Chwiliwch am y rhain: pren y ddannoedd Sedum rosea, teim gwyllt Thymus drucei, mantell Fair fynyddig Alchemilla vulgaris, tormaen coch Saxifraga oppositifolia, llafn y bladur Narthecium ossifragum, tormaen mwsogaidd Saxifraga hypnoides, bara'r gôg Oxalis acetosella, tormaen serennog Saxifraga stellaris, eglyn Chrysoplenium oppositifolium, suran y mynydd Oxyria digyna.

'Ga'i Scaletrix, Trên drydan, beic mynydd, cit pêl-droed Cymru a chyfrifadur 'Dolig?

Un diwrnod, gofynnodd i un o'r plant: 'Pam wyt ti'n rhoi mynydd i mewn ym mhob darlun 'rwyt ti'n wneud?

Ar ryw ystyr mae'r lluniau'n ein hatgoffa mai môr a mynydd a daear a grymoedd natur yw'r unig bethau cyson yn hyn o fyd.

Ar yr un pryd, mae nifer o'i luniau wedi'u hysbrydoli gan lefydd lle nad yw ôl dyn mor amlwg, y rhan fwyaf o'r rheiny eto yng Ngogledd a De Cymru, yn arfordir a mynydd-dir.

Mi fydd hanner y mynydd yn cael ei blannu'n goed a'r hanner arall yn fagwrfa grugieir a ffesants.

'Dwi'n siwr fod ei gyfansoddiad o fel mynydd tanllyd eiliadau cyn ffrwydro.

Hefyd ar y mynydd bob dydd fy hunan, ac weithiau gyda chwmni arbennig...

Angharad wedi dod, ac mae hi yn rhan o Cymdogion arbennig hefyd, ar draws yr Ynys, pawb bron yn 'nabod ei gilydd, anhygoel, a phawb yn gytun, a'r mor a'r mynydd...

Yn y cyfamser, trodd ein sgwner i gyfeiriad bae bychan ar ynys y tu ôl i'r mynydd tanllyd roedden ni newydd ei ddringo.

Ni theimlai'r fam ar ei chalon olchi, na gwneud dim arall, ac aeth i fyny yn y prynhawn i Twnt i'r Mynydd.

Gadael y car yno a cherdded ar hyd y mynydd agored am filltir gwta tua'r dwyrain.

Yr oedd yn debyg i amffitheatre enfawr, y gwaliau'n disgyn yn serth i grombil y mynydd, a'r llawr yn bentwr o gerrig, rhai ohonynt yn dwyn staen goch a melyn lle'r oedd nwyon cuddiedig Vesuvius wedi bod yn ffrwydro'n ddiweddar.

`Rydych chi newydd ddringo mynydd dau ddeg dau o filoedd o droedfeddi yn yr Andes yn Periw.

Mae pinc y mynydd, sydd yn bridio yn Llychlyn a gogledd Rwsia yn dod yma i dreulio'r Gaeaf ac fe'i gwelir yng nghwmni'r ji-binc yn aml.

"Y polisi mwya' effeithiol yw glynu at yr egwyddor fod pawb yn adnabod pawb; mae'n well na dibynnu ar dechnoleg yn unig." Ar ôl Nottingham, mae Ysbyty Mynydd Bychan, o leia', yn gwneud yn siwr fod unrhyw rybuddion yn mynd i dadau hefyd ...

At Fethesda y cyfeirir yn y cwpled agoriadol, wrth gwrs, a'r olygfa a gyflwynir ynddo yw honno o chwarel lechi Y Penrhyn yn un graith enfawr ar wyneb y mynydd, yn bonciau a thomennydd ar draws y lle ymhob man.

Lle caled i weithio ynddo, mynydd uchel hir, ac ychydig o dir gwaelod, ond lle da i ddefed.

Buasai'r Pia Bach wedi gwneud môr a mynydd o'r peth!

Cafwyd gorchymyn i symud yr holl ferlod oddi ar y mynydd cyn canol Mehefin.

