Mae deng mlynedd wedi mynd heibio er pan enillodd Alun Jones Wobr Goffa Daniel Owen gyda'i nofel Ac Yna Clywodd Swn y Mor, ac roedd cyhoeddi'r nofel honno flwyddyn yn ddiweddarach yn garreg filltir go bendant yn hanes y nofel Gymraeg.

Sylw Carole Rosen, Is Lywydd Arlwy Deuluol HBO (Home Box Office), oedd, "Dyma'r wythfed Primetime Emmy i'w hennill gan y bartneriaeth hon rhwng Cymru ac UDA o fewn saith mlynedd - gorchest ryfeddol.

Sylweddolais innau, er i bron ddeugain mlynedd fynd heibio, nad oedd digon o ddþr wedi cael ei dywallt ar y tân arbennig hwn, bod perygl o hyd fod rhywun yn credu fod rhywbeth wedi mynd o'i le gyda chyllid yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhwllheli.

Bu yno am naw mlynedd.

CEMAES - ARWYR NORMANDY: Dewiswyd traeth Cemaes yn un o'r ychydig drwy Gymru i fod yn fan cyfarfod i gofio am y glanio beiddgar hwnnw yn Normandy hanner can mlynedd yn ol.

Mae nifer ohonynt wedi eu cadw yn y ddalfa ers 3 mlynedd yn aros i'r heddlu a'r barnwr Laurence Le Vert, sydd â'i harbenigedd ym maes y frwydr yn erbyn ETA, gasglu tystiolaeth.

Ar ôl naw mlynedd o lywodraeth geidwadol, roedd y diflastod a deimlid tuag at Brian Mulroney, y cynbrif weinidog, yn sicr o effeithio ar gyfle ei olynydd Kim Campbell.

Roeddwn ar y pryd wedi bod yn gweithio fel un o bedwar Cyfreithiwr Erlyn yn swyddfa'r Prif Gyfreithiwr Erlyn, Awdurdod Heddlu Dyfed-Powys yng Nghaerfyrddin, ers rhyw ddwy neu dair mlynedd cyn i'r achlysur 'rwy am ei ddisgrifio ddigwydd.

Yn eironig ddigon y barnwr yn yr achos hwn yw Baltasar Gozón, yr un barnwr yn gywir a ryddhaodd aelodau o'r mudiad GAL (terfysgwyr gwrth-ETA a ariannwyd gan lywodraeth Sbaen i ladd aelodau o ETA) ar ôl dim ond pum mlynedd o ddedfryd o 100 mlynedd.

Felly, am bron ugain mlynedd yr oedd y gyfradd ymhell o dan y nod a awgrymwyd gan Beveridge, a hefyd yn is na dim a freuddwydiodd Keynes amdano.

Bydd Cymru yn gobeithio curo Samoa am y tro cynta mewn deuddeg mlynedd yn Stadiwm y Mileniwm yfory.

Nid aeth i'r eglwys namyn dwywaith, sef ar fron ei fam, ac, ymhen ugain mlynedd, wrth ystlys un o'i gariadon.

Glyn Davies wedi gwirioni arno ym mlynyddoedd dechrau'r ganrif, ac nid oedd hwnnw gymaint a hynny'n wahanol i'r hyn ydoedd gan mlynedd ynghynt.

Fe gymerodd hi wyth mlynedd i ailgodi Kotor ar ôl y ddaeargryn.

Byddai eu hôl i'w weld am ugain mlynedd o bosibl, ond ni fyddai dwst gwyntoedd yr anialwch yn hir cyn dileu ôl traed y camelod.

Arhosa'r ceiliogod yn y dyfroedd croyw rhwng saith a naw mlynedd.

Mae'n disgrifio'r gwyr a ddylanwadodd arno yn Rhydychen yn ei erthygl "Ddeugain mlynedd yn ôl", sy'n dilyn yn y gyfrol hon.

Mae sylwadau Alun Richards yn ei gyfrol hunan- gofiannol ddiweddar, Days of Absense, yn llai llym na'r hyn a geid ganddo ddeng mlynedd yn ol.

Yn y deng mlynedd diwethaf datblygodd archaeoleg i'r graddau fel y gellir yn awr ei chymharu ag astudiaethau cyfatebol ar y tir.

Ysgytwol yw eu cyhoeddi'n blaen fel hyn: erlynwyd dros 1,100 o unigolion mewn llysoedd barn yn Lloegr a Chymru am eu rhan mewn ymgyrchoedd; codwyd cyfanswm o £38,854 o ddirwyon a £26,283 o gostau llys a iawndal; a dedfrydwyd 170 o unigolion i gyfanswm o 41 mlynedd a deufis o garchar.

