Dydi hi ddim yn anodd rhoi gwedd mor ddi-chwaeth â hon ar waith gohebydd mewn newyn.

Byddai'r canlyniadau'n cael eu defnyddio i rybuddio gweddill y byd os oedd newyn ar y ffordd.

Bydd traean o'th bobl yn marw o haint ac yn darfod o newyn o'th fewn; bydd traean yn syrthio trwy'r cleddyf o'th amgylch; a byddaf yn gwasgaru traean i'r pedwar gwynt ac yn eu dilyn â'r cleddyf.

Syched amgen na newyn a'u gorfododd i angori a chyrchu tua'r lan yn y diwedd.

O ystyried tlodi a diffyg adnoddau'r wlad, doedd dim disgwyl i'r RRC fedru mynd i'r afael â'r newyn ar ei ben ei hun.

Haws oedd goddef pangfeydd newyn na sūn y pryfetach a redai dros wendid ei gorff.

"Mae'r bobol yn y lle hwn yn dioddef newyn difrifol," ysgrifennodd William Booth amdanynt un tro.

Does dim dadl na fu'r holl luniau a dynnwyd o'r newyn yn Somalia yn gyfrifol am achub bywyd miloedd o'i phobl.

Yn hytrach, y nod oedd paratoi un eitem ddeuddeng munud o hyd a fyddai'n dweud fy stori i ymhleth â stori'r newyn.

siaradai llawer o wy ^ r amlwg prydain yn gyhoeddus yn erbyn rhyfel ac ar un adeg dywedodd un o weinidogion y llywodraeth mai angen, newyn, haint a marwolaeth yw rhyfel.

Dydi ras i ffilmio'r lluniau mwya' trawiadol o ysglyfaeth ddiniwed newyn ddim yn ras braf i'w gwylio.

Er bod gan India a China boblogaeth uwch nag Affrica, llwyddodd y ddwy wlad honno i orchfygu newyn drwy gynllunio'n ofalus.

Nid boliau mawr yn hongian ar esgyrn di-gnawd yw unig arwyddion newyn.

Caiff fod newyn mawr ym Mrycheiniog ac felly fe weddia'r sant am gymorth Duw.

Ni wnaeth dim gynaint o ddifrod ar y ddaear â newyn a phrydferthwch.

Roedd mudiadau dyngarol wedi bod yn rhybuddio ers misoedd fod y sefyllfa yn y wlad fechan yn dirwyio'n gyflym ac y byddai'r boblogaeth o saith miliwn yn wynebu newyn difa%ol os na fyddai'r gymuned ryngwladol yn estyn cymorth yn fuan.

ê'r llygoden a Chadog a'r ysgolhaig i ystafell danddaearol yn llawn gwenith ac felly fe derfynir y newyn.

'Na gwall, na newyn, na gwarth, Na syched fyth yn Sycharth.'

Mewn adroddiad a gyhoeddwyd ar y cyd gan Oxfam a'r Cenhedloedd Unedig, dywedir mai diffyg cynllunio, nid diffyg bwyd, sy'n achosi newyn.

Gyda'r newyn daeth awydd angerddol am ysmygu sigaret.

Yn y cyfamser, fel y bu ers degawd a mwy, roedd miliynau o hil y caethweision yn marw o newyn ar wastadeddau sychion Eritrea a Somalia.

Ar yr un pryd, ymbiliwn arnat oleuo meddyliau a chydwybodau arweinwyr y cenhedloedd i anelu at amgenach cyfiawnder wrth drafod cynnyrch y ddaear er mwyn lleihau newyn ac angen.

Nid y newyn yn unig a'i poenai ond y pryfed hefyd.

Gyda'r newyn yn y gell gosb daeth yr hiraeth am sigaret; hiraeth am glywed ei haroglau, am osod y tân wrth ei blaen melyn, gollwng y mwg glas allan rhwng ei wefusau a'i weled yn ymdorchi i'r awyr.

Ar adeg newyn fe orchmynnodd Eliseus i'w was baratoi llond crochan o gawl i'r proffwydi oedd yn ei ofal.

Mae newyn wedi arwain unwaith eto at farbareiddiwch yn Ewrop, ond y cyfan a wnawn ni yw syllu'n fud.

