Heddiw rhaid inni ddeall fod rhagfarn wrth-Gymreig y blaid Lafur mewn rhai rhannau o Gymru-Morgannwg Ganol, er enghraifft - yn deyrnged uniongyrchol i'n cynnydd ni, gan fod rhaid i Lafur ystyried cenedlaetholdeb Cymreig fel gelyn gwleidyddol o'r radd flaenaf.

Ond er prinned yw'r cyfeiriadau uchod, ac er nad oedd llawer iawn o gysylltiad rhwng y rhanbarthau hyn a'r taleithiau eraill yn y ddeuddegfed ganrif a'r drydedd ar ddeg, eto, pan gododd Casnodyn ym Morgannwg yn y ganrif ddilynol, gwelir yn ei waith holl nodweddion canu cymhleth y Gogynfeirdd, ffaith sy'n awgrymu fod traddodiad barddol cyffelyb wedi ffynnu yn y de-ddwyrain yn ogystal yn y canrifoedd blaenorol.

Ni fedraf feddwl am well diwrnod i neb sy'n byw o fewn cyrraedd Bro Morgannwg na dilyn y daith arbennig yma a fedr eich ysbrydoli i ddechrau eich casgliad daearegol eich hun - fel y gwnaeth lolo Morgannwg yn ei ddydd.

Maen ddiwrnod y mae'r bechgyn i gyd yn edrych ymlaen ato, meddai troellwr Morgannwg, Robert Crofr.

Cyn-wicedwr Morgannwg, Colin Metson, yw capten Cymru - ond mae e yn Bermuda, sydd bellach yn un o brif wledydd criced y byd, gyda Thîm yr MCC.

Mae Theatr Gorllewin Morgannwg yn bwriadu teithio dwy sioe rhwng Ionawr ac Ebrill.

ar gyfer cyflwyno'r Gymraeg i athrawon di-Gymraeg Gorllewin Morgannwg

Ar ôl treulio'r gaeaf yn Sri Lanka mae troellwr Morgannwg a Lloegr, Robert Croft, wedi dychwelyd i hinsawdd llai trofannol Gerddi Sophia.

Mae cyn-gapten Morgannwg, Alan Jones, yn Sri Lanka a wedi bod yn dilyn y gyfres.

Morgannwg sy'n batio yn y gêm undydd yng nghystadleuaeth Benson & Hedges yn erbyn Sir Gaerloyw ym Mryste.

Mae Morgannwg a Chymru yn nhrydedd rownd Tlws y Natwest heddiw.

Cipiodd bowlwyr Morgannwg chwech o wicedi Essex ar ddiwrnod cyntaf y gêm Bencampwriaeth ar Erddi Sophia.

Os bydd troellwr Morgannwg, Robert Croft, yn y tîm dywed fod ganddo ddau nod.

Ond pan ydych chi'n edrych ar y ddau dîm mae mwy o sêr yn nhîm Morgannwg.

Gyda golwg ar y tair stori a leolir ym Morgannwg, straeon am gyfnod y Streic Fawr yng nghanol y dauddegau ydynt; ac yn un ohonynt, sef yn 'Gorymdaith,' teflir cip yn ôl ar y cyfnod yng nghanol y bedwaredd ganrif ar bymtheg pan ddaethai hen dadcu a hen famgu Bronwen i'r cymoedd am y tro cyntaf, 'wedi teithio mewn cert o Sir Gaerfyrddin.' Un o ferched Arfon oedd Kate Roberts wrth gwrs - ni chaiff neb anghofio mai yno y'i maged: Arfon (fel y gwelsom) oedd y magned a'i tynnai hyd yn oed ar ei gwely angau - a chan mor gysa/ ct a thriw y portreada hi fywyd y werin-bobl a drigai yno, ei llenyddiaeth hi yw'r nesaf peth at hanes cymdeithasol bro'r chwareli a luniwyd erioed.

