Cais sydd gen i ar i bob cwmni neu fusnes gysylltu a mi yn Sain fel y gallwn ddangos ffrynt unedig gref yn hyn o beth.

Cofiaf i mi sylwi y bore hwnnw fod rhai o'r plant yn y dosbarth wedi eu gwisgo yn hollol yr un fath â'i gilydd - pedwar neu bump o fechgyn yn f'ymyl mewn siwt lwyd, dywyll, hynod o blaen, er yn lân, a rhai genethod mewn siwt o'r un lliw a defnydd, a'r un patrwm â'i gilydd yn union, gyda ffedogau gwynion, llaes a dwy lythyren wedi eu stampio arnynt.

"Ydach chi'n dwad yr un ffordd â mi?" gofynnais.

Dyna fo i'r dim - Alwyn Hughes Thomas - mi faswn i wrth fy modd yn cyhoeddi enw fel yna.

"Rydw i wrth fy modd yn gwrando ar stori." "Mi wyddost am y rhostir anial sydd yna y tu allan i bentref Plouvineg ac am y meini hirion anferth sydd yno?" meddai'r ych.

"Roedd fy nhad yn golier ac mi fu+m i yn gweithio fel Bevin Boy am dair blynedd cyn mynd i'r Coleg Normal ym Mangor.

`Gyda phleser,' ebe Harri, `ond i chwi fod yn gyfrifol i mi am ganpunt os digwyddiff rhwbeth iddo.' `Dim peryg,' ebe'r Yswain, ac ychwanegodd, `ond tyrd dy hun efo ni, mi fydd yn dda gen i dy weld yn y cwmni.' Diolchodd Harri iddo, a theimlai yn hynod o hapus fod ei feistr tir wedi ei wahodd i ymuno â'r boneddigion oedd yn myned ar ôl y cŵn ddydd Llun, ac ni wnaeth efe ddim arall bron hyd y dydd penodedig ond ei daclu ei hun a'i geffyl ar gyfer yr amgylchiad.

"Dyna'r peth gorau a ddigwyddodd i mi erioed," ebe'r morwr wrth wylio'r pysgodyn mawr yn troi ar ei gefn ac yn nofio i ffwrdd.

"Mi af i adref i nôl y car a galw amdanat ti.

Bu bron i mi lewygu.

A dyma ddod, o'r diwedd, at heddiw ac i gyfnod pan mae pethau, mae'n ymddangos i mi, wedi tawelu peth.

"Sut mae Owen?" "Reid dda; mi ges lythyr y bore yma, yn licio i le'n iawn." "Da iawn bod rhywun yn hapus." "Ond cofiwch, 'dydi i gyflog yntau ddim hanner digon, a chysidro'r gost sy wedi bod efo fo." "Nag ydi, mae'n siŵr." "Mae o'n talu chweugian yn yr wsnos am lodging ac yn prynu i fwyd i hun." "Gwared y gwirion!" "Ydi, a mae'r criadur bach yn tri%o anfon rhyw 'chydig adre bob mis." "Chwarae teg iddo fo.

Daeth â llawer o atgofion ac o straeon yn ôl i'r cof, a nifer o ddywediadau rhyfedd, a'r ffordd wahanol o edrych ar bethau ddaru mi ddod ar eu traws pan oeddwn yno.

A 'tydio ddim yn hiliol p'run bynnag, a 'toes yna ddim gwahaniaeth rhwng Cymry a Saeson - mi fyddai dweud hynny'n hiliol.

Cyfeddyf hi 'fod ynddi bethau sy'n dal yn dywyll i mi, er pob ymdrech i'w deall yn iawn' ac meddai Gwenallt gynt, 'mae symboliaeth ei soned 'Mabon' dipyn yn dywyll i mi'.

"Mi dd'wedsoch chi'r gwir yn fan'na,' meddai'r gweinidog.

Camgymeriad, mi gredaf, oedd dangos tŵr real ar ddechrau'r cynhyrchiad gan ei fod yn tynnu oddi ar amwysedd llwythog y geiriau cyntaf: Merch: Dwi yma.

Amsar te pnawn 'ma mi rois 'y nhroed yni hi.

Bydd rhaid i mi fynd yno ilanhau erbyn fory, weldi.'

