Yr hyn ddigwyddodd felly oedd i un mudiad sefydlu patrwm o fwydo babanod dan flwydd oed am ddeg o'r gloch ac eto am ddau o'r gloch bob dydd, tra bod mudiad gwahanol ym mhen arall y ddinas yn agor ei ddrysau i fwydo mamau, a neb ond mamau, am hanner dydd.

Wrth gwrs dwi allan o gysylltiad yn byw ym Mhen Llyn ond wrth fynd trwy Faldwyn a Meirion mae'n amlwg fod pethau wedi newid ynde.

Ym mhen tipyn bach ar ôl hyn, yr oedd "yr hogiau% (yr efrydwyr am y Weinidogaeth felly, i ddweud gair o brofiad wrth Fwrdd y Cymun yn y Cyfarfod Misol, a'r seraff duwiol, y Parchedig Gruffydd Parry y Borth Borthygest felly) yn gwrando ar ein tipyn "Profiadau%, Ni chofiaf y nesaf peth i ddim a ddywedais.

Ganed fy nhad ym Mhen-dre, Ty Nant, Plwyf Llangwm, fferm fechan oddeutu hanner milltir o Benyfed.

Wrth ffilmio ychydig ar y ffordd yna, dyma sylwi fod cloch yn canu ym mhen draw'r stryd.

Gwrthodais ei gymryd er y cwbl, taflodd yntau ef am fy mhen yn ei wyUtineb.

Ynteu ai 'mhen ddaru ymddiheuro i Vatilan...

Pam na fasech chi wedi gofyn i mi ddod gyda chi?" "Roeddwn i'n amau eich bod chi'n cysgu..." "O, siŵr, fe fydda i'n syrthio i drymgwsg cyn gynted ag y bydd 'y 'mhen i ar gobennydd.

Roedd y dynion bach od yn byw gyda'i gilydd mewn tŷ ym mhen draw'r l_n.

Dilynais gyfarwyddiadau Bryn Roberts pan osododd ef ei ddwylo ar fy mhen a phump o weinidogion eu dwylo ar fy nghefn.

Ar ryw brynhawn gwlyb fe'm rhoddwyd mewn ystafell ar fy mhen fy hun i basio'r amser gyda thwr o ddisgiau gramoffon.

Dilynwch ei hynt gartref ac ym mhen drawr byd.

digwydd taro yn fy mhen i wnaeth y syniad pan oedden ni y tu allan.

A gosod y gornel honno ym mhen pellaf, pellaf, un y maes parcio.

Fe adewais i'r band er mwyn priodi fy ngŵr, ac dyna pryd wnes i ddechrau gweithio ar fy mhen fy hun eto%.

Mae yna le arbennig ym mhen arall yr Ynys hefyd yn 'd oes Angharad, ac uchafbwynt hudolus...

Bwriad y tasglu sy'n cwrdd ym Mhen-y-bont yw lleddfu'r ergyd i'r diwydiant yng Nghymru.

Dyma chwi gemegydd, fe ddywedwn ni, yn astudio rhyw wedd ar gemeg y dderwen ym mhen draw'r ardd.

Cadernid ei gorff; breichia yn gneud imi deimlo'n ddiogel; 'i farf undydd yn crafu 'ngwynab i a'n 'sgwydda, a'r gwefusa 'na'n gwefreiddio 'nghlustia i a'n llygaid wrth i'w law gofleidio 'mhen-ôl i!

Gollyngodd ochenaid o ryddhad wedi iddo gael ei hun drwy ddrws cul ym mhen draw'r ystafell.

Yn wir, er gwaethaf neu oherwydd y gwaed oedd yn pistyllio o'm trwyn, mewn dau funud roedd fy mhen-glin chwith yn gwasgu ar gorn-gwddw fy ngwrthwynebwr, a chawn foddhad neilltuol o weld y croen o dan ei lygaid yn twitsian yn nerfus, cynyddai fy mwynhad am fod haid o blant o'n cwmpas rŵan yn sgrechian eu gwerthfawrogiad.