Wedyn cawsom gip ar waith y Body Shop gyda Lisa Davies, ac yna ar ôl cinio Theatr Gorllewin Morgannwg yn cyflwyno hanes y diwydiant cocos ym Mhenclawdd.

Roedd Adrian Dale, capten dros-dro Morgannwg, yn gobeithio gweld Northants yn batio am yr eilwaith yn olynol ond fe sgoriodd y tîm cartre 446 am saith cyn cau eu batiad ar ôl sicrhau y pedwar pwynt bonws.

Bu gan droellwr Morgannwg, Robert Croft, ran amlwg yn y fuddugoliaeth.

Anwylai fy mam yr ybaid cynnar hapus a gawsai yn yr ardal honno cyn cael ei symud yn wyth oed i gymoedd diwydiannol Morgannwg; a diau fod swyn iddi yn yr enw 'Merlin'.

Ers ei sefydlu ym 1996, bu Iechyd Morgannwg Health yn gweithio gyd phartneriaid i sicrhau gwell iechyd i'r bobl sy'n byw yn Ninas a Sir Abertawe a Bwrdeistrefi Sirol Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont.

"Y rheol aur yw, 'Peidiwch byth â rhoi eich plentyn i rhywun nad ydych chi'n ei adnabod," meddai John Jenkins o Awdurdod lechyd De Morgannwg.

Mae Robert Croft, troellwr Morgannwg, yn y garfan.

Un o chwaraewyr Pacistan y mae Robert Croft yn ei adnabod yn dda yw'r bowliwr cyflym Waqar Younis - oedd yn aelod allweddol o dîm Morgannwg pan enillon nhw Bencampwriaeth y Siroedd ym 1997.

Jones, Eglwys Newydd, Morgannwg.

I gymharu â siroedd Penfro ac Aberteifi, ym Morgannwg roedd llawer o'r plant yn llai na phum mlwydd oed, a'r plant dros ddeg yn llawer prinnach, am fod cyfle ganddynt i fynd i weithio yn y gweithfeydd, a dyna a wnaeth i Lingen gefnogi nid yn unig ddeddfwriaeth yn erbyn gadael i blant bach weithio, ond hefyd i roi pwys ar ganolbwyntio ymdrechion i gael ysgolion babanod yn yr ardaloedd diwydiannol.

Haws o'r hanner oddi yno fydd iddo bicio i gefnogi tîm rygbi Cymru a thîm criced Morgannwg.

Fy mhroblem fwyaf oedd bod fy nghysylltiadau teuluol i gyd yn sir Gar a Morgannwg.

Diwrnod Robert Croft oedd diwrnod cyntaf y gêm rhwng Morgannwg ag Indiar Gorllewin yng Ngerddi Sophia ddoe.

Gan Dduw na allem garthu allan y fath ffolineb ac ailfeddiannu unwaith eto yr angerdd a yrrodd bobl Llanfaches i daenu'r newyddion da ar hyd blaenau cymoedd Gwent a Morgannwg.

Mae troellwr Morgannwg Robert Croft yn ôl yn nhîm Lloegr.

Cadair Morgannwg a Gwent

Bowliwyd Lloegr i gyd allan am 179 yn eu batiad cyntaf - cipiodd Courtney Walsh bum wiced am 36 a sgoriodd troellwr Morgannwg, Robert Croft, 18 o rediadau.

Fe arhosodd y gwas suful Huw Onllwyn Jones i gymryd cyfrifoldeb am y sector preifat; fe ddaeth Rhys Dafis o Tai Cymru i ofalu am y sector cyhoeddus a Meirion Prys Jones o Orllewin Morgannwg i daclo addysg.

A bydd Morgannwg yn gobeithiou cael nhw mâs o dan 300.

Yn Llanilltud Faerdre ym Morgannwg ceir yr enwau Y Ddihewyd a Moel Dihewyd.