Bu mewn tymer ddrwg am yn agos i saith mlynedd!

Ugain mlynedd yn ôl fe gododd Abertawe i uchelfannau'r Adran Gyntaf.

Rydw i wedi'i gadw fo a'i fam am ddeng mlynedd, ac mae'n hen bryd iddo fo ddechrau talu peth o'u ddyled yn ol imi." Gwylltiodd Rees yn gaclwm.

Go brin y gellid meddwl am dîm mwy cymwys na'r un a fu'n gyfrifol am sicrhau bod gwaith yr Athro Jones ar y testun pwysig a diddorol hwn yn gweld golau'r dydd o'r diwedd, er na ellir ond gresynu iddynt aros ugain mlynedd cyn mynd â'r maen i'r wal!

Tan tua phum mlynedd yn ôl roedd teithio rhad o fewn Ewrop yn golygu ‘pecynnau gwyliau' gyda phawb yn cael eu gwagu i gorlan gyfyng a'u trin fel defaid.

YN ystod y deng mlynedd diwethaf rhoddwyd mwy o sylw nag erioed i adnoddau'r môr.

Os oeddent wedi bod yn briod am dros saith mlynedd roedd yn rhaid rhannu eu holl eiddo yn gyfartal a theg rhwng y ddau.

Ddeng mlynedd yn ddiweddarach carcharwyd Kevin O'Kelly, gohebydd Radio Telefis Eireann, am wrthod cadarnhau, mewn llys yn Nulyn, mai Sean MacStiofain -- y gwr ar brawf - oedd yr un y bu'n ei gyfweld ar gyfer ei raglen radio.

Cefais ddeng mlynedd hapus ar y staff, blwyddyn i ddechrau gydag Aneirin Talfan Davies yn Abertawe a'r naw mlynedd arall gyda Sam Jones ym Mangor.

Fe gollodd'i dad ddeng mlynedd yn ol, pan oedd o'n saith oed.

Bu'n blismon ers saith mlynedd gan dreulio'r holl amser hwnnw yn Llanelli, fel heddwas stryd yn gyntaf ac yna fel ditectif gwnstabl.

Yn amlwg mae gan yr opera sebon boblogaidd Pobol y Cwm fformwla lwyddiannus wrth iddi ddathlu 25 mlynedd.

Yr hyn a roddodd fwyaf o syndod imi oedd darllen mewn papur newydd dyddiol poblogaidd yng ngogledd Cymru ar ddechrau'r flwyddyn hon fod mawn yn prinhau ar raddfa frawychus yn yr Ynysoedd Prydeinig a ninnau arddwyr wedi cael ein cyflyru gan wybodusion tros y pum mlynedd ar hugain diwethaf, fwy neu lai, ei fod yn ddefnydd anhebgorol angenrheidiol tuag at arddio llwyddiannus a'r cyflenwad yn ddihysbydd.

Ar ôl pymtheng mlynedd yn gweithio yn El Salvador gydag offeiriaid Gwyddelig, roedd tinc y Sbaeneg a'r Wyddeleg i'w clywed yn gymysg â'i hacen Gymreig.

Ymunodd a Bwrdd Datblygu Cymru chwech mlynedd yn ôl fel Gweithredwr Datblygu Hyn.

'Roedd gan Daniel Rowlands lawysgrifen odidog a chadwodd ddyddiaduron am tua deugain mlynedd o'i oes.

O ran hynny, bu'n olygydd Y Cyfarwyddwr am saith mlynedd.

Dydi carn fy nghoes ('calliper') ddim wedi ffitio'n iawn ers pymtheng mlynedd.

Roedd gan yr hogiau lenni du bits ar eu ffenest: syniad gwych Dad oedd yn bwriadu defnyddio'u llofft yn stafell dywyll i ddatblygu lluniau rywbryd, ymhen tuag ugain mlynedd, ar ôl iddyn nhw adael cartre.

Nid yw'n bosibl, ar ôl cyfnod o dros ugain mlynedd, gwahaniaethu rhwng achos ac effaith mewn mater mor astrus ag antur Suez.

Seren gynffon Hayley yn ymddangos ar ei thaith sydd yn dod â hi i gyffiniau'r ddaear bob 75 mlynedd.

Bryd hynny, 'chaech chi ddim hyd yn oed gwisgo sbectol haul yn Omam Gan fod ei syniadau mor od, carcharwyd y mab gan ei dad a bu yn ei gell am dair mlynedd.

