Wrth ddefnyddio'r fath eiriau tueddid i ddibrisio'r ymdrech a wnaed ym Mhwllheli, er, o wybod pwy oedd y golygydd, derbyniaf nad dyna oedd mewn golwg.

Sylweddolais innau, er i bron ddeugain mlynedd fynd heibio, nad oedd digon o ddþr wedi cael ei dywallt ar y tân arbennig hwn, bod perygl o hyd fod rhywun yn credu fod rhywbeth wedi mynd o'i le gyda chyllid yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhwllheli.

Eithr nid ym Mhwllheli yn unig y bu anniddigrwydd; daeth yn glir fod eraill, yn gysylltiedig ag uchel-lysoedd y Brifwyl, yn teimlo'n anesmwyth iawn oherwydd swm yr arian ychwanegol a dalwyd i'r Ysgrifennydd Cyffredinol.

Achosodd y digwyddiad hwn lawer o dristwch yn Marian Glas, Môn, ac ym Mhwllheli, lle'r oedd y mêt a'i wraig yn byw.

Wedi cyfnodau o weithio yng Nghaerdydd a Bangor dychwelodd i'w gynefin i fod yn bensaer gyda phartneriaeth leol ym Mhwllheli.

(b) Achos ym Mhwllheli

Byw ym Mhwllheli a wnawn os priodwn.

Canolfan Felin Fach ym Mhwllheli - partneriaeth gyda MIND, Cais a'r Cyngor Gwlad - a agorwyd gan ein Is-Lywydd, Mr Dafydd Wigley, AS

Bysys mini sydd yn y garej ym Mhwllheli erbyn hyn.

Daw'r gwendidau gweinyddol i'r golwg yn ddigon amlwg yn yr enghreifftiau ym Mhwllheli a Nefyn sy'n profi sawl pwnc.

Yn ddarlithydd prifysgol cyn iddo ymddeol y mae un o'r awduron, Alun Rhys Cownie o Gaerdydd, yn ddysgwr ac yn awr yn byw ym Mhwllheli lle dysgodd Gymraeg.

Cyneuwyd y tân hwnnw yn ei fynwes wedi iddo wylio anterliwt, un ddigon amrwd, tu allan i dafarn Penlan Fawr ym Mhwllheli, un ffair Gwyl Grog.

Byddai Morgan Llwyd yn pregethu ym Mhwllheli ar ddyddiau marchnad, a'i arfer oedd myned trwy'r farchnad a'i ddwy law ar ei gefn, a'i Feibl yn ei law; a byddai y bobl yn cilio o'i flaen, fel pe buasai gerbyd yn carlamu trwy'r heolydd.

Gofid y Llys oedd gallu'r gweithwyr ym Mhwllheli i gadw'u pennau.

Nadolig Saithdeg wyth daeth nodyn i'r Plas - un swyddogol wedi'i ddanfon ar gefn ceffyl o Swyddfa'r Tollau ym Mhwllheli - i ddweud fod Capten Timothy ar hwylio o Ynys Rhode i'r Caribî, ar warthaf Comte d'Estaing a llynges Ffrainc.

Yn y garej hefyd y dechreuodd y berthynas ffrwythlon rhwng Wil Sam ac Emyr Humphreys, a oedd yn athro ysgol ym Mhwllheli ar y pryd.

Yno yr aent i siopa ac i drafod busnes ac yr oedd yr hyn a ddigwyddai ym Mhwllheli o ddiddordeb ysol iddynt.

Roberts, sydd hefyd yn byw ym Mhwllheli, yn brifathro ysgol gynradd cyn ymddeol.

Derbyniodd y Llys gyfraniad, oherwydd yr elw ym Mhwllheli, a oedd ymhell y tu hwnt i'w ddisgwyliadau ddwy flynedd yn gynharach.

Bu hefyd dan yr ordd gan nifer o wþr blaenllaw'r genedl ynglŷn â'i gyflog ar ôl dwy flynedd fel Ysgrifennydd Cyffredinol yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhwllheli.

Davies oedd yr arolygwyr ym Mhwllheli; y mae'r ddau wedi'n gadael erbyn hyn Dreifio fu hanes DS cyn cael ei ddyrchafu'n arolygwr a chofiaf unwaith fod yn ofalydd ar ei fws, a chyrraedd i mewn i Bwllheli ymhell o flaen yr amser a nodwyd ar yr amserlen.

Fe'i haddysgwyd yn Ysgol Glan y Môr ym Mhwllheli ac yn Ysgol Pensaerniaeth Cymru yng Nghaerdydd.

Pan sefydlwyd Plaid Genedlaethol Cymru ym Mhwllheli ym 1925 symbylwyd ei sefydlwyr a'i harweinwyr gan safiad y Gwyddelod ym 1916.

Ysgrifennais adroddiad maith gan lunio stori am hen wraig oedrannus a oedd eisiau bod ym Mhwllheli yn fuan i ddal rhyw drên neilltuol a dweud fel 'roedd fy nghalon yn gwaedu trosti - hyn ynghyd ag esgusodion eraill.

Achos ym Mhwllheli

Y llythyr hwn yw'r cyfeiriad cyntaf a ganfu+m at y cynllun am gyfarfod ym Mhwllheli.

A'r un ymadrodd ddefnyddiwyd mewn rhifyn arall wrth adrodd am y cynnwrf a ddigwyddodd ym Mhwllheli wedyn.

Yr oedd cystadleuaeth y Goron ym Mhwllheli yn garreg filltir bwysig yn hanes barddoniaeth Gymraeg ac yn hanes yr Eisteddfod oherwydd dyma'r tro cyntaf erioed i gerdd vers libre ennill y Goron.

Yr wyf yn rhoi pwys mawr ar yr hyn a ddigwydd ym Mhwllheli; fe fydd awdurdod cenedl wedyn y tu ôl i bopeth a wnawn.