Yr oedd tasg anferth o fawr o flaen y pwyllgor; trefnu ymgyrch trwy bob rhan o Gymru i oleuo ac addysgu a chreu argyhoeddiad ac at hyn trefnu'r gwaith manwl o fynd a ffurflen y Ddeiseb o dŷ i dŷ, nid yn y pentrefi Cymraeg yn unig ond hefyd yn yr ardaloedd poblog a Seisnig yn Sir Fynwy (Gwent erbyn hyn), Morgannwg a mannau eraill.

Ceir cyflwyniad nodedig i ganu'r Cywyddwyr fel y cyfryw ym Morgannwg yn y cywydd a ganodd Gruffudd Llwyd i'w hannerch.

Erbyn amser cinio 'roedd cricedwyr Morgannwg wedi cyrraedd 183 am bum wiced wedi 42 pelawd.

Bu'r pwyllgorau rhanbarth yn weithredol ym Morgannwg Ganol, De Morgannwg a De-ddwyrain Dyfed / Gorllewin Morgannwg, gan gydlynu gweithgareddau'r canghennau lleol.

Wel wrth gwrs da' chi'n gorfod cofio mai Sais Gymry oedd fy rhieni i ynte a phan symudodd fy nheulu o Gaerdydd, wel Morgannwg, i Gaergybi roedd fy nhad yn swyddog ar y llongau ac roedden ni yn ymdroi ymhlith y Saeson neu'r Sais Gymry ynte.

Fel y mae pawb yn gwybod, y broses o ddiwydiannu yn siroedd Morgannwg a Mynwy yn arbennig a oedd yn gyfrifol.

Maen achlysur arbennig i'r chwaraewyr ac i bob un syn dilyn Morgannwg.

Sgoriodd Morgannwg 167 am bedair wiced cyn i'r glaw ddod ar ôl 38 o belawdau.

Steve James capten Morgannwg alwodd yn gywir yn y gêm yn erbyn Caerwrangon yng Nghystadleuaeth Benson & Hedges yng Ngerddi Soffia.

Mae capten Clwb Criced Morgannwg, Steve James, wedi cadarnhau mai Adrian Dale fydd ei is-gapten y tymor nesaf.

Mae capten Clwb Criced Morgannwg, Matthew Maynard, wedi derbyn cais wrth ddewiswyr Lloegr i ymuno âr garfan un-dydd i wynebu Zimbabwe ac Indiar Gorllewin.

Serch hynny, roedd hi'n ddiwrnod eitha diddorol gyda dau o fatwyr yr ymwelwyr yn sgorio dros hanner cant a bowlwyr Morgannwg yn dodir bêl yn y man iawn.

Cyfeiria Gwyn A.Williams at anghydffurfwyr radicalaidd gogledd Morgannwg yn niwedd y ddeunawfed ganrif a ddylanwadodd mor drwm ar hanes cynnar Merthyr Tudful.

Bydd Morgannwg yn ail ddechrau y bore yma ar 335 am saith.

Dim ateb gan Afan Nedd, Rhondda Cynon Tâf, Caerdydd, Penybont, Blaenau Gwent, Casnewydd, Bro Morgannwg.

Dengys ymchwil ddiweddar gan Brifysgol Cymru Abertawe ar ddefnydd y Gymraeg gan bobl ifanc (16-17 oed) yng Ngorllewin Morgannwg a Dwyrain Dyfed, fod pobl ifanc yn fwy tebygol o gadw gafael ar y Gymraeg os mai dyna yw iaith naturiol eu haelwyd.

Mae tymor trychinebus cricedwyr Morgannwg yn parhau.

(Morgannwg Ganol).

Mae batiwr Morgannwg, Jacques Kallis, wedi sgorio dwy fil a hanner o rediadau mewn gemau prawf i Dde Affrica.

Collodd Morgannwg eu gêm gynta yn Ail Adran Cynghrair Norwich Union yn Derby o bedair wiced.

