I ymgyrraedd at hyn, dadleuai, dylai fod gan bawb ran ym mywyd y genedl - y bywyd ysbrydol, deallusol ac economaidd.

Efallai fod yr uchod yn gorddweud, ond mae rygbi yn chwarae rhan ganolog iawn ym mywyd cymdeithasol yr Ysgol Feddygol.

Mi wnaf fy mywyd yn allor i atgofion fy nghendl.

"Yr oedd diolch yn ail pwysig iawn ym mywyd Alun", dywedodd y Parchedig Emlyn Richards yn y deyrnged.

Beth bynnag arall oedd ym meddyliau'r seneddwyr wrth basio deddfau o'r fath, y mae'n amlwg eu bod am ysbeilio'r Gymraeg a'r Wyddeleg o unrhyw statws cyfreithiol ac i wrthod unrhyw le iddynt ym mywyd gwleidyddol Cymru ac Iwerddon.

Yn wir, trwy gydol fy mywyd bu+m i yn fwy o awdures Americanaidd nag o awdures Brydeinig.

Mae croeso iddi hi fyw yn ôl patrwm Ledi Gysta os ydi'n dewis hynny, ond mae disgwyl i mi siopwr ynghanol gwlad, drefnu 'mywyd ar yr un llinella â rhyw sprigyn o Syr hefo mwy o bres neg o synnwyr, yn afresymol.

Dyna pam yr ymddiddorant yn ein hymdrechion ni i ennill deddf iaith gryfach i'r Gymraeg, ac i ail-sefydlu'r iaith ym mywyd pob dydd.

Gan fod yr aelodaeth yn galw gweinidog atynt, yr oedd modd iddynt wneud eu dewis ar sail profion o dduwioldeb a amlygwyd ym mywyd y pregethwr.

O'r awyren gwelwn oddi tanom wlad wastad, isel, yn ymestyn bob ochr i'r afon Mekong, afon sydd yn chwarae rhan bwysig ym mywyd y wlad, afon sydd yn chwyddo i ffurfio llyn Tonle Sap ar ei ffordd i'r môr.

Wrth bwysleisio'r Gymraeg a Chymreictod rhoddir statws iddynt ym mywyd a gwaith beunyddiol yr ysgol a rhoddir bri arnynt yng ngolwg y gymdeithas.

Daethant yn gymeriadau adnabyddus a chymeradwy ym mywyd y ddinas.

Nid wyf yn gwadu na byddai cyfnod o gas ac erlid a chynnen yn hytrach na'r cariad heddychol sydd mor amlwg ym mywyd politicaidd Cymru heddiw.

Nid oes angen dweud mai'r cam cyntaf tuag at sylweddoli'r amcanion hyn, yn nhyb Sinn Fe/ in, yw gorfodi'r llywodraeth Brydeinig i derfynu ei hymyrraeth ym mywyd Iwerddon.

Er cymaint fy ngofidiau yn Nhrefeca fe roddwn weddill fy mywyd nawr i ddod nôl.

Wedi fy arswydo gan dlodi difenwol fy mhobl sy'n byw mewn gwlad gyfoethog; wedi fy nhrallodi gan y modd y cawsant eu hymylu yn wleidyddol a'u mygu yn economaidd; wedi fy nghynddeiriogi oherwydd y difrod wnaed i'w tir, eu hetifeddiaeth gain; yn pryderu tros eu hawl i fyw ac i fywyd gweddus, ac yn benderfynol o weld cyflwyno trefn deg a democrataidd drwy'r wlad yn gyfan, un fydd yn amddiffyn pawb a phob grwp ethnig gan roi i bob un ohonom hawl ddilys i fywyd gwâr, cysegrais fy adnoddau deallusol a materol, fy mywyd, i achos yr wyf yn credu'n angerddol ynddo, ac ni fynnaf gael fy nychryn na'm blacmêlio rhag cadw at yr argyhoeddiad hwn.

Anodd i ni erbyn heddiw ydyw dychmygu'r lle a gymerai'r Saint ym mywyd y bobl.

Yn ystod y cyfnod yng nghanol fy mywyd (hyd at fy nhridegau hwyr) golygai hyn fy mod yn hepgor llawer o weithgareddau oedd yn golygu llawer o gerdded neu os oedd fy arafwch yn amharu ar y gweithgarwch.

Datblygodd ffrwgwd arall ym mywyd Llew - y tro hwn rhyngddo ef a Hywel a bu bron i Hywel farw o'r herwydd.

Fo oedd y drwg yn y caws yn ddieithriad a'r cysgod cyson ar fy mywyd yn y cyfnod ifanc hwnnw yn nechrau ein hail flwyddyn yn yr ysgol uwchradd.

