Angkor oedd yr ymerodraeth a ddaeth i fri ar ddechrau'r nawfed ganrif pan deyrnasai Jayavarnam yr ail a addolid fel duw tra'r oedd eto'n fyw.

Yn y ganrif honno y gosodwyd Orpheus Gweneth Lilly, ac aeth Rhiannon Davies Jones a ni i ardal y gororau yn y nawfed ganrif yn Eryr Pengwern, ac yna i gyfnod Gruffudd a Dafydd ap Llywelyn yn Cribau Eryri.

Gellir olrhain y defnyddiau sydd yn y ffynonellau hyn yn ôl i'r nawfed ganrif, ac yn ôl pob tebyg dipyn yn gynharach, ond nid i'r cyfnod Arthuraidd ei hun.

Ond daeth neb i'r Hafod yn ei le, felly dyna ichwi'r nawfed lle i fynd yn wag mewn cyfnod o bymtheng mlynedd.

Yn Angkor gwelsom olion y diwylliant gogoneddus a flodeuai rhwng y nawfed a'r bymthegfed ganrif ac yna a ddiflannodd yn sydyn.

Ar y cyntaf, o'r seithfed i'r nawfed ganrif, syml a diaddurn oeddynt ceir enghreifftiau yn Llanddewibrefi ac Ystrad Fflur.

Cadarnhawyd eisoes eu bod yn rhan o'r lein-yp ar gyfer Gwyl y Gwyniad a gynhelir rhwng yr ail a'r nawfed o Fedi; ond os na fedrwch chi aros tan hynny ewch draw i Dy Newydd Sarn ar Fehefin 30.

Yn yr Historia Brittonum, a gasglwyd ynghyd o amrywiol ffynonellau yn y nawfed ganrif, y ceir yr ymgais hynaf i adrodd am orchestion Arthur mewn paragraff o ryddiaeth.

Mae ansicrwydd o hyd ynglyn ag ariannu'r nawfed clwb hwnnw.