Wedi mynd heibio i lyn Trehesglog ar y chwith bydd y ffordd yn codi drwy allt dderw i'r mynydd.

Weithiau treiglai hynny i mewn o'r mynydd yn y gogledd.

Mae cyrn yn un o'r nodweddion yr edrychir arnynt wrth ddethol hyrddod Mynydd Cymreig.

"Hitiwch befo, fe gawn ni fynd at yr afon fory." "Ac am bicnic ar y mynydd," galwodd Eira.

Ychydig i lawr y dyffryn oddi wrth Hedd y Mynydd yr oedd ffermdy ynghanol y coed.

Cerdded ar Mynydd y Gaer yn y niwl a'r glaw oedd y profiad mwyaf diflas mae'n siwr.

Heddiw mae'r olygfa wedi newid llawer, yn lle'r caeau bach a'r mynydd a'r cloddiau cerrig shêl - mae'r 'coed duon' yn erwau ar erwau o binwydd - sbriws sitca rhan fwyaf...

Mae mynydd o dasg yn wynebu tîm John Hollins os ydyn nhw'n mynd i aros yn yr Ail Adran.

Fe roddai darlun fel hwn flewyn o chwaeth i gegin lom Nefoedd y Niwl a thestun siarad am fisoedd i werin ddiniwed Bol y Mynydd.

Trueni iddi ddod i'r stapla nawr, grwgnachodd wrtho'i hun - dim ond pum munud arall a bydda fe wedi mynd ar garlam tuag at lethrau Mynydd Llangatog ac fe byddai hi wedi gorfod aros amdano nes y dewisai ef ddod nol ac erbyn hynny fe fyddai'n rhy ddiweddar i gychwyn nol i Benderin.

Muda gylfinir, cornchwiglen a phibydd y mawn yn heidiau o'u hafotai ar y mynydd i'w hendre ar lan y mor.

Er hynny, diddorol dros ben oedd bod mor agos at yr ugain melin wynt a godwyd ar y mynydd i gynhyrchu trydan.

dros y copaon i Nant Peris lle roedd un o hogia' Clwb Mynydd Dyffryn Ogwen yn disgwyl amdanynt efo diod poeth.

Tyddyn gwag ar dir ei thad, yn uwch i fyny'r mynydd, oedd Llety'r Bugail.

Yr arweinydd cyntaf oedd Mr Goronwy Jones, dyn gweithgar yn yr ardal oedd yn gweithio yn y Ffatri Laeth yn Rhydygwystl ac yn cadw siop gyda'i wraig ym Mynydd Nefyn.

Ond yn ei sicrhau na fynnwn wneud mynydd allan o domen.

Bryd hynny lledodd ceudwll y mynydd tanllyd dros ddeugain milltir sgwar ar un ochr i'r ynys.

Mae Gweinyddiaeth Amddiffyn Lloegr newydd gyhoeddi ei bwriad i ehangu mastiau a gwifrau ei pharatoadau rhyfel ar ochr Mynydd y Rhiw.

Ysbyty'r Mynydd Bychan (yr Heath), Caerdydd

Ac am nad oedd lle yn eu cynlluniau i'r teuluoedd yma nid oedd lle iddynt mwyach ar y mynydd-dir, eu cynefin, eu cartref.

Erbyn canol Medi roedd tynged y mynydd-dir hwnnw wedi'i selio.

Daethai rhai ohonynt o waelod y plwy i drin tir y mynydd ac i fyw arno, ac aethant i'w cynefin i dreulio'u "hun hir."

Gweld dinas Akrotiri, y bu archaeolegwyr yn ei dadorchuddio o'r lafa folcanig er 1967 gan ddangos yn eglur sut yr oedd yr ynyswyr yn byw 1,500 o flynyddoedd Cyn Crist, pan ffrwydrodd mynydd tanllyd a llyncu rhannau o'r ynys yn gyfan.