Eisiau siarad â dyn yr oedd hi, dyn cymharol ifanc ddeng mlynedd yn ôl, a dywedai wrthyf, 'Mae hi'n unig yma, ac yr ydw i'n fed-up - yn union fel petai hi'n ferch ifanc heb oed, heb boints ar nos Sadwrn, yn defnyddio iaith a oedd yn gymhwysach i'r Chweched Dosbarth nag i Frenhines Llên y Cymry.

'Roedd ei waith yn un a oedd yn mynd i barhau, a hyd yn oed ar heolydd garw'r wlad, gallai olwynion o wneuthuriad y saer lleol gael eu defnyddio am tua thrigain mlynedd.

Hyd heddiw does neb yn siŵr faint gafodd eu lladd yn ystod y pum mlynedd y buodd y Khmer Rouge yn rheoli.

Ar ôl diolch am allu i'w fwyta, clywaf ef yn dweud, "Er i mi dreulio bron i hanner can mlynedd ar y môr fy hoff sŵn yw si awel ysgafn dros barc o geirch aeddfed." Credaf fod gwên radlon yr "hen Grynwr" ar y bocs ceirch yn ysbrydiaeth iddo hefyd.

Ym Mhrifysgol Bangor y bu ers dros ddeg mlynedd ar hugain.

Gwyddom yng Nghymru o brofiad chwerw a phoenus bod mwy i ddemocratiaeth na bwrw pleidlais pob pum mlynedd.

Ddwy flynedd yn ôl treuliodd y teulu'r þyl yn Boston gyda chyfaill a gyfarfu Eurwyn mewn cynhadledd yn Genefa bum mlynedd ynghynt.

Tilsley ym 1950, gwelir yn glir y newidiad au a ddigwyddodd mewn hanner can mlynedd.

Ac mae nifer y dynion ifanc sy'n gwneud hyn wedi dyblu mewn 10 mlynedd.

Ychydig o ddatblygiad syniadol oedd yn y llythyron gyhoeddodd Hugh Hughes yn ei erbyn yn y Seren Ogleddol o'u cymharu â'i ysgrifau yn Seren Gomer bum mlynedd yn gynharach, ond cafodd le yn ei bapur ei hun i'w hegluro'n llawn ac yn fanwl.

Ond dwi wrth fy modd yma; mae'n fywyd hollol wahanol - y pace yn slofach, fel oedd hi yng Nghymru, mae'n siwr, hanner can mlynedd yn ôl.

Oni welir newid mawr yn y sefyllfa, a hynny ar fyrder, ni fydd cymdeithasau naturiool Cymraeg yn bod o fewn 30 mlynedd.

O edrych ar hyn o olwg arall, ar ôl treiglad o bron ugain mlynedd, yr oedd rhywbeth yn costio degswllt wedi dyblu'i bris yn bunt.

Bu pobl yn byw yma ers yn fore iawn, ac y mae olion o Oes yr Haearn, bedwar can mlynedd cyn Crist, yn profi iddynt dderbyn eu cynhaliaeth o'r tir a'u hamddiffynfa yn yr hen gaerau a godwyd ar hyd a lled sir Aberteifi, a rhyw chwech ohonynt ar lannau Wyre o Ledrod i Lanrhystud ac un o fewn i'r plwyf, sef Caer Argoed.

Efallai fod mab hynaf ac aer Maurice Wynn, yr enwog Syr John Wynn o Wedir yn ddiweddarach, wedi bod yn gyd-ddisgybl â Morgan am rai blynyddoedd, er bod mab y sgweier ryw wyth mlynedd yn iau na mab y tenant.

Yn rownd gyn-derfynol y dynion yfory bydd Andre Agassi yn wynebu Patrick Rafter am yr ail flwyddyn yn olynol a phencampwr chwech o'r saith mlynedd ddiwetha, Pete Sampras, yn wynebu Vladimir Voltchkov.

Nid yw hon ond enghraifft syfrdanol o fethiant economegwyr cyfalafol dros gyfnod o hanner can mlynedd.

Roedd pedwar o'r gweddill wedi mynd i ffwrdd dros y Nadolig a'r flwyddyn newydd ac nid oedd gan y ddau arall, gweddw a oedd wedi torri pob cysylltiad â'r byd ers i'w gŵr farw bymtheng mlynedd ynghynt, a hen lanc nad oedd Vera ond wedi bod yn gweithio iddo er mis Awst y flwyddyn flaenorol, ffôn yn eu cartrefi.