Ag yntau wedi'i ailenwi i adlewyrchu ei le hanfodol ym mywyd cerddorol Cymru a'i berthynas glòs â Cherddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC, mae'r Corws yn cynnwys 160 o gantorion gwirfoddol o bob lliw a llun.

Olrheiniodd Irenaeus y cylch ym mywyd Iesu a'r byd:

Doeddwn i erioed yn fy mywyd wedi gweld carchar.

Dyma'r datganiad: "Y mae heddiw ddeffroad ym mywyd Cymru ac awydd cryf am gyfle i hwnnw ei fynegi ei hun.

Honnodd Murry iddo ganfod ym mywyd ac yn llythyrau Keats '...

Menter newydd a chyffrous iawn yw rhoi lle canolog i'r Gymraeg ym mywyd llywodraeth Cymru a dylai hynny fod ar y sail bod y Gymraeg a'r Saesneg yr un mor ddilys â'i gilydd o ran eu statws annibynnol.

Yn Offshore, a lefarwyd gan Tim Piggot Smith, dogfennwyd blwyddyn ym mywyd staff a myfyrwyr Athrofa Gwyddorau'r Cefnforoedd Prifysgol Cymru ym Mangor.

O ganlyniad yr oeddent yn ddosbarth sylweddol a dylanwadol ym mywyd y Coleg.

Erbyn hyn, fodd bynnag, mae cerddoriaeth yn rheoli fy mywyd i raddau helaeth.

Yn Offshore, a lefarwyd gan Tim Piggot Smith, dogfennwyd blwyddyn ym mywyd staff a myfyrwyr Athrofa Gwyddoraur Cefnforoedd Prifysgol Cymru ym Mangor.

Ni allaf sôn am sefydlu Canolfan y De heb gyfeirio at brofiadau arbennig iawn a gefais fy hun wrth ymwneud â'r Weinidogaeth Gyfryngol ac â'r Crist presennol - profiadau sydd wedi cyfoethogi fy mywyd ysbrydol.

Maen nhw hefyd yn gobeithio y bydd yr wythnos nesa' yn ddechrau ar gyfnod newydd ym mywyd Cymraeg Cwm-nedd a Chwm Dulais.

Cyfrol yn bwrw golwg ar yr 48 mlynedd gyntaf ym mywyd Emlyn Williams.

Credaf y buasai gan yr Athro fwy o achos i lawenhau, yn hyn o beth pe buasai fyw heddiw, ond yr wyf yr un mor sicr y gwelai ormod o olion o'r drwg hwn ym mywyd y genedl i beri iddo roi ei saethau i gyd yn ôl yn eu cawell.

Yn y cyd-destun hwnnw amlygid amodau ymddygiad greddf, dirnadaeth ynghyd â'r gallu angenrheidiol i ymateb yn briodol i sefyllfaoedd arbennig ac i'r addysg honno a gyfrennid i'r uchelwr ac a ddyfnhâi ynddo'r priodoleddau hanfodol ym mywyd y gŵr perffaith.

Yn ôl y sôn, yr oedd John Edmunds â'i fryd ar ddod â thipyn o fywyd i Borth Iestyn ac am, ddechrau gwneud hynny trwy ddathlu hanner can mlwydd o ryw lun o hunan-lywodraeth ym mywyd yr harbwr.

Gellid, wrth gwrs, ymhelaethu llawer ar y syniad ac ar wahanol agweddau arno ym mywyd Israel; ond dal i drafod syniad diwinyddol am berthynas Duw ag Israel y byddid, heb ddod i'r afael â syniad yr Hen Destament am hanfod cenedl yn gyffredinol.

Gwelodd Coleg Bala-Bangor gyfnod nodedig iawn yn ei hanes yn y blynyddoedd hyn gyda myfyrwyr yn cael hyfforddiant ynddo a oedd maes o law i ddod yn amlwg iawn ym mywyd Cymru.

Yr agwedd gonfensiynol at Oes Victoria yw ei bod yn oes hynod gul a fynnai anwybyddu'r profiad rhywiol mewn llenyddiaeth ac esgus nad oedd yn bod ym mywyd y dosbarth canol parchus.

Gwyddwn fod gan yr Athro, ac yntau'r feirniad diarbed ar bob math o ragrith ac annidwylledd ym mywyd y genedl, bethau go gyrhaeddgar i'w dweud ar bwnc llosg yr iaith.

Dwi rioed wedi gwarbacio yn fy mywyd - yn rhy hoff o wely cyfforddus felly mae'r daith yma wedi bod yn sialens newydd i mi.

Dyna ddangos yn deg mor ddieffaith, mor ddirym, mor ddibwys ym mywyd politicaidd Cymru ac yn natblygiad ei meddwl hi ar faterion cymdeithasol fu traddodiad amddiffyn yr iaith Gymraeg.