Mae Morgannwg ar y blaen, felly, o 168.

Cafodd Morgannwg gychwyn gwael - Keith Newell allan cyn pen fawr o dro.

Yn eu hail fatiad mae Morgannwg yn 65 am un.

Dichon hefyd mai ef oedd y 'William, abad Margam,' y dywed Thomas Wilkins iddo weld peth o hen hanes Morgannwg 'yn warrantedig' o dan ei law' o leiaf, nid oes amau ei ddiddordebau llenyddol.

Bydd y prawf cynta rhwng Lloegr ac Indiar Gorllewin yn dechrau yn Edgbaston yfory a bydd troellwr Morgannwg, Robert Croft, yn y tîm.

Yn yr Adroddiad ar siroedd Caerfyrddin, Morgannwg a Phenfro mynnodd Lingen fod y merched bron yn ddieithriad yn anniwair -

Ond cyn mentro i'r byd actio roedd yn un o sêr mwya' disglair y byd adloniant ysgafn yng Ngorllewin Morgannwg ac yn arfer canu gyda neb llai na Bonnie Tyler a aeth ymlaen i gael hits enfawr gyda 'Lost in France' a 'Total Eclipse of The Heart'.

Bydd Morgannwg yn gorfod gobeithio cymryd wicedi y peth cynta y bore yma ar ôl eu batiad ddoe.

Os na chaiff Croft ei ddewis mae Morgannwg yn gobeithio y bydd yn cael ei ryddhau mewn pryd i charae iddyn nhw yn y gêm yn erbyn Sir Gaerhirfryn sy'n dechrau yfory.

Mae'n bosib y bydd capten Clwb Criced Morgannwg, Steve James, yn dychwelyd i'r tîm yfory ar ôl triniaeth i'w benglîn.

Mae Morgannwg wedi enwi carfan o ddeuddeg ar gyfer eu gêm bencampwriaeth gynta fydd yn dechrau yn Northampton ddydd Gwener.

Gan mai yn enw Cadair Morgannwg y cynhaliwyd yr orsedd gyntaf, sef gorsedd Llundain, priodol felly yw agor yr hanes trwy sôn yn gyntaf am orseddau cynnar y Gadair honno yn Llundain ac ym Morgannwg ei hunan.

Bydd yn noson hanesyddol heno gyda Morgannwg yn wynebu Essex yn y cynghrair un-dydd dan y llif-oleuadau.

Mae Morgannwg wedi cychwyn yn ofalus yn eu gêm bencampwraeth yn erbyn Gwlad yr Haf yng Ngerddi Soffia.

Mae amheuaeth y gallai capten Morgannwg Steve James golli dechrau'r tymor newydd.

Mae newidiadau yn nhîm Morgannwg ar gyfer gêm heno.

Ac nid mamau yn unig - ond tadau yn ogystal, arferiad na welid mohono ym Morgannwg y dauddegau.

Rwyn credu bod siawns fawr da ni i ennill y gystadleuaeth yma, meddai Robert Croft, troellwr Morgannwg.

Yr oedd y gweddill o'i theulu wedi symud i Aberdar yn un o gymoedd diwydiannol Morgannwg.

Maen ddiwrnod y mae'r bechgyn i gyd yn edrych ymlaen ato, meddai troellwr Morgannwg, Robert Croft.

Roedd y deinosoriaid yn byw tua un cant wyth deg o filiynnau o flynyddoedd yn ôl yn ystod yr oes Triasig a Jiwrasig, a Bro Morgannwg yw'r unig ardal yng Nghymru lle mae creigiau o'r cyfnod yma yn brigo i'r wyneb.

Rhif un, Greenhill, Pontycymer, ynghanol cymoedd Morgannwg.

Mae tymor cricedwyr Morgannwg wedi gwella'n rhyfeddol dros y dyddiau diwetha.