Roedd yn Gymro twymgalon ac er iddo dreulio pum mlynedd yn Ffrainc yn darlithio ac yn ehangu ei orwelion academaidd treuliodd y gweddill o'i oes yn y maes addysg yng Nghymru.

Llwyd Jones yn Y Faner, ac 'y mae bron iawn â bod yn waith artistig cyflawn.' Ar ôl deugain mlynedd erys y gwaith hwn ymhlith y dramâu mwyaf arwyddocaol yn y Gymraeg.

Cyn iddo fynd i Gadair y Cyngor bu am ryw bum mlynedd yn Gadeirydd y Pwyllgor Llenyddiaeth, yn gofalu am raglen gyhoeddi'r Eisteddfod ac yn gwirio a chadarnhau ei thestunau llên flwyddyn ar ôl blwyddyn gan gadw'r ddysgl yn wastad rhwng yr amryfal is-bwyllgorau lleol a'r canol.

Wedi bod ar y môr ers wyth mlynedd ar hugain, meddai, ac yr oedd yn fêt ar un o'r llongau cyntaf i fynd drwy'r Suez Canol ar ôl i'r culfor hwnnw gael ei agor chwe blynedd yn ôl, ac yr oedd yr hen forwr yn ddisgrifiwr byw.

Mae Thalia Campbell ei hun yn byw yn y Borth ers pymtheg mlynedd.

Yr oedd yn drist gweld y dirywiad yn ei wedd mewn pum mlynedd.

Ymhlith y staff parhaol mae dros gan mlynedd o brofiad gweithio gyda chymdeithasau tai.

Ychwanegwyd darn ato, hynny ymhen un mlynedd a'r hugain wedi ei adeiladu y tro cyntaf.

'Roedd pedwar ugain mlynedd o ymgyrchu dros ryw fath o ymreolaeth wedi mynd i'r gwellt.

Roedd hyn ddeng mlynedd a mwy, mae'n debyg, cyn Y Cyhoeddiad, ond dyw hi ddim yn hawdd mesur amser yn N'Og, fel y gwyddoch.

Erbyn hyn aeth yn agos i ddau gan mlynedd heibio oddiar i þr bonheddig o'r enw George Bowser ddod i lawr o Lundain i ardal Penbre, yn yr hen Sir Gâr, gyda'r bwriad o gychwyn y diwydiant glo yno.

Wedi cyfnod o dros drigain mlynedd, penderfynwyd, oherwydd y lleihad yn rhif yr aelodau a nifer y plant, yn ogystal â bod cyfleusterau teithio wedi newid, mai priodol fyddai ail-uno'r ddwy Ysgol Sul.

Gwyddel yw David Gepp, wedi'i fagu yn Belffast, on dwedi byw am yr ugain mlynedd diwethaf yn Llanerfyl, yn yr hen Sir Drefaldwyn.

Bryd hynny, ugain mlynedd yn ôl, arferai heidiau bychain o Wydau Droed-binc ddod yno, ac ychydig ddwsinau o Hwyaid Gwyllt.

Yn ystod y pymtheg mlynedd ddiwethaf, mae nifer o ddeddfau, gorchmynion ac adroddiadau swyddogol wedi llywio datblygu gwasanaethau addysgol i blant ag anghenion addysgol arbennig.

Fe amcanir y dylai pawb fwyta, dros gyfnod o bum mlynedd, yr un faint o gopr â sydd mewn hanner ceiniog newydd.

Ddeng mlynedd ar hugain ar ôl Arwisgo Tywysog Cymru a'r dathlu a'r protestiadau a oedd yn nodweddiadol o'r digwyddiad, bu cyfres o raglenni diddorol yn dadansoddi sefyllfa'r frenhiniaeth heddiw.

Wrth gwrs mi ymddeolais i rhyw bymtheg mlynedd yn ôl.

Mae Tim Henman allan o senglaur dynion ar ôl cael ei guro gan Mark Philipoussis yn y bedwaredd rownd - y tro cynta i Henman fethu cyrraedd yr wyth olaf ers pum mlynedd.

Am ddeuddeng mlynedd.

Fe'i ganed yn Sir Drefaldwyn, ac ar ôl bugeilio'r ofalaeth am oddeutu naw mlynedd, dychwelodd i Sir Drefaldwyn, oherwydd gwaeledd ei fam.

Ai pedwar can mlynedd heibio cyn y blodeuai hwnnw, ond paratowyd y ffordd gogyfer ag ef yn niwedd yr oesoedd canol, ac, ymhen canrif neu ddwy wedyn, gan ymlediad gwybodaeth o'r iaith Saesneg ymhlith y rhai a gawsai addysg ffurfiol.