Addunedais yn fy meddwl y tro hwn sôn am fwy o bynciau ond gan fod dyddiad cais y golygydd wedi mynd heibio ers tridiau ac fe fydd yn amser casglu llythyrau'n lleol ymhen ugain munud, rhaid gadael i'm bwriadau aros hyd amser tymhorol eto.RHITHIAU MYNYDD HIRAETHOG - Norman Closs Parry

Prin roedd e wedi mynd hanner can llath cyn y clywid rhuo mawr ar y mynydd uwch ei ben.

Mae gen i rhyw syniad y bu Cwrt Isaf yn pori merlod- mynydd yn ogystal â defaid yng Nghwm Llefrith ar un adeg.

Parchus gof am y cartre hwn ar y llechwedd wrth droed y mynydd o fewn ychydig o fewn ychydig o filldiroedd i Chile.

Drwy'r ffenestr agored y noson honno, y peth olaf a glywai'r plant oedd sŵn yr afon yn llithro'n dawel dros y cerrig ar ei gwely gro yng ngwaelod y dyffryn, sŵn y tylluanod yn hwtian yn y coed ar ei glannau a chyfarthiad pell y llwynog coch o'i ffau ar lethr y mynydd.

Fe fues i draw yn Cwrdistan ym mis Ebrill a mis Tachwedd y llynedd - i'r ardal lle mae'r Cwrdiaid yn dod dros y mynydd.

Oedd dad yn "chap" ar gefn ei geffyl ac felly yr ai i'n goedwig ar y mynydd i edrych hynt yr anifeiliaid.

'Roedd y ffermwr bellach yn gorfod wynebu toriadau, prisiau gwael, mynydd o ffurflenni, gwaharddiadau, a heintiau a grewyd drwy i ddyn ymyrryd â natur.

Ardal gwasgarog ydy Bol y Mynydd a'r ffermdai a'r tydynnod wedi eu hau yn blith draphlith dros wyneb y rhostir ac, yn ôl un hen goel, y cawr Odo sy'n gyfrifol am y blerwch Un pnawn mwll cyrcydai Odo ar ysgwydd Mynydd yr Ystum yn ddrwg ei hwyl, a hynny am fod ganddo gorn ar fawd ei droed chwith, a hwnnw'n pigo.

Yn nechrau'r ganrif hon cafwyd ymgeision ffurfiol i wella anifeiliaid traddodiadol Cymru trwy sefydlu cymdeithasau ar gyfer y Defaid Mynydd Cymreig a'r Gwartheg Duon.

Er bod pob cwm yn gymdeithas ynddi'i hun, byddai pawb yn dod at ei gilydd adeg eisteddfod, a phan fyddai eisteddfod y Babell yn cael ei chynnal byddai gwyr Tirabad yn dod lawr dros y mynydd, a phobl Merthyr Cynog a Llanfihangel Nant Brân.

'Rhywbeth na fedra i ddim gwneud mynydd mawr ohono, gobeithio,' meddai Rhian yn hapus, wrth dywallt gweddill y siampên i'r gwydrau.

Neli Evans yn gofyn i mi "Ydach chi wedi teimlo'r gwres yn codi o'r ddaear ar y mynydd?" "Bobol bach do!

Darganfod nad 'mynydd' yn yr ystyr Gymreig oedd o'n blaenau, ond mynydd ar ben mynydd ar ben mynydd, rhai miloedd o droedfeddi o uchder.

Yr wythnos ddilynol ('chwanegol!) bum innau'n ddigon dewr i stwffio i mewn ac eistedd ar y silff - da- acyna prowla 'chydig o amgylch yr ogof yma heb gwmni, mae yn anodd mynd ati ac yn ddigon peryglus i raddau heb dipyn o brofiad cerdded creigiau ag ochr mynydd uwchben y mor aflonydd....

Hefyd pinc y mynydd fydd yn treulio'r Gaeaf yn y wlad hon.

Felly, rhaid oedd mynd yn uwch i fyny'r mynydd i gael eira diogel!