Bu dadlau am sbel go dda, a'r goruchwyliwr yn gwrthod rhoi yr un geiniog ym mhen y pris, a'r diwedd fu i Wil wylltio, ac meddai: "I'm not cyming here to hambygi my horsus for you.

Mae'n rhaid bod golwg wedi dychryn ar fy wyneb, gan yr âi rhai o'r bechgyn yn fwy hy arnaf, a llawer yn gweiddi, "Roi di gweir i mi?" Yn sydyn, cododd un bachgen ei law, a thaflodd fy nghap oddi ar fy mhen.

Eu gwahodd nhw am bryd ddydd Mercher i ddathlu fy mhen-blwydd.

Diolch byth bod yr hen roddwr hael yn cymryd ei dalu mewn darnau plastig meddyliaf wrth fy hun wrth ymuno â'r ffyliaid dyledus eraill sy'n llifo o gwmpas honglaid o warws a'i lond o deganau a rheiny res ar res o'r llawr i'r to ugain troedfedd a mwy uwch fy mhen.

Oedd, roedd hi'n tynnu at hanner nos erbyn hynny ac felly mae'n rhaid mai'r asyn a'r ych oedd yn sgwrsio ym mhen arall y stabal!

Bu Mr Pape yn gigydd ym mhen pella'r stryd fawr am rai blynyddoedd.

Wrth eistedd yno ar fy mhen fy hun, cefais amser i sadio, fel pe bai'r cynhyrfiadau a fu'n berwi o'm mewn yn gwaelodi.

Er mai yn Lambeth yn Llundain y ganed ef, fe'i magwyd ym Mhen-y-groes ac acen hyfryd shir Gâr fu ganddo weddill ei oes.

Rhaid croesi Bwlch Maloggia (Maloja) dros ugain milltir i ffwrdd ym mhen uchaf y dyffryn, i gyrraedd Chiavenna a Milan ond nid yw'r ffordd fawr yn gorfod ymdrechu yr ochr yma i'r bwlch hwnnw, dim ond dilyn cwrs Afon En (yr Inn yn Awstria) ar ei thaith dros y dolydd eang ac, yn agosach i'w tharddiad, trwy gyfres o lynnau mawr heb eu hafal.

Wrth ddweud fy ffarwel roedd dagrau'r plant yn gwmwl o euogrwydd dros fy mhen.

Roedd y glec ar fy mhen hefo'r cardyn post o Gemper yn ffisig i 'noctor i.

'Helpwch eich hun,' meddai, a throis fy mhen i edrych arni gan ddal yn ei hedrychiad olwg ddireidus.

Ond mae Birmingham yn ystyried gofyn i Gynghrair Nationwide am ail chwarae ar ôl i'r heddlu fynnu y dyla'r ciciau gael eu cymryd o flaen cefnogwyr Preston yn hytrach nag ym mhen arall y cae lle nad oedd cefnogwyr y naill dim na'r llall.

Ac ar ôl teithio ychydig, fe darawodd fy mhen glin yn erbyn carreg finiog, a dechreuais waedu'n ddrwg.

Felly, un ai oherwydd fy embaras i neu nhw, roeddwn i'n cychwyn yn gynt, neu ar fy mhen fy hun, neu ddim o gwbl.

"Y cyfan rydw i ei angen yn awr ydi cornel fach glyd i roi fy mhen i lawr." "Mae'na le yn y stabal," meddai'r tafarnwr yn gyndyn, ond heb feiddio edrych ym myw llygaid tywyll y cardotyn.

Roedd pethau rhyfedd yn gwibio drwy fy mhen.

Reit ym mhen draw'r Ynys, y rhan ddeheuol, tu draw i'r Goleudy.

Wedi ffraeo efo Robat John a Sharon roeddwn i a doeddwn i ddim eisiau rhannu'r siocled efo nhw felly fe'i cuddiais o nes y cawn i gyfle i fod ar fy mhen fy hun.