Wedyn dechreuodd Morgannwg ar garlam yn eu batiad nhw.

Mae Clwb Criced Morgannwg wedi cychwyn ei gêm gynta ym Mhencampwriaeth y Siroedd yn Northampton heddiw.

Enwir Lewis Tomas, abad olaf Margam cyn y dadwaddoliad, mewn cywydd a ganodd Lewys morgannwg dros Lewis Gwyn o Drefesgob i ofyn gwartheg gan wŷr o'r dalaith, llawer ohonynt yn perthyn i deuluoedd blaenllaw.

Mae Newell yn 30 heb fod mâs, Steve James wedi sgori 8, ac fe ddylse Morgannwg ennill yn ddigon rhwydd heddiw.

Yn anffodus fe gollodd Morgannwg yn erbyn Indiar Gorllewin yng Nghaerdydd ddoe - dyw hynna ddim yn mynd i fod yn beth da iddyn nhw.

Roedd Clwb Criced Morgannwg wedi cyrraedd 160 am bum yn y gêm undydd Benson & Hedges yn erbyn Gwlad yr Haf yng Ngerddi Sophia.

Mae troellwr Morgannwg Robert Croft wedi'i gynnwys mewn carfan o 13 ar gyfer prawf cynta Lloegr gyda Phacistan ddydd Iau.

Mae capten Morgannwg, Steve James, yn chwarae'i gem bencampwriaeth gyntaf y tymor hwn.

Ar ôl dechrau da yn eu gêm bencampwriaeth yn erbyn Sir Gaerwrangon, siomedig oedd perfformiad Morgannwg yn Sain Helen ddoe.

Mae paratoadau Morgannwg ar gyfer y tymor newydd yn parhau heddiw gyda gêm gyfeillgar yn erbyn Sir Gaerwrangon.

Mae Morgannwg yn dal ar waelod Ail Adran Pencampwriaeth Criced y Siroedd ar ôl gêm gyfartal yn erbyn Essex ar Erddi Sophia ddoe.

Bu yn brifathro yn un o ysgolion Bedlinog, Morgannwg Ganol.

Bydd Morgannwg yn ail-ddechre y bore yma ar saith rhediad am un wiced.

Gobaith Robert Croft yw y gall Morgannwg ailadrodd camp llynedd a chyrraedd rownd derfynol y gystadleuaeth.

Caint sydd yn batio yn Maidstone yn eu gêm yn erbyn Morgannwg.

Yn ôl adroddiadau o Dde Affrica ni fydd un o gricedwyr gorau'r byd, Jacques Kallis, yn ail-ymuno â Morgannwg y tymor nesaf.

Ar un adeg roedd Morgannwg ar 126 am un ond wedyn roedden nhw i gyd mâs am 218.

Chafodd Morgannwg ddim llwyddiant ar eu hymweliad cynta â Lords y tymor hwn.

Bydd Morgannwg, sydd ar waelod ail adran Pencampwriaeth y Siroedd, yn dechrau ei gêm yn erbyn Sir Gaerwrangon yn Sain Helen heddiw.

Sgoriodd Morgannwg 220, Matthew Elliott gyda 94, ei sgôr uchaf i'r sir yn y gystadleuaeth, a Matthew Maynard ar ei orau unwaith eto yn sgorio 50 gan rannu 98 am y drydedd wiced.

Pan oeddwn yn fyfyriwr treuliwn oriau meithion yn gwylio Morgannwg yn chwarae ar Faes Sain Helen, Abertawe, a chan mai batiwrwicedwr digon trwsgl oeddwn i y pryd hwnnw arferwn ganolbwyntio fy sylw ar arddull David Evans a'i gymharu â wicedwyr dawnus eraill.

Rhoddwyd eitemau yn ystod y Gymanfa gan aelodau o Gôr Cymysg Morgannwg Ganol a'u harweinydd Mrs Kate Francis.