O'r pedwar ban ac ar eingion amser y lluniwyd inni wreiddiau i brofi sut y meithrinwyd brogarwch, capelgarwch, ysgolgarwch a thylwythgarwch, a dysgu drwy brofiad sut y gwnaeth gwaed a gwead greu un gymdeithas ddi- ddosbarth er bod rhaniadau emosiynol ynddi, megis rhwng capel ac eglwys, llawr gwlad a'r mynydd.

Pam gebyst, felly, y dewiswyd i ni dy sy'n sefyll ar lethr mynydd?

"Bob yn ail ddiwrnod," ebe Owen Owens, gan aros i boeri i'r tân, 'y ngwaith i oedd mynd lan ar hyd llwybr mynydd i ryw hen dŷ allan tua milltir o'r tŷ ffarm, a llanw'r rhastal â gwair o'r dowlad, a rhoi gwellt glân o dan y bustych ac edrych eu bod nhw'n iawn.

Ers pedair mil o flynyddoedd, maen nhw wedi byw yn y mynydd-dir rhwng Môr Caspia yn y dwyrain a'r Môr Canoldir i'r gorllewin.

Rhannodd y Kloteniaid eu cawl a'u tegell a mi a'm rhybuddio fod cymaint trwch anarferol o eira newydd ansefydlog ar grib uchaf Piz Lischana nes bod y ddau dad wedi gorfod troi yn eu holau y bore hwnnw cyn cyrraedd y copa: yn sicr nid oedd y mynydd mewn cyflwr priodol i alleinganger.

Ac fel yna , yn ôl traddodiad, y daeth ardal Bol y Mynydd i fod.

Dyma hi y stori fach ddiniwed honno: "Aeth hen wraig fechan i ben y mynydd, ac os nad ydyw wedi dod i lawr mae hi yno o hyd"!

Pan brioda Shôn a minnau Fe fydd cyrn ar bennau'r gwyddau Ieir y mynydd yn blu gwynion Ceiliog twrci fydd y Person.

Mynydd Nefyn

"Yn y dyfroedd mawr a'r tonnau% Dirwynai'r angladd yn araf ar hyd llwybr cul mynydd fel sarff drist ar ei thor.

A dyma, gyda llaw, brawf petai angen un fod Llanfaches a Mynydd Islwyn yn magu pregethwyr a allai draethu yn Gymraeg.

Gwir y gair, roedd pawb yn perthyn i bawb, ond ches i ddim munud o drafferth, chwarae teg John Jones, Bron Aber, wedyn, y bugail, a phencampwr y treialon cŵn defaid, ynte'n dweud - 'Pobl y mynydd ydyn ni' roedd hynny'n berffaith wir, ond doedd dim o oerfel y mynydd yn perthyn iddyn nhw chwaith - cynhesrwydd ges i ar bob llaw.

Cofnodir yno am ddeuddeg buddugoliaeth a enillwyd ganddo, a'r frwydr ym Mynydd Baddon, in monte Badonis, yn olaf.

Doedd oes o gydfyw gyda ffermwr mynydd ddim eto wedi ei dysgu nad oedd llechu rhag curlaw yn rhan o batrwm ei lafur.

Dyma'r bobl a gychwynnodd yr arfer o symud yr anifeiliaid ar ddechrau'r haf o'r hendref ar y bryniau isel i'r hafod ar y mynydd agored, a'u dwyn yn ôl drachefn i'r hendref erbyn y gaeaf.

Mae amryw o chwedlau am gewri ar y mynydd-dir hwn.

Cychwyn o Villa Vasto am un o'r gloch yn y prynhawn, a chael fy nghludo gan Americanwr cymwynasgar bob cam i'r Autostrada;~ Yn ystod yr ymgom fer rhyngom, dywedodd ei bod yn gwbl ddealledig na châi neb o'r milwyr Americanaidd, oedd wedi bod yn ymladd yn Ewrop, ei yrru i faes y gad yn y Dwyrain Pell.~erdded am bedair milltir o Torre Annunzato hyd o fewn dwy filltir i'r mynydd.

