Y mae'n bosibl ei bod wedi trigo mewn cell meudwy ar Ynys Llanddwyn, Sir Fôn, rywbryd yn y bumed neu'r chweched ganrif.

Mae'n anodd meddwl am neb a fuasai'n awyddus i hawlio'r cyfansoddiadau hyn fel ei waith personol, ond mewn oes pan oedd llên-ladrad yn rhemp, dysgodd y Meudwy drwy brofiad chwerw, mae'n rhaid, y dylai ddiogelu ei gynhyrchion, a dyma paham y ceir 'Entered at Stationer's Hall', 'All Rights Reserved' ac 'Ni ellir argraffu y cyfansoddiadau hyn heb ganiatâd yr awdur' ar bob un o'i lyfrau.

Dichon, fodd bynnag, fod Gwilym Meudwy ymhlith yr olaf, onid yn wir yr olaf o brydyddion y bedwaredd ganrif ar bymtheg a fu'n crwydro o fan i fan, yn null yr hen faledwyr, yn gwerthu cynnyrch ei awen.

Ond ar glawr Y Golofn a argraffwyd bedair blynedd yn ddiweddarach, fe'n hysbysir mai hwn yw'r 'trydydd cynyg' o weithiau Gwilym Meudwy.

ôl tystiolaeth y Meudwy ei hun, oedd anturiaethau mwyaf ei oes.

Bu Llanwrtyd a'i ffynhonnau yn gyrchfan boblogaidd gan lowyr a gweithwyr alcan dyffryn Aman yn ystod y cyfnod hwn, ac yma y treuliai Gwilym Meudwy yntau fisoedd yr haf, gan ddychwelyd i Frynaman, Llanelli, neu Abertawe bob gaeaf.

Yr oedd yn ein plith gynghaneddwyr praff fel Eilir Aled, Thomas Jones (Meudwy) a Daniel Davies y Ponciau, ac iddynt hwy gael hwyl efo'r gynghaendd oedd y peth mawr.

Ond yr oedd un prydydd pur nodedig yn canu yn nyffryn Aman yn ystod chwarter olaf y bedwaredd ganrif ar bymtheg a oedd yn un o'r ychydig Gymry a fu byw ar gynnyrch ei awen, sef William Owen (Gwilym Meudwy; Gwilym Glan Llwchwr; Professor Owen).

Yr oedd Bethesda'n arbennig fywiog a blaengar oherwydd fod yr Wyddgrug yn atynnu Cymry galluog i fyw ynddi, Cymry fel y Parch Owen Jones (Meudwy Môn), y Parch Roger Edwards, Andreas o Fôn ac eraill.

Ceir darnau gan Watcyn Wyn, Gwydderig a Gwalch Ebrill mewn amryw o'i bamffledi, ac er mai enw'r Meudwy sydd ar glawr Llon lenyddiaeth y gweithiwr (Abertawe c.

Agorwyd cronfa i helpu'r rhai a adawyd yn weddwon ac yn amddifaid, gan weinidogion y dref, yn eu plith y Parch Roger Edwards, Y Parch Owen Jones (Meudwy Môn) a'r Parch Thomas Jones, awdur Y Noe Bres.