Fel amryw o ferched Methodistaidd Daniel Owen, mae Gwen yn medru ei rhoi hi i'r sawl sy'n gwrthwynebu crefydd brofiadol y seiat.

Mae'r manylion am y cymdogion hyn yn troi i ffyrdd mor wrthgyferbyniol yn gorfodi haneswyr i holi a yw hi'n iawn tybio fod y Diwygiad Methodistaidd yn codi o achosion cymdeithasol?

Ai Thomas Jones o Ddinbych hyd yn oed yn bellach yn ei Ferthyr-draith wrth geisio portreadu'r traddodiad Methodistaidd ac Efengylaidd fel estyniad o'r olyniaeth wir Gatholig sy'n ymestyn tros y canrifoedd.

Jones a ni i ganol y Diwygiad Methodistaidd yn ei Cyfrinach Hannah, sef dyddiadur un o 'forynion' Hywel Harris yn Nhrefeca.

Alltudiwyd y dathliadau hynny, wrth gwrs, gan y Diwygiad Methodistaidd.

Arferai hawlio ym mlynyddoedd ei aeddfedrwydd nad oedd yn gwneud dim ond dilyn yr hen dadau Methodistaidd yr oedd cenhedlaeth ei dad wedi gwyro oddi wrth eu dysgeidiaeth.

Ar ben hynny, yr oedd y nofelydd yn perthyn i'r traddodiad Methodistaidd o hunanymchwil ac ymholiad.

Ymddengys ar yr olwg gyntaf fod y Parchedig Owen Jones, un o bileri'r achos Methodistaidd, wedi cynnwys yr hanes yn 'Y Mynach Anllad' yn ei gasgliad diddorol Ceinion Llenyddiaeth Gymraeg fel traethiad gwrthbabyddol.

capel oedd y Babell, capel bychan gyda rhyw bump ar hugain o aelodau, cangen o gapel Methodistaidd Beili-du, rhyw dair milltir i lawr y cwm.

Efallai y caniateir ar dudalennau'r Traethodydd gyfeiriad at un pwnc, sef y drafodaeth ar y Diwygiad Methodistaidd ar dd.

Daeth Ann Parry i'r Bywyd drwy wrando ar bregeth yng Nghapel Bontuchel, prif gyrchfan Cristnogion Methodistaidd yr ardal cyn i'r Achos gael ei sefydlu ym Mhrion.