Cychwynnais o'r ty yn Nhalyllyn wrth droed Cadair Idris yn fy Awstin Mini ben bore a theithio dros Ddylife a'r Epynt dros Fannau Brycheiniog a thrwy'r Hirwaun a Mynydd Rhigos.

Ar un olwg roedd yn enghraifft berffaith o'r darlun ystrydebol o'r artist yn ei nenfwd - yn ei achos ef, llofft ŷd ym Mynydd Mwyn - er na fuasai ef ei hun, mae'n wir, yn derbyn y ddelwedd honno.

Cyfeiliant yw'r rhamant i'r hanes yn y 'rhamant hanesiol'; mae'n bwysig am fod bywydau personol pobl yn bwysig ymhob oes, ond ni wneir mor a mynydd ohono.

Yn is i lawr ar y mynydd mae lle a elwir yn Cwm Llefrith.

Ni fu erioed lawer o fywyd gwyllt ar Foel Hebog, Mynydd Brithdir na Mynydd Tyddyn.

Hen lanc yn byw ar ei ben ei hun mewn bwthyn ar gwr Coed y Mynydd ac yn dod a'i ddillad o'r siambar i'r llawr ar foreau barrug er mwyn cael sefyll o dan y golau trydan i wisgo amdano a'i deimlo 'yn torri'r ias yn gynddeiris'.

Dechreuodd pethau fynd yn flêr, ac yng nghanol eu perfformiad o Ty ar y Mynydd - un o'u caneuon mwyaf poblogaidd yn rhyfedd iawn - penderfynodd aelodau Maharishi mai doeth fyddai iddynt adael y llwyfan.

Er na wyddai JR am chwedl Odo yn bledu'r tai, ac er na fu ym Mol y Mynydd ond unwaith o'r blaen, ni chafodd drafferth i ddarganfod llidiart pren Nefoedd y Niwl.

Wedi dringo i ben y mynydd, yng nghanol gogoniant Cumbna, ac edrych draw i'r gorllewin mae'r orsaf niwcle ar enfawr, hyll, blêr a bygythiol yno o dan eich trwyn.

Edrychai fel mynydd mawr, ei wallt fel brigau coed a'r un llygad yng nghanol ei dalcen fel olwyn cart; yn ei law daliai ordd anferth ac iddi flaen haearn, trwm.

Dyma gyrraedd droed mynydd Arinsal am hanner awr wedi wyth y bore a sylwi nad oedd gormodedd o eira yma!

O mor braf oedd llonyddwch a thawelwch yr wyth a hanner munud i fyny'r mynydd.

Ei brif arwyddion oedd mynydd Pencarreg ac Ynys Enlli.

Y mannau yw Mynydd y Rhiw, Betws Garmon, Clynnog Fawr a Pentreuchaf.

Mae barn Emrys yn ddigon da i mi, yn well na mynydd o destimonials.

Fel mynydd rhew, mae'r rhan fwyaf o alaeth o'r fath yn anweladwy.

Doedd gen i ddim syniad sut i fynd i lawr weddill y mynydd.

Ychydig yn uwch i fyny mae Camddwr neu Camau'r Bleiddiaid, bwa naturiol o graig yn pontio'r afon lle'r arferai'r bleiddiaid, yn ôl traddodiad, groesi'r afon o'r mynydd i glydwch y cymoedd pan oedd y tywydd yn arw.

Bu Clwb Ffermwyr Ieuainc ym Mynydd Nefyn a chynhelid y cyfarfodydd yn y Festri.

Hoffwn i chi ddod gyda mi ar ochor y mynydd rhyw filltir oddi yma.

Ffrind i mi o'r coleg oedd wedi bod ar y mynydd am fis yn astudio planhigion.

Croeso i ardal Llanrug yn Arfon, un or ardaloedd harddaf yng Nghymru yng nghesail yr Wyddfa - Rhwng môr a mynydd.

Ond wedyn, pe holech Annibynwyr Abertawe, David Davies, Mynydd-bach, oedd ar y blaen.