MERCHED Y WAWR YN DATHLU: Mewn cyfarfod ym Mhenuel, dan gadeiryddiaeth miss Menai Williams fe ddathlwyd chwarter canrif sefydlu mudiad cenedlaethol Merched y Wawr.

Yn y ddeunawfed ganrif ehangodd y stâd trwy adeiladu dwy gaer anferth ar ei dir, sef Caer Williamsberg a Chaer Belan ar geg orllewinol Afon Menai ger Dinas Dinlle.

Steve Eaves fydd yn ymddangos ar y llwyfan, ac mae'r tocynnau ar gael am £4 o Siop Cwpwrdd Cornel, Llangefni ac o Awen Menai, Porthaethwy.

Wrth fwrw ymaith yr iaith a'r hen sicrwydd, fe'i cafodd Huw Menai ei hun fel llong ar drugaredd y byd - yn enghraifft drawiadol o beryglon newid diwylliant yn rhy sydyn.

Hwn - Azariah Richards wrth ei enw, ond 'Ap Menai' ar dafod pawb - oedd perchennog, golygydd, beirniad gwleidyddol, diwinyddol, cymdeithasol, a llenyddol Y Gwyliwr.

Yr oedd Ap Menai, yn amlwg, yn byw o ddigrifwch i ddigrifwch.

Mwy ar wefan Coleg Menai...

O TORONTO i Fangor, am ychydig wyliau, y daeth Rhiannon, merch Dr a Mrs Gwyn Davies, Llys Menai, Rhodfa Menai.

Arweiniwyd gan Miss Menai Williams a chymerwyd rhan gan Miss Meinwen Parry, Mrs Pegi Charles, Mrs Meic Thomas, Mrs ME Williams, Miss Menai Williams a Miss Nora Jones.

Y colegau sy'n cymryd rhan ydy Coleg Glannau Dyfrdwy, Coleg Llandrillo, Coleg Llysfasi, Coleg Meirion-Dwyfor, Coleg Menai, Athrofa Gogledd Cymru, Prifysgol Cymru Bangor, Coleg Garddwriaeth Cymru, Coleg Harlech a Choleg Iâl.

Pawb A'i Farn Golygyddol Pleser arbennig o dro i dro ydi cael ymateb oddi wrth ddarllenwyr i eitem ym Mhapur Menai.

Agorodd Ap Menai ei lygaid eto.

Darn bach.' Fel y proffwydasai Ap Menai, tynnodd wyneb - ond wyneb o fwynhad digymysg.

Dod â thollau i ben ar Bont Menai.

Tra ar y dwr edrychodd y plant ar y coed yn tyfu i lawr bron at y dwr ochr Sir Fôn i Afon Menai, ac yna draw dros y dwr yr oedd mynyddoedd mawr Arfon yn rhengau cadarn.

Tu draw iddynt yr oedd coesau hir mewn trowsus du, rhesog, hynod barchus, a thu draw i'r rheini wedyn, mewn hanner cylch o galedwch cadair swyddfa, weddill corff yr anfarwol Ap Menai.

Mae'r Pecyn Adnoddau yn cynnwys wyth casét o'r 30 rhaglen a ffolder gynhwysfawr o nodiadau gan Linda Wyn, Coleg Menai.

DIOLCH: Dyna garem wneud i mrs Anona Sweet, Stryd Menai ar ol iddi ddosbarthu'r Goriad am gyfnod.

O gylch Papur Menai roedd clybiau Dwyran a Phenmynydd a Llangoed wrth gwrs ond rhwng Penmynydd a Rhosybol yr oedd hi am Darian yr Enillwyr efo Rhosybol yn y diwedd yn mynd a hi.

Trefnwyd yr oriel barhaol ar ffurf cylch daearyddol, gan fynd â'r ymwelydd ar daith o gwmpas yr ynys o Ynys Llanddwyn a Malltraeth hyd at Foelfre a Biwmares, ac yna ar hyd Afon Menai.

Mae Gwobr Beacon wedi cael ei gwobrwyo i Goleg Menai am ddefnyddio rhaglenni radio Addysg BBC Cymru i gyflwyno dysgu o bell i fyfyrwyr.

'Mae Coleg Menai yn arbenigwyr mewn creu cyrsiau ar reoli,' meddai Dr Eleri Wyn Lewis.

Ddeng mlynedd yn ddiweddarach ysgogodd mynyddoedd Gilfach Goch ddarn arall o sgrifennu a barodd dipyn mwy o gyffro trwy'r byd nag a wnaeth Huw Menai: Yma, yn How Green was My Valley Richard Llewellyn, wele gynnig myth a allai gymryd lle admabyddiaeth uniongyrchol o draddodiad.

Ac y mae Gwylfa a Menai ac Eryri yn awr i'w halogi i borthi trydan Lancashire.

Mae Afon Cadnant yn rhedeg i Afon Menai ym Mhorth Cadnant rhwng Ynys Gaint ac Ynys Castell.

Yn y cyswllt hwn nid yw'n amherthnasol nodi mai'r afon hon, ar un adeg, a nodai'r ffin rhwng cymydau Dindaethwy a Menai.

Dalier Sylw Menai Roberts.

Agorwyd dau draen sylweddol i draenio wyneb y gors, yn gyfochr â'r brif afon ond y tu allan i'w hargloddiau Rhoddwyd yr enw Traen Menai a Thraen Malltraeth arnynt; ond enw pobl yr ardal arnynt y rhan fynychaf yw Yr Afon Fain.

Eglurodd Cathy ei bod yn mynd ar gwrs hwylio i Blas Menai ymhen pythefnos.

Bu llawer o ddalgylch Papur Menai yn llwyddiannus yn Rali Ffermwyr Ieuainc Ynys Mon.

Tybed.Papur Menai

Fe enwyd y rhain a diolchwyd iddynt am eu gwaith yn cynnal y gangen drwy'r blynyddoedd gan y cadeirydd presennol, Miss Menai Williams.