyd; ac yn disgleirio yn las tuag ataf .

Gwraig lwyd ei gwedd ydoedd gyda llygaid glaslwyd, trwyn bach, wyneb hirgrwn, bochau bas a gên bwyntiog.

Wedi gwisgo'r siaced lwyd, caeaodd y botwm canol a gwthio ei fawd o'r tu ol iddo gan gadw ei fraich arall yn syth wrth ei ochr.

Meddyliwch am siopwr; rhyw olwg lwyd, eiddil sydd arno, neu weinidog, rhyw olwg barchus yn ei wisg

Mae'r haearn sydd heb rydu yn y creigiau yma i'w weld yn y lliw gwyrdd-lwyd, sydd ar ambell haen yn y clogwyn - sef y 'Marl Tê Gwyrdd'.

"Os oes ar rywun eisio cweir, mi ro i hi iddo fo." Trois fy mhen i edrych pwy oedd wedi f'achub, ac er syndod mawr i mi, gwelais mai un o fechgyn y siwt lwyd oedd ef.

Beth ond 'magwrfa lwyd/ Anfarwolion fu'r aelwyd' a'r Gymraeg arni'n ben.