Y bwriad oedd dryllio'r ddelwedd o newyn fel proses ddemocrataidd sy'n taro pawb fel ei gilydd.

Lluniodd gerddi am bynciau cyfoes ar y pryd fel y gwrthdystio yn erbyn y Rwsiaid ym Mhrâg, protestiadau Cymdeithas yr Iaith, yn ogystal â'r ysbryd protestgar byd-eang yn y cyfnod, y glanio ar y lleuad ym 1969, Fietnam, y newyn yn Biaffra, ac yn y blaen.

Meddyliais am y Mab Afradlon yn hanner marw o newyn; roeddwn yn gweld yr un dynged yn digwydd i mi, ond fe ddaeth hi'n well arno ef pan gafodd fynd adre i gnoi aml i sleisen o'r llo pasgedig!

Newyn yn Biaffra.

Mae melyn yn dynodi fod y plentyn yn dal i ddiodde'n ddifrifol o effeithiau newyn.

Roedd gan lywodraeth Ethiopia strategaeth arall - llawer mwy dadleuol - i ymladd y newyn.

Bob dydd, fe welais i bobl yn marw o newyn ac o flinder oherwydd eu gorweithio.

Doedd `cymhleth' ddim yn ansoddair yr oeddwn i wedi'i gysylltu â newyn erioed.

Mae Kampuchea'n wlad brydferth a thoreithiog ac anodd oedd credu, pan es i yno, fod y wlad bymtheng mlynedd ynghynt wedi diodde' newyn mawr a'i phobl wedi byw drwy gyflafan erchyll a gormes mawr.

Pe gadawent eu gwersyllfa druenus a'r ffynnon ger y balmwydden, marw o syched fyddai eu hanes; ped arhosent, marw o newyn.

Gymra fy llw na choda fo ddim oddi wrth y bwrdd am y gweddill o'i oes, a mwy na thebyg y bydda fo farw o newyn yn y diwadd.

Ar ôl treulio deuddydd yn ymweld â chanolfannau bwydo Mogadishu, lle'r oedd rhywfaint o drefn - a gobaith - wedi'u hadfer, fe ddes i'r casgliad mai cyfleu cymhlethdod newyn yr o'n i am geisio'i wneud.

Dim ond yn raddol bach yr oedd problemau fel hyn yn dod i'r amlwg, gan ganiata/ u i'r newyn ddal ei afael pan ddylai fod wedi'i lacio.

Mae rhai pobl yn beirniadu'r rhieni hyn yn llym, heb sylweddoli baich y cariad y bu'n rhaid iddyn nhw ei aberthu, rhag i'w plant farw o newyn.

Ofn yr anwybod, ofn y duwiau - yr hyn a alwai'r Groegwyr gynt deisidaimonia; yr hen ofn hwnnw a fu'n llechu yn y galon ddynol erioed ac a fydd eto, bid siwr: ofn newyn, tlodi a dioddefaint; ofn poen, afiechyd a marwolaeth.

Wrth i ni danysgrifio i'r is-normal a derbyn safonau dwbwl, wrth i ni ddweud celwydd a thwyllo'n agored, wrth i ni amddiffyn anghyfiawnder a gormes, yr ydym yn gwagio ein hysgolion, difrïo ein hysbytai, llenwi ein boliau â newyn a dewis cael ein gwneud yn gaethweision i rai sy'n arddel safonau uwch, sy'n geiswyr y gwirionedd, sy'n anrhydeddu cyfiawnder, rhyddid a gwaith caled.

Ar yr un pryd, roedd rhan y llywodraeth yn lleddfu'r newyn yn ddadleuol iawn.

Ar wahân i ddrwgeffeithiau newyn difrifol, mae'n dioddef o'r dica/ u, a rhaid iddo wisgo bandais mawr dros ei lygad dde oherwydd llid yr amrant.

Pan oedd Samaria dan warchae, a gwersyll y Syriaid tu hwnt i'r gorwel yn rhywle, yn tagu'r ddinas gan newyn, fe ddaeth pedwar gwahanglwyf at y pyrth.