Byddai'r cyfan yn cael ei roi yn y bwlch ym mhen draw'r dyffryn wrth iddynt adael yr ardal.

prifathro ata' i ar y diwedd hefyd a 'nghuro i ar fy nghefn a rhoi pat ar fy mhen i ac er bod taten boeth lond ei geg fe ddywedodd wrtha' i: 'We liked you most awfully but we thought your accent might militate againstyou in this type of establishment.

Yr hen ferfa fawr fyddai'n cario'r llwythi trymion i wneud y tocia mwyaf ym mhen y rhes bob tro.

Yna, agorwyd drws mawr derw a hyrddiwyd y ddau i mewn i ryw ystafell ym mhen ucha'r castell, a bolltio'r drws ar eu holau.

Feddylies i erioed y byddwn yn dathlu fy mhen-blwydd yn 23 oed yn China.

Gorfod gohirio pryd gyda'r myfyrwyr gan fod yr Adran Saesneg wedi trefnu pryd i Kate a minnau i ddathlu fy mhen-blwydd fory.

Mi fydd y gwirfoddolwyr ym Mhen-y-bont yn ateb negeseuon e-bost o draws y byd.

Ar hyn, cyrhaeddodd y bws y garej ym mhen uchaf y pentref.

Roedd seddau wedi eu cadw inni ym mhen blaen neuadd berfformio yr adran gerddoriaeth.

"Mae yna ddarn o bysgodyn ym mhen draw'r cawell." Gafaelodd Wyn yn ysgwydd Einion a dywedodd wrth y lleill am fod yn ddistaw.

Cyfarfod o'r Grwp Mentrau Masnachol yn y swyddfa ym Mhen Roc Nos Wener Mawrth 8fed.

Ysgydwais fy mhen.

Gwelent ef yn codi ei fraich dde ac yn rhoi ei law ym mhen uchaf y gilfach tra y daliai'r dorts yn ei law chwith.

Roedd dros 100 awr o ddarlledu byw o'r Eisteddfod Genedlaethol ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a chafodd nifer o raglenni Radio Cymru, gan gynnwys Stondin Sulwyn sydd fel arfer yn grwydrol, stondin ymysg bwrlwm y Sioe Frenhinol.

Gwthiodd ei ffordd tua drws ym mhen pella'r stafell.

Ym Mhen-y-bont ar Ogwr y bwriadwyd cynnal Eisteddfod 1940, ond ofnai'r Llywodraeth y gallai'r dref fod yn darged i gyrchoedd o'r awyr.

Wel, pwy ddaeth i'r tŷ ym mhen draw'r l_n ryw ddiwrnod ond y dyn trwsio sosbenni.

Testun y ddarlith a draddodwyd mewn cynhadledd ym Mhen-y-bont ar Ogwr eleni.

Pam na ofynni di ga'i fynd i mewn ar fy mhen fy hun 'ta, os nad ydi hi am dy gynnwys di?

Gwyddwn fy mod yn curo fy mhen yn erbyn diymadferthoedd oesoesol y monolith.

Mae'r apwyntiadau hyn yn ansensitif, ac os nad yw'r ddau ddirprwy yn dysgu Cymraeg ym mhen dwy flynedd yna dylid eu di-swyddo.

(Myfyrdod ar y gwcw lwydlas neu'r aderyn prengoch glas (o wyn elltydd Dover draw), neu'r hudol Dr Red(efallai)waed o Gaint - o waldiwch fy mhen hefo potel sôs coch (neu salad crîm), yr wyf ar ganol hynllef gyda'r waethaf...

Yr oedd hyn ym mhen ychydig oriau ar ôl glanio yn New York.

"'Dach chi'n gwneud hwyl am fy mhen i." "Mm..." "Be'?" "Cerwch o'na," meddwn.

Gwyddwn fod yr amser yn nesau i mi symud i ddosbarth Modryb Lisi ym mhen pella'r festri, a dyna'r unig dro nad oeddwn am dyfu i fyny.

A thrwy'r amser, fel clwy y cyfeiriad yn fy mhen.

Mae cyw wedi ei godi mewn nyth ar fferrn ym Mhen Llþn yn treulio'r Gaeaf yn Affrica, ond mae yn dod yn ôl i'r union nyth y'i magwyd ynddo, y Gwanwyn canlynol.

