Y Fam Ddaear ydyw'r hwch-fam yma, a ymddengys yn aml newn chwedloniaeth moch.

'Unwaith eto, mae'n dipyn o draed moch.

Gwelais ddigonedd o bys y ceirw, teim gwyllt, clustog Fair, a thresgl y moch fodd bynnag.

Mae'n credu hefyd mai natur yr hwch sydd yn y borchell, a hynny'n llythrennol wir am Culhwch, a aned o'r cil rhwng yr wrethra a'r rhefr ac a faged gyda'r moch.

"Mi weles i e'n mynd drwy'r clos pan o'wn i'n dod allan o'r tylcie moch, a sgidie tŷ am ei draed e a'i got ar agor yn hedfan

Helena, yr oedd y cig moch yn hallt mewn casgen, yn wyrdd a'r sgedin caled yn llawn o wyfyn yr oedd lluniaeth wedi ei gondemnio gan y llynges.

Craith ar grib 'y moch dde a thrwyn cam 'da fi i ddangos hyd heddiw; i gofio...

Gofynnodd ei thad a yw pawb ym Mhrydain yn gwrthod bwyta cig moch gan feddwl mai gwlad Fwslwmaidd yw hi.

Peidiwch â phoeni," gwenai arnaf, 'Fydd hi ddim yn draed moch fel heno.

O dan aeliau cuchiog gwyliai Nina hi'n llowcio ei chig moch.

'Roedd yr egwyddor hon wedi'i hawgrymu yn rhannol gan y rhybudd yn yr Efengylau rhag taflu perlau o flaen y moch, ac yn rhannol gan y gred bod yn rhaid cyflwyno gwirionedd yn raddol er mwyn ei amgyffred yn llawn.

Cyn i'r heddgeidwad gyrraedd, fodd bynnag, daeth Edward Owen, Tyddyn Waun, i Dyddyn Bach yn ôl ei arfer, i nôl llaeth i'r moch.

Toddwch saim a'i gymysgu â chnau, crofen cig moch, etc.

Wedi cyrraedd Bwlch y Moch edrychwch yn ôl i weld pedol yr Wyddfa yn ei gogoniant o Allt y Wenallt i Lliwedd, Yr Wyddfa, Crib y Ddysgl a Chrib Goch uwch eich pen.

Yn wir, ychydig iawn o son o gwbl a geir am Forgannwg yng ngwaith y Gogynfeirdd hyd at gwymp y Llyw Olaf, ac eithriad llwyr yw awdl foliant Prydydd y Moch i Wenllian ferch Hywel o Gaerllion tua diwedd y ddeuddegfed ganrif.

Cafodd gyfle i siopa rywfaint yn Heol y Bont-faen ar y ffordd, a chael sana a chig moch a bara, a hannar ffag efo Elsi ar y bws wedyn!

Bwyd od eto - 'like turtles but not turtles'?! a chlustiau moch.

Mi glywais y lleisiau a glywais yng Ngherrig Duon sawl tro wedyn mewn drama neu stori ar y radio a'r teledu, a theimlo mod i'n 'nabod cymeriadau Carreg Boeth (Hufen a Moch Bach) cystal â'r Parch.

Roedd yn gyflym ei feddwl,yn uchel ei gloch, a'i ddyfodiad i dy neu feudy, gyda'i chwiban neu'i gan, yn orcestra o swn; yng nghwt y moch ei wich o a fyddai uchaf, a lle na byddai roedd rhialtwch fel pe bai wedi colli'i denantiaeth.

Un swllt ar ddeg a chwecheiniog yr wythnos, os cofiaf yn iawn, a dalai fy nhad am lety i mi a gofalai yntau wedyn anfon bagiad o datws a swej ac wyau a chig moch i'r hen wraig o dro i dro.

rhwng aelod blaenllaw o'n Plaid Genedlaethol ni a dysgawdwr mawr o wlad fechan sy'n enwog am ei hysgolion a'i dramâu, ei hymenyn a'i chig moch rhown arni'r enw Baconia'.

Ysgrifennai Mam ddwy a thair gwaith yr wythnos gan yrru parseli o gacennau a darnau o gig moch cartre iddo.

Adeilad pren oedd hwn, gyda mur pren yn ei wahanu oddi wrth y stablau a'r cutiau moch y drws nesaf.

Ond yr oedd fy myd i'n troi fel pe bawn mewn roced ffair, a phrofiadau'n stribedu trwy f'ymennydd fel moch wedi rhusio ar draws ei gilydd: 'O!

Mae hyn yn arbennig o bwysig am fod y Gymdeithas wedi clywed o ffynhonnell ddibynnadwy fod y trefniadau cyfieithu ar gyfer y Cynulliad yn dipyn o draed moch ar hyn o bryd.

"Ac efe a'i hanfonodd i borthi moch." (Eitha job iddo fo.

Gwelwn yn fy meddwl y gŵr hwn yn cael platiaid o gig moch ac wy i frecwast a gweld tipyn o doddion o gwmpas ei geg!

Denmarc, wrth gwrs, yw'r 'wlad fechan sy'n enwog am ei hysgolion a'i dramâu, ei hymenyn a'i chig moch', a phetai R.

Yr un oedd y gân, neu ganeuon, ymhob man, a dyma nhw fel y cofiaf heddiw: 'O meistres fach annwyl A siarad yn sifil Calennig os gwelwch yn dda, Yna llwyddiant i'r gwydde A'r moch a'r ceffyle A hefyd i'r defed a'r da.' Os byddai seibiant go hir cyn i ffenestr y llofft gael ei hagor fe fyddem yn canu'n uchel a chyflym: 'Os ych chi'n rhoi, Dewch yn gloi Ma' nhrad i bron â rhewi.' Mewn ty arall, neu fferm arall, fe fyddai'r gân yn wahanol rhywbeth fel hyn: Mae'r hen flwyddyn wedi mynd Wedi cuddio llawer ffrind, O!

Dilynodd yntau, ond yn lle cerdded ymlaen, trodd y ddynes o'r llwybr ac i mewn i un o gytiau moch y Goetra.

O gwmpas y fferm neu'r tyddyn byddai'n godro'r gwartheg ac yn gofalu am y moch a'r ieir.

Os am osgoi pechod, peidiwch â thrafod moch.

Mewn llanerch lle hidlai'r haul drwy'r brigau llenwodd ei phocedi â choncars a moch coed, a mwynhau'r ychydig wres tra cyfansoddai lythyr.

Y mae hi wedi bod yn hirddisgwyledig ond chewch chi moch siomi.

Dogni menyn a chig moch.

Câi'r gŵr y moch, yr ieir ac un gath o blith yr anifeiliaid, a'r wraig weddill y cathod, y defaid a'r geifr.

Cyffredin iawn hefyd yw'r Mochyn Cymreig ym myd ffermwyr moch.