Ac yn sicr dyna'r disgrifiad gore o'r gêm yn erbyn Lloegr a oedd yn un o'r geme rhyfedda i mi ei chwarae o gwbl.

blyb ac mi ddaw'r hen gath i lawr fel bwlet a heibio fi i'r tŷ.' Mae rhyw dueddiad ynof i anobeithio pan na fydd pethau yn dwad yn rhwydd, a daw Robin Tŷ Mawr i'm meddwl.

'Dw i'n destun sbort i mi fy hun eisoes.

Dipyn o ddireidi hwyrach, ond dim byd tebyg i blant heddiw.' Wel, rhaid i mi fod yn onest, 'doedd na ddim rhyw lawer o wahaniaeth!

Ac mi fasa'n o ddrwg ar aml un ohonom ni oni bai am y rheiny.

Drwy'n ymgyrchoedd ni mi fydd yr iaith yn perthyn i bawb.

"Popeth yn iawn,' meddai fy Nhad-yng-nghyfraith, "Mi â' i â chi i orsaf Euston.' A dyma gytuno ar hynny.

"Pam y gwnaethoch chi ddianc ar ôl y noson gyntaf a chithau wedi addo cynnal ail noson?" "Gwyddwn yn iawn y buasen ni'n eu trechu nhw'n hawdd, meddai Bholu, "ac felly ni fuasai neb eisiau dod i weld y cwshti ar yr ail noson." Rhoddodd ei law yn ngheg y sach a chydiodd mewn dyrnaid o bapurau gan eu rhoi i mi.

Cefais yr hanesyn yma yn Sussex gan ddyn a gydweithiai â mi.

Ddwy flynedd yn ddiweddarach tystiodd eto i'w dryblith yn ei gerdd 'Ewch, a chloddiwch Fedd i Mi', ac oni bai am ymgeledd ei ail wraig, Rachel, ni fuasai wedi byw i ddathlu ei ben-blwydd yn ddeg ar hugain oed.

Cyn i un ohonynt gael cyfle i ddweud dim, meddai Delwyn, 'Mi ddylai'r gosb fod yn addas i'r camwedd eich mawrhydi ...

"Cymrwch," medda fi, "fy mod i allan ar noson dywyll, a bod yna rywun yn intyffirio hefo fi - rhyw hen genod drwg neu rywbath felly - caniata/ u fy mod i'n gallu cadw fy nwylo i mi fy hun, mi fydda i'n chwythu hon, ac os y clywch chi hi, mi fydda i'n disgwyl i chi olwng pob dim a rhedag ata i."

Dyna i chi, mi fedarcariad weld yn andros o bell hab na spectol na speing glas, na dim byd.

Daeth ataf a rhoi ei law ar fy ysgwydd yn ei ddull cu a thadol (a bu ei gyffyrddiad grasol yn help nid bychan i mi ddeall ystyr seicolegol 'tadolaeth Duw', reit siwr).

Byddaf innau'n gofyn i mi fy hun yn aml: Sut y gall y Cymry fod mor ddi-hîd?

Arferai Mr Roberts weithio fel coitsmon mewn plasty ond erbyn y cyfnod hwn roedd mewn gwth o oedran ac yn gaeth i'r tŷ; a chofiaf Mrs Roberts yn egluro i mi fel yr arferai hi fynd i'r Belle Vue bob nos i geisio peint o gwrw i'w gŵr efo'i swper.

A chwarae teg iddo fo, mi anfonodd gardyn o'r carchar yn ymddiheuro i'r cawg.

Dydw i'n hoffir un ohonyn nhw ar ffafr fwyaf y gellid ei gwneud a mi fyddai fy nhroi allan o'r ty gynted a phosib.

Daeth chwarelwr if anc go uchel ei gloch i mewn, ac meddai, er mwyn cael tipyn o hwyl ar draul Francis, 'Mae nhw'n deud i mi, Francis, fod pob carreg sydd yn y twr 'na wedi costio punt i Assheton Smith.'

Ac un o'r pethau sydd yn fforddio mwyaf o gysur i mi y funud hon ydyw, ddarfod i mi fy hun gario allan drefniadau claddedigaeth fy hen feistr er boddhad pawb, heb ymgynghori â neb ond Dafydd Dafis.

Ar ôl i ni fod yn y farchnad, ac i Anti Nel brynu menyn yno, mi ddaethon ni'n ôl yma wedyn i ollwng y negas, a mynd i lawr i'r cei, i edrach os oedd cwch Uncle Danial yno.

