Rhoddasai ei ddiffuantrwydd a'i allu meddyliol iddo awdurdod yn yr eglwys na feiddiai ac na ddymunai neb ei amau na'i aflonyddu.

Mae dycnwch meddyliol cyn bwysiced â chaledi corfforol ac mae'r elfen hon fel pe ar goll yng nghyfansoddiad rhai on chwaraewyr presennol.

Efallai nad oedd Wilson Knight yn bwriadu i ni gymhwyso ei frawddegau at eiriau unigol ond mae'n demtasiwn cymryd defnydd Waldo o'r gair 'awen', ac, o ran hynny, y gair 'adnabod' fel enghreifftiau o "words inflated by mind", ac arwain hyn ni i ystyried pa fath o feddwl a oedd gan Waldo, gan gynnwys yn y gair 'meddwl' nid yn unig y meddyliol ond hefyd y teimladol yn ei wneuthuriad.

Arwydd arbennig o'r gweithgarwch meddyliol a nodweddai'r cyfnod ydyw nifer y llyfrau a gyhoeddwyd a nifer y cylchgronau a gychwynnwyd.

Dyma'u safle meddyliol.

Gan fod Waunfawr, pentref genedigol Gwynn Davies, eisoes wedi bod yn gefn mawr i'r Gymdeithas, awgrymwyd y byddai'r pentref yn le addas ar gyfer menter a fyddai'n rhoi cyfle i bobol â nam meddyliol i ddatblygu fel unigolion ac a fyddai, hefyd, o fudd i'r pentref.

Roedd cewri Cymrur saith-degaun cael eu cydnabod am eu sgiliau - ond elfen yr un mor bwysig oedd eu cryfder meddyliol.

Pan aned ei fab, Gwion, sydd â nam meddyliol, newidiodd bywyd Gwynn Davies yn llwyr.

Bu'n fodd effeithiol i lunio barn ac felly fframwaith meddyliol i ran gyntaf yr ugeinfed ganrif.

Arwyddocâd hyn yw fod gwaith mawr yn ein haros i dorri trwy'r rhwystrau meddyliol a chymdeithasol sy'n atal Cristionogion yn gyffredinol rhag mabwysiadu safbwynt sydd mor amlwg gyson â dysgeidiaeth Iesu Grist.

At hynny, mynegais y farn mai anodd oedd i odid neb aros yn ddi-Gymraeg yn y sir ddwyieithog hon ar ol byw yma am rai blynyddoedd - ac eithrio'r rhodresgar, y meddyliol-anneallus, neu'r diog: yn enwedig unrhyw un mewn swydd gyhoeddus.

Daeth Duw yn ddyn yn Iesu Grist nid er mwyn bodloni chwylfrydedd meddyliol y Cristionogion cynnar ond er mwyn cyflawni iachawdwriaeth y byd: 'Yr hwn erom ni ddynion ac er ein hiachawdwriaeth, A ddisgynnodd, a ymgnawdolwyd Ac a wnaed yn ddyn ...'

Yr oedd hi'n holl bresennol, ac yn rheoli bywyd meddyliol y cyfnod, er ei bod yn sicr fod elfennau o'r hen baganiaeth yn dal yn fyw iawn ymhlith y bobl gyffredin.

Ond hefyd mae angen dycnwch meddyliol.

Y mae nod Taith y Pererin yn gymharol syml: gellir symud y prif gymeriad o gyflwr darluniadol i un meddyliol e.e.

Fel ysgolhaig ni allai beidio â theimlo oddi wrth yr her i esbonio eu natur eithriadol, a phan ystyriwn ei gefndir meddyliol ef a'i gyfnod, nid syn ydyw ei gael yn taro ar yr esboniad arbennig a gynigiodd.

Ry'n ni'n perthyn i'r pentref ac ry'n ni'n atebol i'r pentref.' Pwy ddywedodd nad yw pobol â nam meddyliol yn cael eu derbyn gan gymdeithas?

Bu cryn bwysau arno i chwarae golff, ond mynnai mai gêm i bobl heb ei gwneud hi oedd honno, gêm lonydd barchus i athrawon a gweithwyr banc, pobl heb lawer o egni meddyliol heb sôn am gorfforol.

Yr oedd y tri dylanwad y cyfeiriwyd atynt - nerthoedd grymusaf yr oes - yn cyniwair yn drydanol trwy gylchoedd ysgolheigaidd a meddyliol Prifysgol Rhydychen tra oedd Davies yno.