A'r diwrnod wedyn, dyma fan fawr yn dod at y tŷ ym mhen draw'r lôn.

Y mae cenhedlaeth ohonom yn fyw heddiw sy'n cofio cyfnod cannwyll yn y lloft, lamp olew yn y gegin, mawn yn y grat, ty bach ym mhen yr ardd, ceffyl yn y stabl, a siop bob peth yn y pentref.

Ydi 'tawn i'n llwgu, ym Mhen Cilan o bob man.'

Mae'r prif bwyslais ar fywyd y pentref a'r wlad yn hytrach na gwaith y ffariar, er ein bod wedi ei weld ambell dro gyda'i fraich, at ei gesail, ym mhen ôl rhyw fuwch !

(Gyda llaw, yr Athro Henry Lewis oedd athro Cymraeg yr ysgol ar y pryd.) Yn wir, bu'n rhaid i'w dad hefyd, er mwyn ychwanegu at incwm y teulu, weithio yn y Gwaith Powdwr ym Mhen-bre.

Ac mae yna eraill, druan bach, a'u hunig sgwrs nhw ydi 'Fy operation gynta' a 'Yr operation fawr ges i 'mhen dwy flynedd wedyn'.

Mae rhannau o August - fersiwn 'Gymreig' o'r ddrama Uncle Vanya gan Chekhov yn cael ei ffilmio ym Mhen Llyn ac yn cynnwys Hopkins a nifer o actorion Cymreig eraill yn y cast.

Mae gennym ni linellau o emyn yn rhywle sy'n dweud, 'Mhen oesoedd rif y gywod man/Ni bydd y gan ond dechrau'; syniad nid annhebyg i'r un Indiaidd.

Lischana Fy nhad a'm difethodd gyntaf - gwneud imi gymryd yn ganiataol y buasai rhywun i ddisgwyl amdanaf ac i'm hebrwng adref ym mhen draw pob taith hir ar draws y mynyddoedd: o Oerddrws i Islaw'r dref, o Lanbedr yn Ardudwy i Lanelltyd, o Gerrigydrudion i'r Ganllwyd o Gapel Curig i Groesor.

Dilyn wrth gwt arweinydd swyddogol am beth amser er mwyn casglu pob dim o wybodaeth am y ddinas, ac yna crwydro i bob cyfeiriad ar fy mhen fy hun.

Agor gwaith cwmni Ford ym Mhen-y-bont gan greu 2,500 o swyddi.

Fel y gwyddoch mi gymerais arnaf mai adarydd oeddwn i, er mwyn i bobol arfer fy ngweld yn crwydro o gwmpas ar fy mhen fy hun.

Yn gyntaf, oherwydd fod yr Wyddeleg wedi gorfodi i'r cyfryngau dderbyn datganoli. Er yn sianel genedlaethol nid yn y brifddinas ymhlith y crach - a'r tinlyfwyr - ond ym mhen draw'r byd yng Ngonnemara mae'r pencadlys.

'Doedd gen i ddim syniad pwy oedd y gwr a gadwodd fy mhen i.

Cyn inni ddechrau ffilmio fe gerddais o gwmpas ar fy mhen fy hun, ac, yng nghornel fy llygad, gwelais ddarn o bapur ar ochr un o'r tyllau mawr.

Fe'i gwelais gyntaf un min nos braf ym mis Mehefin ar dir sych uwch clogwyni'r môr ym mhen dwyreiniol yr ynys.

Wedi iddi gyflwyno'r cadeirydd ym mhen cyntaf y rhes, dyma ddod at ei frawd, Tomi Jones.

Ym mhen y rhestr - a rhestr bendefigaidd ar y cyfan, cofier - y mae enwau rhai o wŷr mawr y genedl yn eu cyfnod.

A byth ers hynny, mae'r dynion bach od yn byw yn hapus iawn yn y tŷ ym mhen draw'r l_n.