"Roedd fy nhad gyda'i anffurfioldeb arferol yn dymuno i mi atgoffa Miss Davies fod perffaith ryddid iddi ddod â ffrindiau neu deulu i aros yn y fflat unrhyw adeg, ond os bydd rhywun yn dod yno i fyw ar sail fwy parhaol, efallai y byddai hi garediced â gadael iddo fo gael gwybod er mwyn iddo gael trefnu ynglŷn â'r rhent.

"O'n i'n gobeithio y basa'r sgerbwd wedi sefyll am ddyddia' ond mi hitiodd hen siel Almaenig o yn ei gefn a'i chwalu."

Ar ôl cyhoeddi'r llyfr, mi fydd yna lot mwy o Gymry'n methu cysgu'r nos heb Valium neu ddau.

"Ond cofia," ychwanegodd, "mi fydd yn rhaid i ti roi cweir i un o'r hogia cyn y cei di lonydd ganddyn nhw." Er cased gen i glywed y newydd hwn ganddo, sylwn gyda boddhad ei fod wedi newid y "chi% bell i'r "ti% agosach ac anwylach.

Ac os ydi hi'n cau gwrando mi sleifia'i drwodd i'r cefn pan ga'i chefn hi a dy adael di mewn felly ac mi geith hi weld wedyn na tydan ni ddim yn wynt ac yn law drwg drwg go iawn.

Cerddi ychydig yn fwy cofiadwy i mi oedd y rhai am y Gymru gyfoes.Mae Croesawu'r Cynulliad yn felys chwerw ei naws wrth i'r bardd gymharu sefyllfa o lawenydd yn ein gwlad ni a sefyllfa boenus barhaus Iwerddon.

A phan welsant fi yn dyfod atynt, ac yn gwybod fy mod yn ddirwestwr, daeth un ohonynt o'r tu ôl i mi ac ymaflodd am fy nghanol a gwasgodd fy mreichiau, a chymerodd un araU hanner peint o gwrw, gan feddwl ei dywaUt i fy ngenau, er fy ngwaethaf, gwasgais innau fy nannedd mor dynn ag y medrwn, nes y methasant yn eu hamcan."

Ac felly o dipyn i beth mi wnaeth yr sefyllfa argraff arna i.

Awgrymwyd i mi yn ddiweddar gan amryw o garedigion y LLENOR mai da fuasai cael nodiadau bob chwarter gan y Golygydd ar bynciau'r dydd yng Nghymru ac yn gyffredinol.

"Sa gin i bres, mi brynwn i sleifar o gwch fel 'na," meddai Ieus a'i lygad yn pefrio o hyd.

Chum mawr i mi wyddost ti.' ''S'gin i ond gobeithio, Syr, y medrwch chi gysuro'i weddw o yn 'i hadfyd.' 'Paid ti â poeni am hynny, Obadeia Gruffudd.

Ac os na fydd rhywun yn dod mi awn ni adre.' 'Ie,' cytunodd Gareth.

Ac mi af innau y ffordd arall ac mi welaf rywun ac mi ddwedaf innau dy fod ti wedi marw, ac nad oes gennyf yr un ddima goch y delyn i dy gladdu'.

...hen bennill ecolegol mi dybiaf!

"Mi wnawn ni sgio i lawr at y lifft gadair acw ac wedyn cewch fynd lawr arni hi.

Brechdana' caws oedd gynnon ni'n tri, ac mi oedd Mrs Robaits wedi gneud rhai jam ac mi gawsom ni dipyn o'r rheini hefyd, a thamaid o'r deisan gymysg.

blyb bara llefrith yn dechrau berwi yntê, a mi fydd yr hen gath i'w chlywed yn stwyrian yn y dail.

"Mi fedrwn daflu cerrig os bydd rhaid!" meddai'r llanc.

"Galw gyda fi% meddai, "i adrodd i hap a'i anhap." Ac yna - "Mae'n bwysig i mi newid yn gynnar yn y bore rhag cael fy nala yn fy nisabil." Gair hollol gyffredin yn nhafodiaith gogledd Sir Benfro oedd disabil pan oeddwn yn ifanc.

Cod dy galon, Harri; mi ddaw haul ar fryn eto.' Gwyddai Harri fod yr Yswain yn siarad ei galon, ac nad oedd yn rhagrithio.

A siarad yn bersonol am funud bach, mae'n rhaid i mi gyfaddef, er enghraifft, na fedraf gael fawr o hwyl ar vers libre Gymraeg.

Arweiniodd y llwybr ni ymlaen at ochr y tŷ gwydr ac agorodd y bwtler ddrws i mi a safodd o'r neilltu.