Ychydig o flynyddoedd ynghynt roedd newyn dieflig wedi achosi marwolaeth miloedd o Wyddelod, a'r tlodi a'r newyn yma a yrrodd eu cydwladwyr - merched, plant a dynion o bob oedran ar draws moroedd geirwon i geisio byd gwell.

Er mawr syndod, er bod byw fel hyn yn ymddangos yn ganwaith gwell na marw o newyn ar dir diffaith, roedd nifer fawr o bobl wedi cerdded yr holl ffordd yn ôl i'r gogledd.

Yn ystod y pum niwrnod cyn hedfan i Nairobi, ro'n i wedi cnoi cil dros y berthynas rhwng y personol a'r gwrthrychol, dros yr angen, ar un llaw, i gofnodi ffeithiau am newyn a oedd yn bygwth dileu cenhedlaeth gyfan o blant Somalia ac, ar y llall, i gofnodi barn.

Wnaed y nesa' peth i ddim i liniaru'r newyn yn Somalia, nes ei fod yn haeddu cael ei alw'n newyn gyda'r gwaetha' yn hanes dyn; doedd gan newyn a haeddai ei alw'r gwaetha' yn Nwyrain Affrica ddim o'r un dynfa, mae'n amlwg.

Haws oedd goddef y newyn ar ei orwedd nag ar ei sefyll.

Ond mae'n fater sensitif; sut fedrwch chi ddweud wrth rieni a gollodd un plentyn ar ôl y llall oherwydd newyn, na ddylen nhw gael rhagor o blant?

Crafu byw'r oedd y bobl pan gyrhaeddon ni ac, er nad oedden nhw lawer mwy cyfforddus eu byd pan adawon ni, ni fyddai neb yn marw o newyn na syched.

Yr oedd y newyn yn miniogi'r meddwl.

A'u dewis oedd aros yn yr unfan a marw; mynd i mewn i'r ddinas a marw o newyn; neu fentro i wersyll y Syriaid.

Ac enghreifftiwyd y newyn am feiblau yn y stori am Mari Jones yn mynd yn droednoeth o Lanfihangel i'r Bala i geisio Beibl gan Thomas Charles - stori sydd bellach yn wybyddus mewn llawer rhan o'r byd.

Parhau a wnaeth problemau'r newyn yn Ethiopia wedi'n hymweliad cyntaf ni, yn rhannol oherwydd y rhyfela yn y wlad.

Ond does dim cysylltiad uniongyrchol rhwng nifer y boblogaeth a newyn.

Heb gymoedd glo a gweithiau'r Deheudir troesai'r dylifiad pobl o Gymru wledig yn dranc i'r Gymraeg megis y bu'r newyn yn Iwerddon yn dranc i'r Wyddeleg.

Gwelwn bob wythnos dystiolaeth o dlodi a newyn lle mae gwrthryfel, ac eto y mae yr un gwledydd yn medru fforddio arfau dinistriol.

Roedd hi'n wir mai sychder mawr oedd yn rhannol gyfrifol am y newyn hwn hefyd.

Un ffarmwr, Oliver Walston, wedi agor cronfa o dan y teitl 'Send a Tonne to Africa', i gasglu miliwn o bunnau i ymladd y newyn cynyddol sy'n y Trydydd Byd.

Doedd dim dianc rhag y ffaith fod llaw dyn i'w gweld yn glir ar y newyn hwn.

Er mai yn yr ucheldir yr oedd y rhan fwyaf o'r bobl yn byw, yno hefyd yr oedd y newyn gwaethaf.

Roeddwn i dan yr argraff fod newyn yn taro gwlad oedd heb fwyd i'w roi i'w phobl ond, ar strydoedd Mogadishu, roedd yna farchnadoedd yn gyforiog gan fwydydd o bob math; cig, blawd, bara, siwgwr, ffrwythau, llysiau, olew, losin hyd yn oed.

Cynnal yr orymdaith newyn gyntaf o bedair rhwng De Cymru a Llundain o 1927 hyd 1936.

Wel, meddwn wrthynt, mae'r Hindw yn India yn marw o newyn pan fo'r ŷd wedi gorffen er fod yr holl wartheg o'i gwmpas.