'Dydw i'n hidio dim am ei flas o 'chwaith, er fy mod i'n barod i gyfaddef fod byd o wahaniaeth rhwng cegiad o ddþr tap a chegiad o dan y pistyll bach ym mhen ucha'r cae.

Wrth wylio un afalans llydan yn llithro ymaith yn union wrth draed dau ffigwr bach ym mhen arall y grib ac ofni'r gwaethaf am funud hir, daeth geiriau o 'Princess' Tennyson o'r newydd i'm cof: to walk With Death and Morning on the Silver Horns.

Nid oedd f'ymateb y tro hwn lawn mor frwd a phan ddarllenais y llyfr gyntaf dros hanner can mlynedd yn ol, ac eto mae'r stoi'n dal yn un afaelgar, yr hanes am fab i grydd o bentref bach Llangernyw yn gadael ysgol yn ddeuddeg oed ac yn llwyddo i gyrraedd prifysgolion Glasgow a Rhydychen: Ar ol peth trafferth medrodd fy mrawd John a minnau berswadio Mam i adael inni gysgu yn y gwely ym mhen tywyll y gweithdy.

O bell, mae'n debyg yr atgoffid rhywun o'r cynbrifweinidog Lloyd George, Dewin Dwyfor, namyn sglein Westminster wrth gwrs, a namyn y joie de vivre cynhenid hwnnw ddaw o fod wedi eich magu ym Mhen Llþn.

Wedi gofyn imi dynnu fy nghrys, diflannodd y doctor y tu ôl i sgrin ym mhen pella'r ystafell fawr.

Doedd e'n golygu dim drwg cofiwch, ond roedd e'n brin o sens, a heb gael ei hyfforddi ym mhen ei ffordd, gallwn i feddwl.

Datgelwyd yr wythnos hon y bydd dwyy ffilm gwerth miliynau lawer yr un, yn cael ei gwneud ym Mhen Llŷn a Meirionnydd yn ystod yr wythnosau nesaf.

Dyna lle bu system Freud yn gymaint o bandy ac o sgwrfa didrugaredd i'm delfrydau brau Pa ryfedd nad oedd dim o'm carpiau ar ôl wedyn ond ambell gydyn o ridens cyfroda na fyddai fyth mwy yn dda i ddim?) Roedd blwyddyn goleg newydd yn dechrau ym mhen ychydig iawn o wythnosau ar ôl y Cyfarfod Misol hwnnw A'r peth cyntaf bron a wnes wedi cyrraedd Aberystwyth oedd mynd â'm "hymddiswyddiad" (maddeuer y gair ymddiswyddiad!) i Brifathro Coleg Diwinyddol y Methodistiaid Calfinaidd.

"'Chlywi di moni hi'n tagu?" Gogwyddais fy mhen i wrando, ac yn sicr ddigon clywn ambell besychiad cysetlyd yn gymysg â siad grefi a sibrwd siarad yn y cefn.

Roedd yn rhaid iddo fo chwalu'r cawg Kemper am fy mhen neu mi fasa rhywun wedi 'nghlywed i.

Mae'r grwp sy'n gweithio ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn gobeithio y bydd bobol ifanc - sy'n lladd eu hunain fwy-fwy'r dyddiau hyn - yn defnyddio'r gwasanaeth cymorth yma.

Dyffryn cul yw Cwm Garw, a thai gl**owyr wedi'u codi yn rhesi ar hyd bob ochor; yn wir, yr unig le fflat yw'r ffordd fawr sy'n arwain at bentref Blaengarw ym mhen ucha'r cwm, y rheilffordd a'r afon a oedd, yn nyddiau fy mhlentyndod, yn ddu, ddu o lwch y glo.

Llosgi cyrff y meirw y byddai pobl yr oes hon, a chladdu eu lludw mewn llestri pridd, fel hwnnw a gafwyd ym Mhen-llwyn ac a ddangosir yn y darlun.

Roedd y mor yn atyniad mawr i mi.Cerddwn y traethau a dringwn y creigiau ar fy mhen fy hunan, ie, cyn belled a Llangrannog yn y de ac Aberaeron i'r gogledd ar brydiau.