Dechreuodd yr þyl i mi gydag Arwel Gruffydd yn Hwyl Byw yn darlithio ar Theophilus Evans i ddosbarth o bobl yn eu harddegau.

Dowch, hogia, does dim i'w ennill wrth aros yma'n hwy.' 'Mi allem aros iddo ddod allan oddi yna,' meddai Iestyn.

Daeth Cwm Rhondda o'r golwg a'r ddau fynydd cyntaf i mi gofio eu gwld erioed, sef Penpych a Moel Cadwgan.

Ac i'r gwragedd (oedd hefyd yn y Cymun) ddod ataf i gydymdeimlo'n dyner "hefo'r hogyn bach." "Mi ddangosodd yr hen lanc i ddannedd cil heddiw'n o glir on'do?" meddai un wraig wrth y llall.

Dros y ffordd i'r Hen Eglwys mae'r cocos gora' i'w cael bob amsar, ac mi ŵyr Mrs Robaits yn iawn lle, achos flynyddoedd yn ôl, pan oedd hi'n hogan ifanc, mi oedd hi'n arfer'u hel nhw a mynd â nhw i'w gwerthu i Gaernarfon, medda' hi.

Doedd dim disgwyl i mi ffeilio deunydd yn ddyddiol.

Dywedodd fy mam wrthyf drannoeth fod rhyw dderyn wedi dweud wrthi am y digwyddiad.Euthum i ddawns yn y Cei unwaith.Roedd fy ffrind, Twm Fowey House (y Dr Thomas Gwilym Jones, un o benaethiaid Lever Brothers Port Sunlight wedyn) yn fy nghynorthwyo i smyglo fy siwt orau o'r ty wrth i mi ei thaflu o ffenestr y garet i lawr ato ac yntau yn sefyll ar yr allt wrth dalcen y ty.

"Wn i ddim beth fydd eich rhieni chi'n ei ddweud Nia, ond mi fuaswn i'n meddwl y dylech chithau hefyd fynd ymlaen â'ch cwrs.

Ac fel tasa hyn ddim yn ddigon, roedd y Sbaenwyr ar Ffrancwyr nad oeddynt mewn dosbarthiadau'n arbenigo mewn sgio dros fy sgis, fy nharo hefo'u polion a gwneud swn llithro fel 'avalanche' y tu ol i mi.

'A rhyw ddiwrnod, mi rydw i am fynd i fyny i'r wyneb i weld popeth drosof fy hun.'

Dyfynnaf hi â mawr ddile/ it, canys rhydd i mi'r cyfle i grybwyll y ffaith mai 'Beddargraff Twrnai' yw testun yr Englyn Ysgafn yn Eisteddfod Bro Madog y flwyddyn nesaf, ac mai'r Prifardd Dic Jones fydd yn beirniadau.

'Doedd gen' i mo'r iau i wrthod ac mi es.

Cawn nifer o'r bechgyn yn ymweld â mi o bryd i'w gilydd, ac un diwrnod galwodd y Capten i'm gweld.

"Mi wyddost am dy nain.

Cyn bo hir mi fydd y rhaglen yn cynnal cystadleuaeth newydd gwerth £500 o vouchers gwyliau.

Ar ôl diolch am allu i'w fwyta, clywaf ef yn dweud, "Er i mi dreulio bron i hanner can mlynedd ar y môr fy hoff sŵn yw si awel ysgafn dros barc o geirch aeddfed." Credaf fod gwên radlon yr "hen Grynwr" ar y bocs ceirch yn ysbrydiaeth iddo hefyd.

A hyd heddiw, er yr holl ymdrech gynnar, fe fyn ymadroddi o'r fath frigo o dro i dro wrth i mi lefaru Saesneg yn enwedig fel yr wyf yn heneiddio.

Efallai y cofiwch imi grybwyll Jock Gray a oedd gyda mi ar Ynys Banka pan rannodd Swyddog Siapaneaidd baced o fisgedi â ni.

"Twt, rydw i'n iawn." "Mi wn i beth wnaf i," meddai Nia.

Dyna ydi cynllunio i mi: synthesis gweledol.

Dan ni'n rhy bwysig, bellach i werthfawrogi straeon sydd â thipyn o lastig yn eu penolau nhw - neu felly mae'n ymddangos i mi.

Cerddodd yn araf tuag ataf "Pam na fasech chi'n dwad i eistedd efo mi yn y sedd flaen?" "'Roedd yn well gen i fod o'r golwg.