Ond daeth neb i'r Hafod yn ei le, felly dyna ichwi'r nawfed lle i fynd yn wag mewn cyfnod o bymtheng mlynedd.

Nid oedd Vera'n cofio iddynt eu graeanu unwaith yn ystod y deugain mlynedd y bu hi'n byw yn y dref.

Unwaith eto, dod ag erchyllterau dyn i sylw'r Cymry oedd y rheswm dros fynd i Kampuchea (Cambodia) - gwlad a gafodd ei hanwybyddu a'i hynysu am bron i ugain mlynedd gan y Gorllewin.

Hoffwn fynegi fy ngwerthfawrogiad o lafur diflino pawb a sicrhaodd lwyddiant y cynhyrchiad, gan hyderu ei fod wedi ennyn yn y gynulleidfa rwyfaint o'r blas a gafodd darllenwyr gwreiddiol O Law i Law hanner can mlynedd yn ôl.

Parhaodd Clwb Bryncir am tua deng mlynedd fodd bynnag, ond gan i rai aelodau symud o'r ardal ac i rai eraill briodi, lleihaodd eu nifer a daeth y Clwb i ben.

Yn y deng mlynedd ddiwethaf mae hurling ar i fyny.

Dyna paham y mae'n arferiad i ddangos yn y cyfrifon y ffigurau cyfatebol am y flwyddyn flaenorol, ac yn wir bydd llawer o gwmni%au cyhoeddus yn ychwanegu tablau o ffigurau allweddol dros gyfnod o, efallai, ddeng mlynedd.

Cymerodd y gwaith o fricio'r twnnel saith mlynedd i'w gyflawni, a'r gweithwyr yn gweithio yn yr hwyr ac yn ystod oriau'r nos.

MAE CEFNDIR CYMDEITHASOL, amaethyddol a gwerinol Eifionydd yn rhan annatod ohonof, a thros y cyfnod o ugain mlynedd y bu+m yn yr Alban a Lloegr a thros y môr nid aeth diwrnod heibio na chefais gip a r Eifionydd yn nrych fy meddwl.

Yr oedd Phil yn tynnu at ei hanner cant oed bryd hynny, ac er iddo gael gwaith mewn pwll glo am y deunaw mlynedd nesaf, fel gweithiwr tun y cofiaf fi ef.

Yna, mewn llais tawel, a gwên hiraethus ar ei hwyneb dywedodd yr hen wreigan: "Ugain mlynedd yn ôl i heno, fe laddwyd fy merch ar y ffordd ble y gwelsoch chi hi heno, a phob blwyddyn ers hynny, ar y noson arbennig hon y mae rhyw yrrwr caredigyn dod â hi adref, - diolch i chi - fe gaiff dawelwch am flwyddyn arall rwan." Gadawodd y dyn y tþ wedi ei ysgwyd i'w sodlau gan yr hyn a welodd ac a glywodd.'

Yn gwarchod wrth y drws trwy'r dydd gyda Gedea, gwr sydd wedi byw yn Brussels am bymtheng mlynedd ac a fydd yn dychwelyd yno cyn bo hir.

Graddiodd Arshad Rasul mewn Peirianneg Electronig o Sefydliad Gwyddoniaeth a Thechnoleg Prifysgol Manceinion (UMIST) yn 1976 ac mae ganddo dros ugain mlynedd o brofiad ym maes peirianneg teledu.

Parhaodd y brotest am 10 mlynedd.

Yn fy ngwlad i, Gweriniaeth Slofacia, mae cynnyrch yn dwyn label Sofietaidd wedi cael ei werthu fel y cynnyrch gorau ers dros ddeugain mlynedd: awyrennau Iliushin, fodca Mosgo, theatr Stanislafsci a dull addysgol Makarenko.

Yn ystod deng mlynedd olaf yr hen ganrif a deng mlynedd cyntaf ein canrif ni fe werthwyd miliwn o lyfrau emynau Cymraeg, - miliwn o lyfrau emynau ymhlith poblogaeth o ddwy filiwn, a dim ond hanner y rheini'n medru Cymraeg.

Cofiai sefyll ar y sylfaen, ugain mlynedd yn ôl, cyn i'r muriau gael eu codi, a cheisio meddwl be oedd yn eu haros yn y tþ newydd hardd.

Dengys yr astudiaeth fod hanner y troseddwyr wedi'u dedfrydu i alltudiaeth am saith mlynedd, a chwarter ohonynt i alltudiaeth am oes.