Doedd gen i ddim awydd trafod fy mywyd ar ganol y rhodfa fel hyn, ond er mwyn heddwch fe grybwyllais yr ymddeol a'r fflat, a dyma hithau'n cydio yn y wybodaeth fel octopws yn ymestyn un o'i freichiau i gydio mewn ysglyfaeth.

Chwaraeent ran flaenllaw ym mywyd beunyddiol y Cymry.

Roedd y Tymor hefyd i nodi croesffordd ym mywyd Gwenlyn yn ddiarwybod i gynllunwyr y 'schedules'.

Mi gês y teimlad bod hwn wedi safio 'mywyd i, ac roedd y mwynhad yn egstatig.

"Fe fyddai'n dda gen i," meddai Pamela, "pe bai rhywun yn gwneud rhywbeth tebyg i 'mywyd i." "Tewch â sôn,"atebodd y lletywraig yn ei hacen Wyddelig.

Hwn ydi diwrnod balcha'n mywyd i.

Ar ei hyd, taria wedyn Ar lawr glas Parlwr y Glyn; Yno mae hoen 'y mywyd, Ac yno mae, gwyn 'y myd, Ardal hyfryd Rhyd Lefrith A'r dydd ar y bronnydd brith.

Thomas a'u buddsoddiad ym mywyd yr Unol Daleithiau'n wahanol iawn i eiddo newyddiadurwyr wrth grefft.

UN o'r bobol bwysicaf ym mywyd pob myfyriwr am y weinidogaeth a phob gweinidog hefyd, ers talwm, oedd y dyn llyfr bach.

Fel ninnau oll sydd ar ôl ym mywyd ein heglwysi: tlodion yn yr ysbryd ydym.

Sylwant ar y dinistr sy'n digwydd ym mywyd Cymru heddiw, ac ar yr esgeuluso ar gymunedau a'r gwrthwynebiad i'r iaith Gymraeg, a defnyddiant yr iaith Gymraeg a delweddau Cymreig yn eu gwaith.

Rhaid yn hytrach roi i mewn ym mywyd dyn flawd efengyl gras a maddeuant.

Daeth y ddau i'r adwy ar ddau amgylchiad mawr yn fy mywyd.

Cyd-drawodd penodiad Peate â dau ddigwyddiad ym mywyd diwylliannol Cymru a fu'n foddion nid yn unig i gadarnhau ei ddaliadau ynghylch hollbwysigrwydd cydwybod yr unigolyn ond hefyd i osod y daliadau hynny mewn cyd-destun Cymreig.

Wrth gychwyn i fyny'r lôn at y tþ wedyn, ceisiais osgoi gweld y garreg fawr a saif o hyd fel arwydd o'm euogrwydd mewn perthynas â Gruff, ac erbyn hyn o bob methiant ac euogrwydd arall yn fy mywyd.

Awdl am yr elfennau materol ym mywyd Cymru a oedd yn bygwth ei thraddodiadau diwylliannol ac ysbrydol.

Sole Mates oedd un ohonynt - yn edrych ar berthynas bersonol pobl â'u hesgidiau a The wRap in Cannes - dyddiadur fideo pum rhan o wythnos ym mywyd yr wyl ffilm trwy lygaid amrywiaeth o bobl gan gynnwys cynhyrchydd BBC Radio 1 a dynion sbwriel y dref.

Ym mywyd yr hen ŵr hwn mae'r traddodiadau y seiliwyd diwylliant ac economeg y gors arnynt wedi'u gwyrdroi.

Cefais achos i ofyn hynny i mi fy hun ynglŷn â sawl problem arall yn ystod fy mywyd.

dywedodd cadeirydd menter a busnes, emrys evans, ei fod yn argyhoeddedig y gall prosiect cyntaf â ganolfan lenwi bwlch mawr ym mywyd addysgol ac economaidd cymru.

Fe allech glywed 'i chwerthin o bell, ac roedd hi'n barod i gymysgu ym mywyd y pentre.

Dyfnallt Owen unrhyw arwyddion o hynny ym mywyd yr eglwysi.

Mae ganddoch chi rhyw fath o syniad yn awr o fawredd a hollbresenoldeb hysbysebu ym mywyd pobol yr Unol Daleithiau.

Daw'r gefnogaeth i gydraddoldeb i ferched o'r dylanwad arall ym mywyd Gadaffi, sef y Koran.

Yn awr atolwg, mi a wn am bobl, yn mywyd pa rai y mae'r sustem hon yn gweithio o chwith, rhai sydd yn barod i gael eu ffrwyno i waith sydd yn golygu disgyn i lawr y bryn.