Ceir y ddau berl wedi eu cyplysu ym mhennill cyntaf y deyrnged i Idwal Jones, 'Gyfaill, mi'th gofiaf,' (sylwer ar y nodyn : 'Diwedd y pennill cyntaf, Malachi Jones.

"Reit 'ta lads, draw i'r Sailing, a mi geith y cono pia hwn weld great balls of fire," meddai Sam a chwerthin yn uchel ar ei ddoniolwch ei hun.

"Mi rydw i'n cofio amsar," medda fi, pan ges i gyfla i dorri ar ei draws o, "pan oeddwn i'n mynd hyd y ffyrdd yma hefo ceffyl a throl, ac wrth ddþad adra, yn gorfadd ar wastad fy nghefn yng ngwaelod y trwmbal yn sbio ar y cymyla, a'r gasag yn mynd ei hun, a phan fydda'r drol yn dechra sgytian, roeddwn i'n gwybod fy mod i wrth Tþ Gwyn, achos doeddan nhw ddim wedi tario ddim pellach na'r fan honno." "Rwyt ti'n drysu yn y fan yna," medda fo.

"Mae gan bobol Pen'sarwaen," medda fi, "gystal hawl â neb i wybod faint o ffordd sydd yna i Lundan." Doedd ganddo fo ddim atebiad i hynny, ond mi lloriodd fi hefo peth arall.

"Wel," medd y milwr gan dynnu ei gleddyf o'r wain, "efallai ei fod yn farw, ond gwell i mi wneud yn siŵr," Mae'n codi'r cleddyf uwch ei ben ac ar fin dy drywanu pan wyt yn troi'n sydyn, yn codi dy goesau ac yn ei gicio yn ei stumog.

Edrychai arnaf yn rhyfedd cyn troi i fynd i'r gegin gefn fel pe bai arni ofn i mi ei dilyn ond er mod i dest a marw eisio cael sbec ar y dynion yn y parlwr, ymateliais.

Eisoes mae dau sesiwn wedi eu cynnal gyda Melys, Zabrinsky, Evans, Tystion, Cint, Something Personal, Angel a mwy a mi fydd dwy noson arall yn y gyfres yn cael eu cynnal cyn hir.

Dyna un gred wedi ei chwalu i mi...

Cofiwn hefyd eiriau'r Salmydd: 'Fy llinynnau a syrthiasant mewn lleoedd hyfryd; y mae i mi etifeddiaeth deg.' Yr oedd David Ellis yntau yn caru bro ei febyd yn angerddol.

Dyma wlad o'r fath dlysaf - gwlad wedi bod unwaith, y mae yn amlwg dan driniaeth uchel; palasau a ffermdai mawrion ar bob llaw i mi, ond heb neb yn byw ynddynt - eu ffenestri yn yfflon, y muriau o'u cwmpas wedi syrthio, y perllanau mawrion a'r gerddi yr un ffordd â'r meysydd, a'r meysydd yn anialwch.

Ac mi gawsom ni hyd i'r gath wedi'i chrogi ar gangen y goeden afalau yn yr ardd.

"Mae'n dda fod dŵr y môr yn gynnes hefyd yn y rhan yma o'r byd neu mi fuaswn wedi rhewi i farwolaeth," meddyliodd.

Amddiffynodd Hughes ei arddull cyn i'r cyhuddiad gael ei wneud ar bapur, beth bynnag: "...nerth ac anwadalwch, a dyfnder yr argyhoeddiad ar fy meddwl fy mod yn amddiffyn y gwirionedd, yn unig a bair i mi lefaru gydag eofndra a hyder, a lle y tybiaf bod genyf y gwir, yn y peth y mae y rhai a hoffaf wedi methu ei ganfod, cydnabyddaf y rhodd, a gostyngedig ddiolchgarwch a gau allan ymffrost", meddai.

Be' wnaethoch chi?' 'Mi afaelais yn y procar, ac mi es yn ddistaw yn nhraed fy sana', y tu ôl i'r drws a gofyn, "What do you want?" a dyma lais dyn yn deud, "Let me in.

"Ar ôl i mi wybod i sicrwydd nad oedd neb yn y plas mi chwiliais y lle'n fanwl, a welais i'r un cŷn."

Daeth Dafydd gyda mi i'r t , ac eisteddasom yn yr hen gegin, canys yr oedd ``gwragedd rai'' gyda Miss Hughes yn y parlwr.